اثر‌بخشی آموزش خودنظم‎دهی بر کنش‎های اجرایی دانش‎آموزان با ناتوانی‌های یادگیری

محورهای موضوعی : روان‌ شناسی تحولی

زینب خانجانی ¹ , رضا فرجی ² , پریا فاروقی ³

1 - دانشگاه تبریز
2 - کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی
3 - دانشگاه تبریز

تاریخ دریافت : 1392/12/06 تاریخ پذیرش : 1393/12/09 تاریخ انتشار : 1394/07/01

کلید واژه: ناتوانی‌های یادگیری, کنش‌های اجرایی (حافظه کاری و برنامه‌ریزی–سازمان‌دهی ), خودنظم دهی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر اثربخشی آموزش خودنظم‎دهی برکنش‎های اجرایی (حافظه کاری وسازمان‌دهی) دانش‎آموزان با ناتوانی‎های یادگیری مقطع ابتدایی شهرستان سقز را بررسی کرد. این مطالعه از نوع شبه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه مورد مطالعه شامل دانش‌آموزان 8 و 9 ساله مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری در شهر سقز بود. 60 دانش‎آموز با ناتوانی‌های یادگیری به طور تصادفی ساده انتخاب شدند. دانش‌آموزان به صورت تصادفی به گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. برای اندازه‌گیری متغیرهای پژوهش از آزمون ‌اشکال پیچیده ری‌ـ‌اوستریت (1942) و حافظه عددی مقیاس هوش وکسلر (1974) استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان دادند گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه افزایش معناداری در نمره‎های برنامه‌ریزی‌ـ‌سازمان‌دهی و حافظه کاری داشت.یافته‌ها نشان‎دهنده اثربخشی آموزش خودنظم‌دهی بر کنش‎های اجرایی دانش‌آموزان با ناتوانی‌های یادگیری در مقطع ابتدایی بود.

چکیده انگلیسی:

This study examined the effectiveness of self-regulation training on executive functions (working memory and planning) of elementary students with learning disabilities in Saghez. The study design was quasi-experimental with pretest and posttest control group. Sixty 8 and 9 year old students with learning disabilities were selected using random sampling. The participants were randomly assigned into either experimental or control group. To measure the study variables the Andre Rey Tests (1942) and the numeral memory subscale of the Wechsler Intelligence Test (1974) were used. The results of analysis of covariance indicated that the experimental group had a significant increase in scores of organizing and working memory compared with the control group. The findings suggested the effectiveness of self-regulation training on executive functions of elementary students with learning disabilities.  

منابع و مأخذ:

احدی، ح. و کاکاوند، ع. (1388). اختلال‌های یادگیری (نظریه تا عمل). تهران: انتشارات ارسباران.

امین‌زاده، ا. و حسن‌آبادی، ح. (1389). نارسایی‌های شناختی زیربنایی در ناتوانی ریاضی. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 6 (23)، 200-187.

بروجردی، م.(1391). بررسی اثربخشی آموزش انگیزش و پیشرفت بر ادراک از ساختار کلاس و درگیری تحصیلی دانش آموزان راهنمایی شهرستان سقز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی.

بهرامی، ه. (1391).مبانی آزمون‌های روانی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

جانه، م.، ابراهیمی ‌قوام، ص. و علیزاده، ح. (1390). بررسی کارکـردهای اجـرایی استـدلال، برنامه‌ریزی-سازمان‌دهی و حافظه کاری در دانش‌آموزان دختر با و بدون اختلال‌ ریاضی مقطع  دبستان استان تهران. روا‌‌ن‌شناسی افراد استثنایی، 2، 42-21.

سیف، ع. ا. (1388). روان‌شناسی پرورشی نوین (یادگیری و آموزش). تهران: نشر دوران.

شمسی،ع.، عابدی،ا.، صمدی،م. و احمدزاده، م.(1392). فراتحلیـل اثربخشـی مداخـلات روان‌شنـاختی و آموزشی بر بهبود عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان با ناتوانی‌های یادگیری ریاضی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 2(4)،81-61.

شهیم، س.(1387). مقیاس تجدید نظر شده هوشی وکسلر برای کودکان: انطباق و هنجاریابی. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.

عابدی، ا. و آقابابایی، س.(1389). اثربخشی آموزش حافظه فعال بر بهبود عملکرد تحصیلی کودکان با ناتوانی‌های یادگیری. مجله روان‌شناسی بالینی،4،81-73.

قره‌گوز، ع. و سیف‌نراقی، م.(1387). اثربخشی وسیله آموزشی سینا در کاهش خطای خواندن کودکان نارساخوان. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 4(16)، 353-343.

قمری‌گیوی، ح.، نریمانی،م. و محمودی، ه. (1391). بررسی اثر‌بخشی نرم‌افزار پیش‌برد شناختی بر کارکردهای اجرایی، بازداری پاسخ و حافظه کاری کودکان دچار اختلال نارساخوانی و نقص توجه/بیش‌فعالی دانش‌آموزان 9 تا12 ساله شهر اردبیل. مجله ناتوانایی‌های یادگیری، 1،113-98.

قمری گیوی ،ح. (1388). مقایسه کارکردهای اجرایی در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه بیش‌فعالی، ناتوانی در یادگیری وکودکان بهنجار. مجله اصول بهداشت روانی، 44، 333-322.

کدیور، پ. (1386). روان‌شناسی یادگیری. تهران: انتشارات سمت.

محسنی، ن. (1383). نظریه‌ها در روا‌‌ن‌شناسی رشد. تهران: انتشارات پردیس.

مشهدی، ع.، رسول‌زاده‌طباطبایی، ک.، آزادفلاح، پ. و سلطانی‌فر، ع. (1389). توانایی برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه‌/ فزون‌کنشی. مجله مطالعات تربیتی و روان‌شناسی، 11(1)، 170-151.

مصرآبادی، ج. (1382). اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری برسرعت خواندن، یادداری، و درک متون مختلف. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان‌شناسی وعلوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.

میرهاشمی، م. (1374). هنجاریابی آزمون تصاویر درهم آندره ری در دانش‌آموزان 7 تا 15 سال و بزرگسالان شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی. دانشکده روان‌شناسی و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.

میر‌مهدی، س. ر.، علیزاده، ح. و سیف‌نراقی، م. (1387). تأثیر آموزش کارکردهای اجرایی برعملکرد ریاضی وخواندن دانش‌آموزان دبستانی با ناتوانی‌های یادگیری ویژه. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 1، 12-1.

نریمانی، م. و سلیمانی، ا. (1391). اثر‌بخشی توان‌بخشی شناختی بر کارکرد‌های اجرایی (حافظه کاری) و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 2(3)، 115-91.

هالاهان، د.، پی‌لوید، ج.، کافمن، ج.، ویس، م. ومارتینز، ا. (1391). اختلال‌های یادگیری: مبانی، ویژگی‌ها و تدریس مؤثر. ترجمه ح. علیزاده. تهران: انتشارات ارسباران (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2005).

یعقوبی، ا.، محققی، ح.، اسکندری، ا. و یاری‌مقدم، ن. (1393). تاثیر آموزش راهبرد خودتنظیمی بر نشانه‌های نارسایی توجه و عملکرد ریاضی دانش آموزان با اختلال نارسایی توجه. فصلنامه روان‌شناسی افراد استثنایی، 4(13)، 148-131.

Adkins, M. H., & Gavins, M. V. (2012). Self-regulated strategy development and generalization instruction: Effects on story writing and personal narratives among students with severe emotional and behavioral disorders. Exceptionality, 20(4), 235-249.

Acar,E., & Aktamis, H. (2010). The relationship between self-regulation strategies and prospective elementary school teachers’ academic achievement in mathematics teaching course. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 5539-5543.

Anderson, V. A., Anderson, P.,Northam, E., Jacobs, R., & Catroppa, C. (2001).Development of executive functions through late childhood and adolescence in an Australian sample. Develop-mental Neuropsychology, 20(1), 385-406.

Berdine, W. (2001). Students with mental retardation: Introduction to speciel education (3rd ed). New York: McGraw-Hill.

Bull, A., & Screrif, Y. (2001). Goal directed upper limb movments by children with and without DCD: A window into perceptuo-motor dysfunction. Phisio-therapy International Journal, 9(3), 1-12.

Cole, j., Logan, T. K., & Walker, R. (2011). Social exclusion, personal control, self-regulation, and stress among substance abuse treatment clients. Drug and Alcohol Dependence, 113, 13-20.

Fuster, J. M. (2008). The prefrontal cortex (4th ed).New York: Academic Press.

Geek, B. (2001). Analysis of cognitive and meta-cognitive skills in solving mathematics problems. Journal of Applied Behavior, 36(5), 21-33.

Graham, S., & Harris, K.R. (2003). Students with learning disabilities and the process of writing: A meta-analysis of SRSD studies. In H. L. Swanson, K. R. Harris, & S.Graham (Eds.), Handbook of learning disabilities (pp. 323-334). NewYork: Guilford Press.

Klassen, R. M., & Lynch, S. L. (2007). Self-efficacy from the perspective of adolescents with learning disabilities and their specialist teachers. Journal of Learning Disabilities, 40, 494-507.

Kaneda, M., & Osaka, N. (2008). Role of anterior cingulated cortex during semantic coding inverbal working memory. Journal of Neuroscience Letters, 436, 57-61.

Lee Swanson, H., Harris, K., & Graham, S. (2013). Handbook of learning disabilities (2nd ed). New York: Guilford Press.

Lezak, M. D., Howieson, D. B., & Loring, D. W. (2004). Neuropsychological Assessment (4th ed). New York: Oxford University Press

Meltzer, L. (2004). Executive function in the classroom: Metacognitive strategies for fostering academic success and resilience. Paper presented at the Learning Differences Conference, Cambridge, MA.

Mclean, K., & Hictch, J. (2001). Executive functions in students with and without mathematics disorder. Journal of Learning Disabilities, 30, 214-225.

Molly, D., Gisher, A., Hiller, J., Mumford, S., & Brent, R. (2005). Introduction to special educa- tion (2nd ed). London: Routledge.

Reiter, A., Tucha, O., & Lange, K. W. (2005). Execu- tive functions in children with dyslexia. Dyslexia, 11, 116-131.

Sadock, B. J., & Sadock, V. A. (2007). Kaplan & Sadock's comprehensive textbook of psychiatry (8th ed). Lippincott: Williams and Wilkins.

Silver, H., Ruff, M., Iverson, L., Barth, T., Broshek, K., & Wechsler, D. (1991). Manual for the Wechsler Intelligence Scale for Children (3rd ed). San Antonio, Tx: Psychlogiccal Corporation.

Van der Sluis, S., de Jong, P. F., & Van der Leij, A. (2004). Inhibition and switching in children with learning deficits in arithmetic and reading. Journal of Experimental Child Psychology, 87, 239-266.

Wong, B. Y. L., Harris, K. R., Graham, S., & Butler, D. L. (2003). Cognitive strategies instruction research research in learning disabilities. In H. L. Swanson, K. R. Harris, & S.Graham (Eds.).Hand-book of learning disabilities. 383-402. New York: Guilford Press.

Zimmerman, B. J. (1989). A asocial cognitive view of self-regulated academic learning. Journal of Educa-tional Psychology, 81,339-329