نقش واسطه ‎ای حرمت خود در رابطه بین جهت‎‎ گیری ‎های دلبستگی و سازگاری روان ‎شناختی

محورهای موضوعی : روان‌شناسی بالینی

نرگس عطاران ¹ , نوراله, محمدی ²

1 - کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی بالینی دانشگاه شیراز
2 - استاد روان‌شناسی بالینی دانشگاه شیراز

تاریخ دریافت : 1398/01/31 تاریخ پذیرش : 1398/01/31 تاریخ انتشار : 1397/10/01

کلید واژه: حرمت خود, نوجوانان, واژه‌های کلیدی: سبک‎های دلبستگی, سازگاری روان‎شناختی,

چکیده مقاله :

این پژوهش با هدف تعیین ارتباط بین جهت‎گیری‎های دلبستگی با ابعاد سازگاری با نقش واسطه‎ای حرمت خود انجام شد. روش پژوهش همبستگی از نوع تحلیل مسیر بود و جامعه آماری همة دانش‌آموزان دبیرستانی دختر و پسر شهر شیراز بودند. 225 دانش‎آموز (102 دختر، 123 پسر) با استفاده از روش نمونه‎برداری چندمرحله‎ای انتخاب شدند. ابزارها شامل سیاهه دلبستگی به والدین و همسالان (آرمسدن و گرینبرگ، 1987)، سیاهۀ سازگاری بل (1961) و مقیاس حرمت خود روزنبرگ (1965) بود. برای تحلیل داده‎ها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که دلبستگی به مادر و همسالان به طور مستقیم توانایی پیش‎بینی حرمت خود و دلبستگی به مادر به طور مستقیم توانایی پیش‎بینی ابعاد سازگاری در خانه و سازگاری اجتماعی را دارد. همچنین دلبستگی به پدر به طور مستقیم توانایی پیش‎بینی سازگاری در خانه و سازگاری عاطفی و دلبستگی به همسالان نیز به طور مستقیم توانایی پیش‎بینی سازگاری اجتماعی و همچنین حرمت خود روابط معنا‎دار با همة ابعاد سازگاری دارد. دیگر یافته‎ها نشان داد که حرمت خود در ارتباط بین سبک‎های دلبستگی با سازگاری روان‎شناختی نقش واسطه‎ای دارد. بنابراین می‎توان گفت سبک‎های دلبستگی و حرمت خود دو مولفة مهم در پیش‎بینی سازگاری نوجوانان است.

چکیده انگلیسی:

The aim of this research was to examine the relationship between attachment and adjustment with the mediating role of self-esteem. Our research method was correlational research based on path analysis method. The statistical population were consisted of 225 students of Shiraz high schools (102 female and 123 male) that were chosen by multistage sampling. The means were the Inventory of Parent and Peer Attachment (Armesden & Greenberg, 1987), Bell Adjustment Inventory (1961) and Rosenberg Self-Esteem Scale (1965). For data analysis we used path analysis. The results showed that attachment to mother and peer effectively predict self-esteem. Attachment to mother directly predicted subscales of home and social adjustment. Also, attachment to father could directly predict the affectional adjustment as well as home adjustment, and Peer attachment predicted directly the social adjustment. Furthermore, self-esteem had significant relationships with other dimensions of adjustment. Other findings revealed the mediating role of self-esteem on the relationship between attachment style and psychological adjustment. So, it can be concluded that attachments style and self-esteem, are two important components in prediction of adjustment in adolescents.  

منابع و مأخذ:

آقاپورحصیری، ف. (1393). ویژگی‌های روان‎سنجی پرسشنامه سازگاری و رابطه آن با هوش هیجانی دختران دبیرستانی شهر بابل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد سنجش و اندازه‌گیری روان‎سنجی، دانشکده روان‎شناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.

افشاریان، ن. و کدیور، پ. (1395). نقش دلبستگی به والدین و همسالان و از خودبیگانگی روانی در پیش‎بینی رفتار خرابکارانه نوجوانان. پژوهش‌های نوین تربیتی، 12 (1)، 78- 61.

برقی‎ایرانی، ز.، بختی، م. و بگیانکوله‌مرز، م. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی مبتنی بر پردازش شناختی بر بهزیستی اجتماعی، هیجانی، روان‎شناختی و کاهش نشانه‌های کودکان اختلال سلوک. دوفصلنامه علمی پژوهشی شناخت اجتماعی، 1(3)، 176- 157.

دلاور، ع (1373). ساخت و هنجاریابی مقیاس سازگاری بل. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی

رجبی، غ. و بهلول، ن. (1386). سنجش پایایی و روایی مقیاس حرمت خود روزنبرگ در دانشجویان سال اول دانشگاه شهید چمران. مجلة پژوهش‎های تربیتی و روان‎شناختی دانشکده علوم تربیتی و روان‎شناسی دانشگاه اصفهان، 3، 48- 33.

صفایی، ص.، بیگدلی، ا. و طالع‌پسند، س. (1390). رابطه خودپنداره مادر با سبک‌های دلبستگی و خودپنداره فرزند. مطالعات تربیتی و روان‎شناسی، 1 (2)، 52- 39.

طولابی، س.، گراوند، ف.، شکری، ا. و افضلی، م. (1392). نسخۀ فارسی فهرست پنج عامل بزرگ شخصیت: ساختار عاملی، روایی و اعتبار. دوفصلنامۀ روان‎شناسی معاصر، 3(2)، 25- 12.

عمرانیان، م. و شیخ‌الاسلامی، ر. (1391). نقش سبک‌های دلبستگی در ارضای نیازهای اساسی روان‎شناختی فرزندان با توجه به وضعیت اشتغال مادر. زن در فرهنگ و هنر، 4 (2)، 61- 45.

گنجی، ط.، تعاونی، س.، احدی، م. و حسینی، ف. (1387). مقایسه رفتارهای دلبستگی مادر و جنین در زنان نخست حامله و با سابقه مرگ جنین یا نوزاد. فصلنامه پرستاری ایران، 21 (53)، 31- 15.

مرادی، م.، حسین چاری، م.، سلیمانی، ع. و دهقانی‎زاده، م. (1391). پیش‎بینی ابعاد بهزیستی روان‎شناختی دانشجویان بر اساس ابعاد سبک دلبستگی و حرمت خود. مطالعات روان‎شناسی تربیتی، 10 (20)، 174- 137.

محمدی، م.، جزایری، ع.، رفیعی، ا.، جوکار، ب. و پورشهباز، ع. (1384). بررسی متغیرهای خانوادگی و فردی در افراد در معرض خطر سوء مصرف مواد. مجلة توان‎بخشی، 6 (1)، 36- 31.

مویدفر، ه.، آقامحمدیان، ا. و طباطبایی، م. (1386). رابطه سبک‌های دلبستگی و حرمت خود اجتماعی. مطالعات روان‎شناختی، 3 (1و 2)، 72- 61.

نجاریان، ب.، عطاری، ی. و زرگر، ی. (1380). ساخت و اعتباریابی مقیاس کمال‎گرایی اهواز. مجله علوم تربیتی و روان‎شناسی، 2 (3 و 4) 69- 58.

محمدی، ن. (1384). بررسی مقدماتی اعتبار و قابلیت‎اعتماد مقیاس حرمت خود روزنبرگ. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 1(4)، 320- 313.

نصرتی، م. (1383). بررسی تحولی رابطة پایگاه‌های هویت با میزان دلبستگی در نوجوانان 14، 16 و 18 ساله شهرستان کامیاران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‎شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‎شناسی، دانشگاه شهید بهشتی.

نعمت‎طاوسی، م. و اکبرزاده‎حوری، ش. (1391). روی‎آورد خلقی رضایت‎ شغلی: هسته ارزشیابی‎های خود در محیط کار. فصلنامه علوم رفتاری، 6 )2(، 118- 111.

هاشمی، ز. و جوکار، ب. ( 1392). مدل‎یابی علی تاب‎آوری هیجانی: نقش دلبستگی به والدین و همسالان، راهبردهای مقابله‌ای و تنظیم شناختی هیجانات. مطالعات روان‎شناختی، 9 (1)، 38- 9.

 

Ainsworth, M. D. S. (1989). Attachments beyond in­fancy. American Psychologist, 44, 709-716.

Armesden, G. C., & Greenberg, M. T. (1987). The in­ventory parent and peer attachment: Individual differences and their relationship to psychological well-being in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 16(1), 427- 453.

Ball, J. (2005). The moderating effect of family factors on the relationship between lifetime trauma event exposure and juvenile delinquency in a sample of male juvenile offenders. PhD dissertation, Georgia State University.

Bell, H. M. (1961). The adjustment inventory: adult form. Palo Alto: Consulting Psychological Press.

Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Loss sadness and depression. New York: Basic Books.

Burnette, J. L., & Klementer, R. (2004). Attachment and trait forgivingness: The mediating role of an­gry rumination, Journal of Counseling & Devel­opment, 8, 312-320.

Cherry, M. G., Fletcher, O., & O'sullivan, H. (2013). Exploring the relationships among attachment, emotional intelligence and communication. Medi­cal Education, 47(3), 317-325.

Coopersmith, S. (1967). The antecedents of self-esteem. San Francisco, freeman. Self-esteem. IOWA State University, University Extension.

Cottrell, J. L. (1992). The relation of attachment and supports to adolescent well-being and school ad­justment. Journal of Adolescence Research, 7, 28-42.

Delaney, M. D. (2016). Effects of acculturation gap and attachment style on south Asian adolescent well-being. Walden dissertation and doctoral studies.

Feeney, J.A., & Noller, P. (1996). Attachment style as a predictor of adult Romantic Relationships. Jour­nalof Personality and Social Psychology, 58, 282- 292.

Gang Nie, Y., Bin Li, J., Vazsonyi, A. T. (2016). Self-control mediates the associations between paren­tal attachment and prosocial behavior among Chinese adolescents.

Goldenberg, H., & Goldenberg, I. (2008). Family ther­apy: An overview (7th ed.). Belmont, CA: Thomson Brooks/Cole.

Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence; why it can matter more than IQ. New York: Bantam Books.

Greenberg, G. Y. (2002). The effect of relationship en­hancement program on martial communication and self-esteem. Journal of Applied Social Sci­ences, 5, 1378- 1394.

Gullone, E., Robinson, K. (2005). The inventory of par­ent and peer attachment revised (IPPA-R) for chil­dren: A psychometric in investigation. Clinical Psychology Psychotherapy, 12, 67-79.

Harter, S. (1990). Issues in the assessment of the Self-concept of children and adolescents. In A. LaGreca (Ed.), through the eyes of a child. Boston: Allyn & Bacon.

Hazan, C., & Shaver, P. (1987). Romantic love concep­tualized as an attachment process. Journal of Per­sonality and Social Psychology, 42, 511- 542.

Inderbitzen-Pisaruk, H., Clark, M. L., & Solano, C. H. (1992). Correlates of loneliness in midadoles­cence. Journal of Youth and Adolescence, 21(2), 151-167.

Kim, K. & Rohner, R. P. (2008). Parental warmth, con­trol, and involvement are schooling predicting ac­ademic achievement among Korean American ad­olescents. Journal of Cross- Cultural Psychology, 33, 127- 140.

Kline, R. B. (2015). Principles and practices of struc­tural equation modeling (4nd Eds.). NewYork: Guilford Press.

Laible, D. J., Carlo, G., & Raffaelli, M. (2017). The dif­ferential relations of parent and peer attachment to adolescent adjustment, Journal of Youthand Ado­lescence, 29, 45-59.

Laible, D. J., Carlo, G., & Roesch, S. C. (2017). Path­ways to self-esteem in late adolescence: the role of parent and peer attachment, empathy, and so­cial behaviors. Journal of Adolescence, 27(6), 703-716.

Maccoby, E. E., & Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: Parent-child interac­tion. In P. Mussen (Ed.), Handbook of Child Psy­chology, (pp. 1-101). New York: Wiley.

Mahalik, J. R., Levine Coley, R., McPherran Lombardi, C., Doyle Lynch, A., Markowitz, A. J., & Jaffee, S. R. (2013). Changes in health risk behaviors for males and females from early adolescence through early adulthood. Health Psychology, 32(6), 685.

Mann, M., Hosman, C. M., Schaalma, H. P., & de Vries, N. K. (2004). Self-esteem in a broad-spec­trum approach for mental health promotion. Health Education Research, 19(4), 357–372.

Mccarthy, G. (1999). Attachment style and adult love relationships and friendships difficulties. British Journal of Medical Psychology, 72(3), 305-321.

McCurby, B. A., & Kelly, D. B. (1997). Correlations of the MMPI-2 low self-esteem scale with two self-esteem measures. Psychological Reports, 81, 826.

McMillan, J. H., & Heren, S. (2008). Educational re­search: Fundamentals for the consumer (4th Ed.). Boston: PearsonPublishers.

Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2007). Attachment in Adulthood: Structure, Dynamics, and Change.The Guilford Press, New York London.

Novilla, M. L., Barnes, M. D., De La Cruz, N. G., Williams, P. N., & Rogers, J. (2006). Public health perspective on the family: An ecological approach to promoting health in the family and community. Fam Community Health, 29, 28-42.

Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. NJ: Princeton University Press.

Rubin, K. H., Dwyer, K. M., Booth-LaForce, C., Kim, A. H., Burgess, K. B., & Rose Krasnor, L. (2004). Attachment, friendship, and psychosocial func­tioning in early adolescence. Journal of Early Ad­olescence, 24, 326-56.

Taylor, S. E., & Brown, J. D. (1988). Illusion and well-being: A social psychological perspective on mental health. Psychological Bulletin, 103, 193–210.

Verschueren, K., & Marcoen, A. (2002). Perceptions of self and relationship with parents in aggressive and no aggressive rejected children. Journal of School Psychology, 40, 501-22.

Wong, S. S. (2012). Negetive thinking versus positive thinking in a Singaporean student sample: rela­tionships with psychological well being and psy­chological maladjustment. Learning and Individ­ual Differnces, 4, 76-82.

Woodward, M., Patton, S. C., Olsen, S. A., Jones, J. M., Reich, C. M., Blackwel, M., & Beck, J. G. (2013). How do attachment style and social support con­tribute to women’s psychopathology following in­timate partner violence? Journal of Anxiety Disor­ders, 27(3), 312-320.