نقش هدف ‎های پیشرفت و فرسودگی تحصیلی در عملکرد تحصیلی: با واسطه‌گری انتظار پیامد و یادگیری خود‌نظم‌جو

محورهای موضوعی : روان‌شناسی بالینی

مرضیه جمالی ¹ (کارشناسی ارشد روانشناسی)
علیرضا کیامنش ² (استاد دانشگاه آزاد اسلامی)

تاریخ دریافت : 1396/07/09 تاریخ پذیرش : 1396/07/09 تاریخ انتشار : 1396/04/01

کلید واژه: فرسودگی تحصیلی, عملکرد تحصیلی, انتظار پیامد, هدف‎های پیشرفت, یادگیری خودنظم‎جو,

چکیده مقاله :

هدف این پژوهش تعیین نقش هدف‎های پیشرفت و فرسودگی تحصیلی در عملکرد تحصیلی دانشجویان با واسطه‌گری انتظار پیامد و یادگیری خودنظم‎جو بود. 347 نفر از دانشجویان دانشگاه کاشان با استفاده از نمونه‌برداری طبقه‌ای به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند و به مقیاس هدف‎های پیشرفت (میگلی و کاپلان، و میدلتون، 1998)، پرسشنامه‌ راهبردهای انگیزشی یادگیری (پنتریچ و دی‌گروت، 1990)، پرسشنامه فرسودگی تحصیلی (برسو و سالانوا و شائوفلی، 2007) و مقیاس انتظارات پیامد دانشجو (لندی، 2003) پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از روش معادلات ساختاری مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که رابطۀ فرسودگی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی تحت تأثیر متغیرهای واسطه‌ای یادگیری خودنظم‎جو و انتظار پیامد قرار دارد، به گونه‌ای که فرسودگی تحصیلی با تأثیر منفی بر یادگیری خودنظم‎جو و انتظار پیامد، اثر منفی خود را بر پیشرفت تحصیلی افزایش می‌دهد و هدف‎های پیشرفت نیز از طریق یادگیری خودنظم‎جو و انتظار پیامد، اثر مثبت خود را بر پیشرفت تحصیلی افزایش می‌دهد.

چکیده انگلیسی:

      T     he aim of the present study was to investigate the mediating role of outcome expectation and self-regulated learning in the relationship between achievement goals, academic burnout, and academic performance. Three hundred and forty seven students were selected from Kashan University using stratified sampling method.The participants completed the Progress Goals Scale (PGS; Migly, Kaplan & Midelton, 1998), the Motivational Strategies for Learning Questionnaire (MSLQ; Pintrich & De Digrot, 1990), the Academic Burnout Scale (Berso, Salanova & Schoufeli, 2007), and the Student Outcome  Expectation Scale (SOEQ; Landy, 2003). The data were analyzed using structural equation modeling. The results indicatedoutcome expectation and self-regulated learning mediated the relations of achievement goals and academic burnout to academic performance. Academic burnout indirectly and negatively related to academic achievement through self-regulated learning and outcome expectation. Achievement goals indirectly and positively related to academic achievement through self-regulated learning and outcome expectation.

منابع و مأخذ:

انتظامی‌بیان، ن. (1389). بررسی رابطه کمال‌گرایی و یادگیری خودتنظیمی با سبک‌های حل تعارض دانش‌آموزان دوره راهنمایی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان‎شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.  

بدری‌گرگری، ر.، پویانفرد، م و فیروزی، آ. (1391). راهبردهای یادگیری خود­تنظیمی انگیزش و بازخورد تحصیلی دانشجویان ناموفق در دروس عمومی. خلاصه مقالات ششمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، دانشگاه گیلان.

بدری‌گرگری، ر.، مصر‌آبادی، ج.، فتحی، ر. و پلنگی، م. (1390). ساختار عاملی پرسشنامه فرسودگی تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز. مجله مطالعات روان‎شناختی دانشگاه علوم تربیتی و روان‎شناسی دانشگاه الزهرا، 5 (3)، 34– 11.

جمالی، م.، نوروزی، آ. و طهماسبی، ر. (1392).عوامل موثر بر خودکارآمدی تحصیلی و ارتباط آن با موفقیت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی،13 (8)، 641-629.

حسینی‎نسب، د. و رامش ، م. ح. (1379). بررسی رابطه بین مولفه‎های یادگیری خودنظم‎بخش با هوش. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 1(2)، 69-85.

حسن‌آبادی، ح. ر.، یعقوبی، ح.، پورشریفی، ح.، حمیدپور، ح.، اکبری‌زردخانه، س.، صبحی‌قرا‌ملکی، ن.، فرزان، ن و فخاری، ا. (1391). عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان، نتایج مقدماتی یک مطالعه ملی. خلاصه مقالات ششمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، دانشگاه گیلان.

حسن‌نیا، س. و فولادچنگ، م. (1393). رابطه بین ادراک یادگیری و فرسودگی تحصیلی از طریق واسطه گری ذهن آگاهی: مدل‌یابی ساختاری. فصلنامه روان‎شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 12(45)، 73-61.

زهری، آ. (1388). بررسی نقش راهبردهای خودتنظیمی در حل مسائل ریاضی.پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.

دیره، ع. و بنی‌جمالی، ش. (1388). بررسی سهم عوامل انگیزشی بر استفاده از راهبردهای شناختی و فراشناختی در فرایند یادگیری. مطالعاتروان­شناختی،5 (3)، 64-47.

شکری، ا.، کدیور، پ. و دانشورپور، ز. ( 1386). نقش سبک‌های مقابله در تنیدگی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی. فصلنامه روان‎شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی،3 (11)، 257-249.

شفیع­نادری، م.، کدیور، پ.، عربزاده، م. و صرامی، غ. ر. (1391). بررسی ساختار عاملی، روایی و اعتبار مقیاس انتظارات پیامد دانشجو. فصلنامه اندازه گیری تربیتی،10 (3)، 21-35.

طاهری، م. (1387). بررسی رابطه خودتنظیمی با انگیزش پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر تهران. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران،

طالب‌زاده‌‌نوبریان، م.، ابوالقاسمی، م.، عشوری‌نژاد، ف.  و موسوی، س. ح. (1390).بررسی روابط ساختاری خودپنداره، یادگیری خودتنظیمی و موفقیت تحصیلی دانشجویان. فصلنامةروش‌هاو مدل‌هایروان‎شناختی،4 (1)، 79-65.

صداقت، م. (1389).نقش راهبردهای یادگیری خودتنظیم در رابطه هدف‎های، ادراکات و گرایش­های فکری دانش­آموزان با پیشرفت تحصیلی. رساله دکتری، دانشکده روان‎شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی.

عظیمی‌کیوی، م.، پیری، م. و زوار، ت. (1391). مدل تجربی فرسودگی تحصیلی، یادگیری خودنظم‌ده و انگیزش پیشرفت با عملکرد تحصیلی. خلاصه مقالات ششمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، گیلان.

عسگری، ع. (1387). تدوین مدلی برای تبیین پیشرفت تحصیلی بر پایه مدل نظریه شغلی آدمی، رساله دکتری، دانشکده روان‎شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.

غلامعلی‌لواسانی، م.، حجازی، ا. و خضری‌آذر، ه. (1390). نقش خودکارآمدی، ارزش تکلیف، هدف‎های پیشرفت و درگیری شناختی در پیشرفت ریاضی: آزمون مدل علی. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 11 (4)، 7-2.

کارشکی، ح.، خرازی، ع. ن.، اژه‌ای، ج. و قاضی‌طباطبائی، س. م. (1388).رابطه ادراکات محیطی خانوادگی، باورهای انگیزشی و یادگیری خودتنظیمی: آزمون یک الگوی علی. فصلنامه انجمن ایرانی روان‎شناسی، 13(2)، 190-171.

مرادی، ع. ر.، هاشمی، ت.، فرزاد، و. ا.، کرامتی، ه.، بیرامی، م و کاووسیان، ج. (1387). مقایسه اثربخشی آموزش خودتنظیمی رفتار توجهی، خودتنظیمی رفتار انگیزش، خودتنظیمی کلامی بر عملکرد ریاضی و خودکارآمدی تحصیلی کودکان مبتلا به نقص توجه همراه با پیش‎فعالی. مجله پژوهش در سلامت روان‎شناختی، 1 (2)، 15-5.

ملک‌زاده، ا. (1386). تأثیر آموزش راهبردهای خودنظم‎دهی بر پیشرفت ریاضی، باورهای انگیزشی، درگیری شناختی دانش‎آموزان دختر. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان‎شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.

میکائیلی، ن.، افروز، غ. و قلیزاده، ل. (1391). ارتباط خودپنداره و فرسودگی تحصیلی دانش‎آموزان دختر، مجله روان‎شناسی مدرسه، 1 (4)، 103-90.

محسن‌پور، م.، حجازی، ا. و کیامنش، ع. ر. (1386). نقش خودکارآمدی، اهداف‎ پیشرفت، راهبردهای یادگیری و پایداری در پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی دانش‎آموزان سال سوم متوسطه رشته ریاضی شهر تهران. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 5 (16)، 35-9.

مرزوقی ، ر. ا.، حیدری، م. و حیدری، ا. (1392).بررسی رابطه عدالت آموزشی با فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توان‎بخشی. مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، 10 (3)، 216 – 210.

ناصری، م. (1389). بررسی رابطه باورهای انگیزش با یادگیری خودتنظیمی دانش‎آموزان سال دوم متوسطه رشته تجربی شهر تهران در سال تحصیلی 1390-1389. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

نخستین‌گلدوست، ا. و معینی‌کیا، م. (1388). رابطه راهبردهای یادگیری خودتنظیم و راهبردهای انگیزش برای یادگیری با عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل. مجله دانش و پژوهش از علوم تربیتی: برنامه‌ریزی درسی، 2، 100-85.

نعامی، ع. ز. (1388). رابطه بین کیفیت تجارب یادگیری با فرسودگی تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز. مطالعات روان‎شناختی، 5 (3)، 134-117.

Arsal, Z. (2010). The effects of diaries on self-regulation strategies of preservice science teachers. International Journal of Environmental & ScienceEducation, 5, 85–103.

Butler, D., & winne, P. (1995). Feedback and self- regulated learning: A theoretical synthesis. Review of Educational Research, 65 (3), 245-281.

Breso, E., Salanova, M., & Schoufeli, B. (2007). In search of the third dimension of burnout. Applied Psychology, 56 (3), 460-472.

Chen, C . S. (2005). Self- regu lated learning strategies andachievement in an interodution to information systems course.Information Technology, Learning, and Performance Journal, 20 (1), 11-24.

Dupeyrat, C., & Marine, C. (2004). Implicit theories of intelligence, goal orientation, cognitive engagement and achievement: A test of Dweck’s model with returning to school adults. Contemporary Educational Psychology, 30(1), 43-59.

Demerouti, E., Bakker, A. B., Nachveiner, E., & Schaufeli, W. B. (2001). The job demands- resoures model of burnout. Journal of Applied Psychology, 86, 499-512.

Elliot, A., & Harachkiewicz, J. (1996). Approach and avoidance achievement goals and intrinsic motivation: A meditational analysis.Journal of Personality and Social Psychology, 70(3), 461-475.

Elliot, A. J., & McGregor, H. A. (2001). Achievement goal framework. Journal of Personality & Social Psychology(Special Issue),80(3), 501-519.

Green, B. A., Miller, R. B., Crowson, H. M., Duke, B. L., & Akey, K. L. (2004). Predicting high school students, cognitive engagement and achievement: Contributions of classroom perceptions and motivation. Contemporary Educational Psychology, 20(4), 462-482.

Harackiewicz, J. M., & Linnenbrink, E. A. (2005). Multiple acheivement goal orientation and multiple pathway for learning: the Impact of Paul R. Pintrich. Educational psychologist, 40(2), 75-84.

Harackiewicz, J. M. (2000). Short – term and long – term consequences of achievement goals. Journal of Educational Psychology, 92, 316-330.

Kosnin, A. M. (2007). Self-regulated learning and academic achievement in Malaysian undergraduates. InternationalEducation Journal, 8, 221-228.

Lee, R., & Ashforth, B. (2008). A meta- analytic examination if the correlates of the three dimension of job burnout. Applied Psych ology, 81, 123- 133.

Lee, J. K. (2008). The effects of self – regulated learning strategies and system satisfaction regarding learners performance. Information and Manage-ment, 40,133-146.

Landy, C. C. (2003). Self- eftecacy, motivation, and outcome expectantion correlates of college student’s intention certaintiy.Doctoral thesis in Louisians state Vniversity.

Midgley, C., Kaplan, A., Middleton, M., & Maehr, M. L. (1998).The development and validation of scales assessing students’ achievement goal orientation. Contemporary Educational Psychology, 23, 113-131.

Maslach, C., Schaufeil, W. B., & Liter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Rerview of Psychology, 52, 397-422.

Paris, S. G., & Paris, A. H. (2001). Classroom applications of research on self-regulated learning. EducationalPsychologist, 36, 89–101.

Pintrich, P. R., & DeGroot, E. V. (1990). Motivational and self–regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82(1), 33-40.

Petrides, K. V., Chamoro-Premuzic, T., Frederickson, N., & Furnham, A. (2006). Explaining individual differences in scholastic behavior and achie-vement British. Journal of Educational Psych-ology, 75, 239 - 255.

Pintrich, P. R. (2000). The role of goal orientation in self-regulated learning. In M. Boekaerts, P. R. Pintrich, & M. Zeidner (Eds.), Handbook of self-regulation (pp. 451–502). San Diego, CA: Academic Press.

Pintrich, P. R. (2004). A conceptual framework for assessing motivation and self-regulated learning in college students. Educational Psychology Review, 16, 385–407.

Reinke, W. M., & Hall, C. H. (2003). Self – efficacy, goal orientation, and fear of failure as predictors of school engagement in high school students. Psychology in the Schools, 40(4), 417-427.

Salmela-Aro, K., Savolainen, H., & Holopainen, L. (2008).Depressive symptoms and school burnout during adolescence.Journal of Youth and Adolescence,6,34-45.

Schaufli, W.B., Martinez, I. M., Pinto, A. M., Salanova, M., & Bakker, A. B., (2002). Burnout
and engagement in university student. Journal of Cross- Cultural Psychologg, 33, 464- 484.

Schunk, D. H., & Zimmerman, B. J. (1997). Social origins of self regnlatory competence. Edu-cational Psychology, 32, 195-208.

Torres, J. B., & Solberg, S. (2001). Role of self – efficacy, stress, social imtegration, and family support in Latino college students persistence and health. Journal of Vocational Beharior, 59 (1), 53-63.

Vigil-Colet, A., & Morales-Vies, F. (2005). How impulsivity is related to intelligence and academic achivment? Spanish Journal of Psychology, 8, 199-204.

Wolteres, C., Yu, S., & Pintrich, P. R. (1996). The relation between goal orientation and student's motivational beliefs and self-regulated learning. Learning and Individual Differences, 8, 211-238.

Wolters, C. A. (2004). Advancing achievement goal theory: using goal, structures and goal orientations to predict students’ motivation, cognition and achievement. Journal of Educational Psychology, 96(2), 236-250.

Zimmerman, B. (2001). Theories of self-regulated learning and academic achievement: An overview and analysis. In B. Zimmerman, & D. Schunk (Eds.), Self-regulatedlearning and academic achievement: Theoreticalperspectives (pp.1–37). Mahwah, NJ: Erlbaum.