بررسی رابطه سبک‌های هویتی و نقش تعهد هویت با میزان بهزیستی روان‌شناختی در دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه شهر تبریز

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

مریم رضائیان ¹ (کارشناس ارشد روان‌شناسی عمومی)
پرویز سرندی ² (دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، گروه روانشناسی، تبریز، ایران.)

تاریخ دریافت : 1395/01/25 تاریخ پذیرش : 1395/01/25 تاریخ انتشار : 1389/09/01

کلید واژه: بهزیستی روان‌شناختی, سبک‌های هویت, تعهد هویت,

چکیده مقاله :

هدف: این پژوهش با هدف بررسی نقش سبک‌های هویت و تعهد هویت بر بهزیستی روان‌شناختی دانش‌آموزان انجام شد. روش: در یک بررسی مقطعی، در نمونه‌ای متشکل از 364 آزمودنی (140 پسر و 224 دختر)، پرسشنامه سبک‌های هویت و مقیاس‌های بهزیستی روان‌شناختی اجرا شد. روایی ابزارهای اندازه‌گیری از طریق اعتبار محتوایی و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ اندازه‌گیری شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام گردید و با استفاده از تحلیل مسیر، اثرات مستقیم و غیرمستقیم سبک‌های هویت بر تعهد هویت و مقیاس‌های ششگانه بهزیستی روان‌شناختی مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: سبک‌های هویت اطلاعاتی و هنجاری بر خودمختاری، تسلط محیطی، رشد شخصی، روابط مثبت با دیگران، هدف در زندگی و پذیرش خود اثر مثبت و معنادار داشته و در مقابل سبک‌ هویت سردرگم، اجتنابی بر موارد اشاره شده اثر منفی و معنادار داشته است (05/0<p). اثر غیرمستقیم سبک هویت اطلاعاتی، هنجاری از طریق تعهد بر مقیاس‌های خودمختاری، تسلط محیطی، رشد شخصی، روابط مثبت با دیگران، هدف در زندگی و پذیرش خود مثبت و معنادار بوده؛ و اثر غیرمستقیم سبک هویت سردرگم، اجتنابی از طریق تعهد بر مقیاس‌های خودمختاری، تسلط محیطی، رشد شخصی، روابط مثبت با دیگران، هدف در زندگی و پذیرش خود منفی و معنی‌دار می‌باشد (05/0< p). نتیجه‌گیری: در مجموع یافته‌ها نشان می‌دهد که اجتناب از مواجهه با مسائل مربوط به هویت با بهزیستی روان‌شناختی رابطه منفی دارد. همچنین نتایج نشان داد که نه تنها وجود تعهد بلکه شیوه مواجهه با تکالیف و موضوعات مربوط به هویت نیز در پیش‌بینی بهزیستی روان‌شناختی نوجوانان بسیار مهم است.

چکیده انگلیسی:

The objective of this study is to investigate the role of identity styles and identity commitment on psychological well-being of students. In a cyclic investigation with 364 people (140 male & 224 female) as sample size, the identity styles and the psychological well-being questionnaires were implememted. The reliability of the questionnaires was measured through Cronbach’s Alpha. The data were Analysed through SPSS software. Using path analysis the direct and indirect effect of  identity skills on identity commitment and the six scales of psychological well-being were investigated. The results showed that the informational and normal styles had the positive and significant effect on self-determination, environmental dominance, personal growth, positive relationship with others, life goal and self-acceptance. In contrast, avoidance/astray styles had negative and significant effect with aforementioned styles (P<0.05). The overall findings indicate that avoiding meeting issues related to identity have negative relationship with psychological well-being. They also showed that not only the existance of commitment, but the way dealing with subjects related to identity are also very important in forecasting the youth psychological well- being.

منابع و مأخذ:

احمدی، م (1386). بررسی روابط بین فرسودگی شغلی و سلامت روان شناختی در دبیران دبیرستان‌های تهران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشدروان شناسی، دانشگاه تربیت معلم

آهنگر، احد (1385). بررسی میزان فرسودگی شغلی و رابطه آن با تیپ‌های شخصیتی مشاوران تهران، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشتهروان شناسی عمومی دانشگاه علامه طباطبایی.

بیگی فرد، سلیمه (1378). بررسی ارتباط ویژگی شخصیتی سخت روییو حمایت اجتماعی با فرسودگی شغلی در بین کارکنان مراکز توانبخشی بهزیستی شیراز، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشتهروانشناسی عمومی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

خوش یمن، س (1384). بررسی رابطه ابعاد شخصیتی مدیران دبیرستان‌های دخترانه تبریز با عملکرد آنها، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاهآزاد اسلامی واحد تبریز.

صباحی وآیت‌الهی (1385). بررسی وضعیت سلامت روانی و رابطه‌ی آن با فرسودگی شغلی در کارکنان بیمارستان‌های شیراز. پایان‌نامهکارشناسی‌ارشد روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز.

عادلانی، م (1386). بررسی تأثیر فرسودگی شغلی بر بهره‌وری سازمانی در بین کارکنان شرکت سیمان شمال. پایان‌نامه کارشناسی‌ارسد رشتهروانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

فتحی آشتیانی، علی (1388). آزمون‌های روانشناسی، ارزیابی شخصیت و سلامت روانی، تهران: مؤسسه انتشارات بعثت.

کوکلان، ه (1358). رفتار سازمانی و روابط انسانی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

گراث- مارتات، گری (1384). راهنمای سنجش رونی. ترجمه حسن‌پاشا شریفی و محمدرضا نیکخو. تهران: نشر سخن (تاریخ انتشار به زبان اصلی 2003).

گروسی فرشی، میرتقی (1377). هنجاریابی آزمون جدید شخصیتی NEO و بررسی تحلیل ویژگی‌ها و ساختار عاملی آن در بین دانشجویان دانشگاه‌های ایران، رساله دکتری روانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس.

ملازاده، جواد (1381). رابطه سازگاری زناشویی با عوامل شخصیت و سبک‌های مقابله‌ای در فرزندان شاهد. رساله دکتری روانشناسی،دانشگاه تربیت مدرس.

مهاجر، مهدی (1382). بررسی ارتباط بین ویژگی‌های شخصیتی، سابقه شغلی و میزان حقوق ماهیانه با فرسودگی شغلی دبیران آموزش و پرورش شهر تبریز، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته روانشناسی عمومی، دانشگاه تبریز.

مؤمنی، سراجی و صالحی (1388). مقایسه فرسودگی شغلی پرستاران شاغل در بخشدرمان و آموزش دانشگاه علوم پزشکی اراک، مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، سال دو، شماره 4، صفحه 123- 113.

نقدی، احمد (1379). بررسی رابطه‌ی بین خلاقیت و خودکار آمدی با فرسودگی شغلی در بین معلمان مقطع متوسطه شهرستان تبریز،پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روانشناسی، دانشکده علوم انسانی و تربیتی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.

Deverux, M., and etall, (2009). Social support and coping asmediators or moderators of the impact of work stressorson burn out in intelle ctual disability support staff,j, Researchin Developmental Disabiliteis.Vol(30),PP.367-377.

Erea, irit, p., (1991). Supervisors can burnout too clinical Super visor. No. 2, Vol. 9.

Fontana and Abovseri., (1992). "Stress Level sand Personality Factors in teachers", Bri.j.Ed. Psych, No.2, Vol.3. PP. 262-270.

Green have, J. H., (1975). Mental health performance journal
of applied psychology , 59 , 122-126.

Hubner, E., (1993). "Proffessionals under stress", Psyc, In the schools,Vol(30), PP.40-49.

Jackson, E, and schwab R., (1987). "Toward an understanding of the burnout", j, APP. PSYC. No(4).Vol(71), pp.630-670.

Maslach, C, andJackson, S., (1981). The measurement of experienced burnout. j. occ. Beh.

Maslach , C., Schaufeli , W. B., and leiter , M. P., (2001). Jobburnout. Annual review of psychology , 52 , 397-422.

Nberger, F., (1979). "The staff burnout syndrome in alternativeinstintions", Psychoterapy, Theory, Research andpractice, No(1),vol(12), pp. 73-82.

Nowalck – Kenneth, M., (1991). Psycholocial predictors ofheath stutus. Workand stress, No (2), Vol (5).

Sadock, B. J., and Sadock M. V. A., (2000). Comprehensivetext book of psychiatry (1­^the ed). Philadelphia: lippincott willams and wilkins, (pp.821-822).

Schaufeli, W.B., Maslach, C., and Marek T., (1994). Professional burnout: recent developments in theory and research (1^st ed). Washington: Taylorand francis, (pp. 201-211).

Srivastova , A. X., (1991). Moderating effect coping on the relationship between stress and performance,Psychological studies, 36, (192-197).