اثربخشی آموزش آگاهی واج‌شناختی بر حافظه فعال دیداری فضایی دانش‌آموزان با اختلال بیان نوشتاری
محورهای موضوعی : روانشناسی بالینی
معصومه پورمحمدرضای تجریشی
1
,
سحر پهلوان‌نشان
2
,
فائزه گلکار
3
1 - دانشیار مرکز تحقیقات توانبخشی اعصاب
اطفال دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
2 - دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی
دانشگاه شهید بهشتی
3 - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
دانشگاه شهید بهشتی
کلید واژه: آموزش آگاهی واج&lrm, شناختی, اختلال بیان نوشتاری, حافظه فعال دیداری فضایی,
چکیده مقاله :
هدف این پژوهش، تعیین تاثیر آموزش آگاهی واج‌شناختی برحافظه فعال دیداری فضایی دانش‌آموزان دارای اختلال بیان نوشتاری در پایه سوم ابتدایی بود.طرح پژوهش از نوع شبهتجربی با پیشآزمون، پسآزمون و گروه گواه بود. 30نفر از دانش‌آموزان دارای اختلال بیان نوشتاری از پایه سوم ابتدایی به شیوه هدفمند، انتخاب و با استفاده از مقیاس هوش وکسلر کودکان(وکسلر، ۲۰۰۰)، آزمون بیان نوشتاری(فلاحچای،1384)، و آزمون حافظه فعال دیداری فضایی(کورنولدی و ویشی،2004)، ارزیابی و سپس به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه(هر گروه15نفر)جایگزین شدند.گروه آزمایشی در13جلسه آموزشی آگاهی واج‌شناختی شرکت کردند، اما گروه گواه فقط برنامه متداول مدرسه را دریافت نمود.حافظه دیداری فضایی تمامی دانش‌آموزان پس از جلسه سیزدهم و دو ماه پس از آن، مجددا ارزیابی شد.دادههای بهدست آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس و تحلیل واریانس اندازهگیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج نشان داد که تقریبا32درصد از تغییرات در بهبود حافظه فعال دیداری فضایی شرکتکنندگان در گروه آزمایشی، ناشی از مداخله آموزشی آگاهی واج‌شناختی بوده است، حتی این بهبود پس از گذشت2ماه، پایدار بود.میتوان نتیجه گرفت که آموزش آگاهی واجی سبب ارتقاء حافظه فعال دیداری فضایی دانش‌آموزان با اختلال بیان نوشتاری شده است و تأثیر آن پس از گذشت دو ماه پایدار بود.بنابراین، معرفی و اجرای این برنامه در تقویت حافظه فعال دیداری فضایی دانش‌آموزان با اختلال بیان نوشتاری، پیشنهادمیشود.
T his study aimed to determine the effectiveness of Phonological Awareness Training (PAT) on visuospatial working memory of 3rd grade students with written expression disorder. The study design was quasi-experimental with a pretest, posttest, and control group. Thirty students were randomly selected and evaluated by the Writing Expression Test (Fallahchai, 1379), Wechsler Intelligence Scale for Children (Wechsler, 2000), and the Visuospatial Working Memory Test (Cornoldi & Viecchi, 2004). They were randomly assigned to experimental and control groups (each consisted of 15 individuals). The experimental group participated in 13 sessions and was trained by the phonological awareness program but control group participated in the regular school program. All subjects were evaluated after the 13th session and two months later. The data were analyzed using analysis of covariance and repeated measurement analysis of variance. The findings showed that 32% of variation in improvement of visuospatial working memory of the experimental group has been due to the phonological awareness intervention and lasted after two months (P<0.001). Based on the results the Phonological Awareness Training leads to JIP Aug 2019 SS.docx JIP Aug 2019 SS.docxpromoted visuospatial working memory of experimental group, and its effects lasted for two months. Therefore, the implementation of the Phonological Awareness Training is worthwhile for promoting the visuospatial working memory of the students with written expression disorder.
آقابابایی، س.و امیری، ش. (1393). بررسی مولفه دیداری‌ـ‌فضایی حافظه فعال و کوتاهمدت در دانش‌آموزان با اختلالات یادگیری و مقایسه آن با دانش‌آموزان عادی. فصلنامه روانشناسی شناختی، 2(4)، 9 -1.
بشردوست، ن.، اسدالهی، ق.و صهبا، ه. (1373). بررسی نارسانویسی در دانش‌آموزان کلاس سوم ابتدایی مدارس شهر اصفهان در سال تحصیلی 72-1371.مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اصفهان، 2(1)، 15 -10.
بهاریقرهگوز، ع.و سیفنراقی، م. (1387). اثربخشی وسیله آموزشی سینا در کاهش خطاهای خواندن کودکان نارساخوان. فصلنامه روانشناسی تحولی:روان‌شناسان ایرانی، 4(16)، 353 -343.
حسنآبادی، ح.، جسری، ن. و نوریقاسمآبادی، ر. (1397). ظرفیت دیداری در برابر فرایند شناختی: کاهش خطاهای دیکته از نوع حروف همآوا. فصلنامه روانشناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی. 14(55)، 304 -285.
دانشور، م.، کامکاری،ک.و کوشکی، ش(1390).روایی تشخیصی نسخه چهارم مقیاس هوشی وکسلر. فصلنامه علمی پژوهشی روان سنجی. 23(6)،78 -67.
رفیعخواه، م. و مهاجرانی، م. (1393). اثربخشی تمرین بازداری شناختی بر انعطافپذیری ذهنی دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری. پژوهش در علوم توانبخشی، 10(8)، 27 -17.
سلیمانی، ز.، آرامی، ا.، محمودیبختیاری، ب. و جلایی، ش. (1387). ارتباط آگاهی واج‌شناختی و نمره دیکته دانش‌آموزان فارسی زبان دوم ابتدایی.تازههای علوم شناختی، 10(1)، 28 -21.
شکوهییکتا، م.، لطفی، ص.، رستمی، ر.، ارجمندنیا، ع. ا.، معتمدیگانه، ن. و شریفی، ع. (1393). اثربخشی تمرین رایانهای شناختی بر عملکرد حافظه فعال کودکان نارساخوان. شنواییشناسی، 23(3)، 56 -46.
شهنیییلاق، م.، کرمی، ج.، شکرکن، ح. و مهرابیزادههنرمند، م. (1382). بررسی همهگیرشناسی ناتوانی یادگیری املا در دانش‌آموزان دختر و پسر ابتدایی شهر اهواز و اثر درمان چندحسی در کاهش ناتوانی یادگیری املا در آنان. مجله علوم تربیتی و روانشناسی، 10(4-3)، 144 -129.
صادقی، ا.، ربیعی، م. و عابدی، م. (1390). رواسازی و اعتباریابی چهارمین ویرایش مقیاس هوش و کسلر کودکان. فصلنامه روانشناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 28(7)، 386 -377.
علیپور، ا.، شقاقی، ف.، احمدی ازغندی، ع.، نوفرستی، ا. و حسینایی، ع. (1391). شیوع اختلال یادگیری ریاضی در دوره ابتدایی.فصلنامه روانشناسی تحولی:روان‌شناسان ایرانی. 8(32)، 353 -343.
علیزادهفرد، س.، محتشمی، ط. و تدریستبریزی، م. (1395). اثربخشی برنامه آموزش والدین بر مهارتهای اجتماعی کودکان دارای ناتوانی یادگیری.مجله ناتوانیهای یادگیری، 5(3)، 107 -89.
فلاحچای، ر. (1374). بررسی اختلال خواندن و اختلال نوشتن در بین دانش‌آموزان ابتدایی. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی. دانشگاه تربیت مدرس.
کوتى، ا. و شهسوارانی، ا. م. (1394). نظریه عصب‌ـ‌روان‌شناختی بینایی رنگ در عمل: تسهیل توانبخشی عصب‌ـ‌روان‌شناختی نارساخوانی بر اساس آموزش‌های عصب‌ـ‌روان‌شناختی. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 3(5), 37 -21.
لدنیفر، ن.، شجاعی، س. و همتیعلمدارلو، ق. (1395). اثربخشی برنامه بازیهای زبانشناختی بر حافظه کاری دانش‌آموزان پسر با نارساخوانی.فصلنامه تعلیم و تربیت استثنایی، 4(141)، 38 -32.
لرنر، ژ. (1370). ناتوانیهای یادگیری، نظریه‌ها، تشخیص و راهبرد های تدریس.ترجمه عصمت دانش.تهران:انتشارات دانشگاه شهید بهشتی (تاریخ انتشار اثر اصلی، 1997).
مرسلیگنج، ن.، پورمحمدرضای تجریشی، م.و شیرازی، ط.س. (1392). اثربخشی آموزش کلمات دارای حروف همآوا بر مهارت املانویسی دانش‌آموزان. مجله روانشناسی، 17(4)، 400 -381.
معصومی، ا.، آرانیکاشانی، ز.و کمالی، م. (1394). بررسی تاثیر طول و ساختارهای هجایی شبهکلمهها بر بسامد ناروانی گفتار در بزرگسالان دارای لکنت. فصلنامه علوم پیراپزشکی و توانبخشی مشهد، 4(3)، 58 -51.
معینالغربایی، ف.، اسلامی، م. و فدایی، م. (1394). شیوع ناتوانیهای خاص یادگیری در دانش‌آموزان دوره ابتدایی استان خراسان شمالی.مجله ناتوانیهای یادگیری، 5(1)، 124 -101.
Adams, M., Foorman, B., Lundberg, I., & Beeler, T. (1997). Phonemic awareness in young children. Baltimore, MD: Brookes.
Alloway, T. P., Rajendran, G., & Archibald, L. M. D. (2009). Working memory in children with developmental disorders. Journal of Learning Disabilities, 42(4), 372-382.
Baddeley, A. (2000). The episodic buffer: A new component of working memory? Trends in Cognitive Sciences, 4(11), 417-423.
Baddeley, A. D. (2007). Working memory, thought, and action. Oxford University Press. ISBN.
Benton, A. L. (1975). Developmental dyslexia: Neurological aspects. In W. J. Friedlander (Ed.), Advances in neurology(pp. 1-47). New York: Raven Press.
Berninger, V. (2008). Defining and differentiating dyslexia, dysgraphia, and language learning disability within a working memory model. In E. Silliman & M. Mody (Eds.), Language impairment and reading disability-Interactions among brain, behavior, and experience(pp. 103-134). New York, NY: Guilford Press.
Berninger, V. W., Abbott, R. D., Swanson, H. L., Lovitt, D., Trivedi, P., Lin, S. J., Gould, L., Youngstorm, M., Shimada, S., & Amtmann, D. (2010). Relationship of word-and sentence-level working memory to reading and writing in second, fourth, and sixth grade. Language, Speed, and Hearing Services in Schools, 41, 179-193. doi:10.1044/0161-1461(2009/08-0002).
Berninger, V., Raskind, W., Richards, T., Abbott, R., & Stock, P. (2008). A multidisciplinary approach to understanding developmental dyslexia within working-memory architecture: Genotypes, phenotypes, brain, and instruction. Developmental Neuropsychology, 3, 707-744.
Carson, K. L., Gillon, G. T., & Boustead, T. M. (2013). Classroom phonological awareness instruction and literacy outcomes in the first year of school. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 44, 147-160.
Copeland, S. R., & Keefe, E. B. (2007). Effective literacy instruction for students with moderate or severe disabilities(1st Ed.). Baltimore: Brookes Publishing Company.
Cornoldi C., & Vecchi, T. (2004). Visuo-spatial working memory and individual differences(1st Ed.). Taylor & Francis Group. Psychological Press.
Cortiella, C., & Horowitz, S. H. (2014). The state of learning disabilities: Facts,trends and emerging issues(3rd Ed.), New York: National Center for Learning Disabilities.
Cunningham, A. J., Witton, C., Talcott, J. B., Burgess, A. P., & Shapiro, L. (2015). Deconstructing phonological tasks: The contribution of stimulus and response type to the prediction of early decoding skills. Cognition, 143, 178-186.
Di Leo, J. H. (2015). Children''s drawings as diagnostic aids. Routledge.
Döhla, D., & Heim, S. (2016). Developmental dyslexia and dysgraphia: What can we learn from the one about the other? Frontiers in psychology, 6, 2045.
Dolezalova, H. (2008). A comparison of Czech and English nursery rhymes. Diploma Thesis, Masaryk University, Faculty of Education.
Dunning, D. L., Holmes, J., & Gathercole, S. E. (2013). Does working memory training lead to generalized improvements in children with low working memory? A randomized controlled trial. Developmental Science, 16(6), 915-925.
Durguno-Lu, A. Y., & Oumlney, B. (2002). Phonological awareness in literacy acquisition: it’s not only for children. Scientific Studies of Reading, 6(3), 245-266.
Frith, U. (1980). Cognitive processes in Spelling.The University of Michigan: Academic Press.
Georgiou, G. K., Parrila, R., & Papadopoulos, T. C. (2008). Predictors of word decoding and reading fluency across languages varying in orthographic consistency. Journal of Educational Psychology, 100(3), 566-580.
Giles, D. C., & Terrell, C. D. (1997). Visual sequential memory and spelling ability. Journal of Educational Psychology. An International Journal of Experimental Educational Psychology, 17(3), 245-253.
Hendler, S. M., & Fierson, W. M. (2011). Learning disabilities, dyslexia, and vision. Pediatrics,127(3), 818-856.
Hulme, C., Bowyer-Crane, C., Carroll, J., Duff, F., & Snowling, M. (2012). The causal role of phoneme awareness and letter-sound knowledge in learning to read: Combining intervention studies with mediation analyses. Psychological Science, 23, 572-577.
Kernan, W., Bogart, J., & Wheat, M. E. (2011). Health-related barriers to learning among graduate students. Health Education, 111(5), 425-445.
Kirby, M., Marks, W., Morgan, S., & Long, C. (2004). Specific impairment in developmental reading disabilities: A working memory approach. Journal of Learning Disabilities, 37, 349-363.
Korkman, M., & Pesonen, A. E. (1994). A comparison of neuropsychological test profiles of children with attention deficit-hyperactivity disorder and/or learning disorder. Journal of Learning Disabilities, 27(6), 383-392.
Malekpour, M., Aghababaei, S., & Abedi, A. (2013). Working memory and learning disabilities. International Journal of Developmental Disabilities,59, 35-46.
Melby-Lervag, M., Lyster, S. H. A., & Hulme, C. (2012). Phonological skills and their role in learning to read: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 128, 322-352.
Moats, L., & Tolman, C. (2009). Excepted from language essentials for teachers of reading and spelling (LETRS): The speech sounds of English: phonetics, phonology, and phoneme awareness (Module 2). Boston: Sopris West.
Moura, O., Moreno, J., Pereira, M., & Simoes, M. R. (2015). Developmental dyslexia and phonological processing in European Portuguese orthography. Dyslexia, 2(1), 60-79.
Nagy, W., Berninger, V., & Abbott, R. (2006). Contributions of morphology beyond phonology to literacy outcomes of upper elementary and middle school students. Journal of Educational Psychology, 98, 134-147.
Nunes, T., & Bryant, P. (2006). Improving literacy by teaching morphemes. New York: NY: Routledge.
O’Hare, A. E. & Brown, J. K. (1989). Childhood dysgraphia: Part 2. A study of hand function. Child: Care, Health, and Development, 15, 151-166.
Paulson, L. H. (2004). The development of phonological awareness skills in preschool children: From syllables to phonemes. Graduate student Thesis, dissertation & professional papers. 9522. University of Montana.
Pullen, P. C., & Justice, L. M. (2003). Enhancing phonological awareness, print awareness, and oral language skills in preschool children. Intervention in School and Clinic, 39(2), 87-98.
Richards, T., Berninger, V., & Fayol, M. (2009). fMRI activation differences between 11-year-old good and poor spellers’ access in working memory to temporary and long-term orthographic representations. Journal of Neurolinguistics.
Richards, T., Berninger, V., Winn, W., Swanson, H., Stock, P., Liang, O., & Abbott, R. (2007). fMRI activation in children with dyslexia during pseudoword aural repeat and visual decode: Before and after instruction. Neuropsychology, 21, 732-747.
Romero Lauro, L., J., Reis, J., Cohen, L. G., Cecchetto, C., & Papagno, C. (2010). A case for the involvement of phonological loop in sentence comprehension. Neuropsychologia,48(14), 4003-4011.
Sadock, B. J., & Sadock, V. A. (2007). Kaplan and Sadock’s synopsis of psychiatry, behavioral sciences/clinical psychology(10th Ed.). Lippincott Williams & Wilkins, a Wolters Kluwer Business, Philadelphia, PA, USA.
Scheffer, N., Ferrer, L., Graciarena, M., Kajarekar, S., Shriberg, E., & Stolcke, A. (2011). The SRI NIST 2010 speaker recognition evaluation system. Acoustics, Speech, and Signal Processing, 1988. ICASSP-88., 1988 International Conference on.
Shu, H. (2003). Chinese writing system and learning to read. International Journal of Psychology,38(5), 274-285.
Snowling, M., & Stackhouse, J. (1996). Dyslexia, speech and language: A practitioner’s Handbook. London: Whurr.
Swanson, H. L., & Ashbaker, M. (2000). Working memory, short-term memory, speech rate, word recognition, and reading comprehension in learning disabled readers: Does the executive system have a role? Intelligence, 28, 1-30.
Torgesen, J. K., & Mathes, P. G. (2000). A basic guide to understanding, assessing, and teaching phonological awareness.The University of Virginia: PRO-ED.
World Health Organization (WHO) (2015). International statistical classification of diseases and related health problems (10th Revision, 5th Ed.).World Health Organization. Available at: http://www.who.int/iris/handle/10665/246208.
Zayed, A. M., Roehrig, A. D., Arrastia-Lloyd, M. C., & Gilgil, N. M. (2013). Phonological awareness and working memory in Arabic speaking Egyptian preschool children at risk for dyslexia. International Journal of Psychological Studies, 5(1), 139-149.
_||_