بررسی اثربخشی برنامه مداخله‌ای مبتنی بر موفقیت بر ارتقای شایستگی اجتماعی و پیشرفت تحصیلی در نوجوانان دختر شهرستان مشهد

امانی, فرزانه; منادی, مرتضی‌; اخوان‌تفتی, مهناز

کد مقاله : 545734 بازدید : 180 صفحه: 69 - 91

نوع مقاله: پژوهشی

بررسی اثربخشی برنامه مداخله‌ای مبتنی بر موفقیت بر ارتقای شایستگی اجتماعی و پیشرفت تحصیلی در نوجوانان دختر شهرستان مشهد

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

فرزانه امانی ¹ , مرتضی‌ منادی ² , مهناز اخوان‌تفتی ³

1 - دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی، دانشگاه الزهرا ، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه روان شناسی تربیتی، دانشکاه الزهرا، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه روان شناسی تربیتی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1396/08/08 تاریخ پذیرش : 1397/02/08 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: پیشرفت تحصیلی, موفقیت, بسته آموزشی, شایستگی اجتماعی, ارتقای راهبردهای موفقیت, توانمندسازی والدین,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی برنامه مبتنی بر موفقیت بر بهبود شایستگی اجتماعی و پیشرفت تحصیلی نوجوانان دختر انجام شد. در این برنامه از دو بسته‌ی آموزشی، ارتقای راهبردهای موفقیت و همچنین بسته‌ی توانمندسازی والدین استفاده شد. جهت طراحی و تدوین این بسته‌ها از برنامه‌های یادگیری اجتماعی-هیجانی بهره گرفته شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی است که در آن از پرسشنامه شایستگی اجتماعی و همچنین میانگین نمرات ماهانه در دروس، قبل و بعد از مداخله استفاده شد. جامعه آماری پژوهش دانش‌آموزان دختر پایه دهم شهرستان مشهد بود که با استفاده از روش نمونهگیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای 45 نفر جهت شرکت در پژوهش انتخاب شدند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داد که تفاوت معنـاداری بین گروه‌ها در افزایش شایستگی اجتماعی (05/0> (P و پیشرفت تحصیلی (05/0>P) وجود دارد. همچنین گروهی که علاوه بر دانش‌آموزان به والدین آنها نیز بسته‌یتوانمندسازی والدین آموزش داده شده بود از پیشرفت تحصیلی و شایستگی اجتماعی بالاتری در مقایسه با گروه کنترل برخوردار بودند.

چکیده انگلیسی:

This study was aimed to determine the effectiveness of program based on successfulness on academic achievement and social competence of adolescent girls in city of Mashhad. The interventional program was including two package: “Promoting of successful strategies” and “Strengthening parents program”. The research method was quasi-experimental with a pre-test and post-test design with two experimental groups and one control group. The statistical population of the research included all of girl high school students in grade 10 of Mashhad in school year 2017-18. From among them 45 students randomly were selected by multi stage cluster random sampling method and randomly assigned in two experimental and one control groups. All participants answered the flener social competence questionnaire in pre and post test and also academic achievement was measured using students grade average in before and after intervention. Finally, the data were analysed using multivariate analysis of covariance. The results from this study demonstrated that the training of program could be effective in improving academic achievement and social competence of the students.

منابع و مأخذ:

احمدی، محمد‌سعید (1393). اﺛﺮبخشی آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرت ﻫﺎی ارﺗﺒﺎطی ﺑﺮ ﺧﻮدتنظیمی ﻳﺎدﮔیری داﻧﺶ‌آﻣﻮزان ﭘﺴﺮ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ ﺷﻬﺮ زﻧﺠﺎن. داﻧﺶ و ﭘﮋوﻫﺶ در روان‌شناسی ﻛﺎرﺑﺮدی، 15(1)، 113-120.

ادیب، یوسف(1385). بررسی میزان دستیابی نوجوانان ایرانی به مهارت های زندگی. فصلنامه علمی-پژوهشی روان‌شناسی دانشگاه تبریز، 1(4)، 1-25.

پاکدامن ساوجی، آذر، گنجی، کامران، احمدزاده، محمود (1391). تاثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، 12(47)، 245-265.

پرندین، شیما(1385). ساخت و هنجاریابی پرسشنامه کفایت اجتماعی در نوجوانان شهر تهران.پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکدهروان شناسیو علوم تربیتی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.

جمالی پاقلعه، زیور، جمالی پاقلعه، سمیه، جدیدی فیقان، مهناز، نظری بدیع، مرضیه(1393). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر نوجوان. داﻧﺶ و ﭘﮋوﻫﺶ در روان شناسی ﻛﺎرﺑﺮدی. 15(4)، 121-129.

رحمانی، فرناز، سیدفاطمی، مهین، برادران رضایی، مهین، صداقت، کامران(1385). ارتباط شیوه تربیتی والدین با میزان شایستگی اجتماعی دانش‌آموزان نوجوان مدارس تبریز. فصلنامه اصول بهداشت روانی، 8(29)، 11-16.

سند تحول آموزش و پرورش (1390). شورای عالی آموزش و پرورش. سایت:

http://www.nlai.ir/portals/0/files/pdf/common

صالحی نجف‌آبادی، رضوان(1393). تدوین مدل مشاوره تحصیلی و بررسی تاثیر آن بر موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان سال اول دبیرستانهای شهرکرد. پایان‌نامه دکتری. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان.

صدری، اسماعیل، اکبرزاده، نسرین، پوشنه، کامبیز(1387). تاثیر برنامه آموزش مهارت های اجتماعی-هیجانی بر هوش هیجانی دانش‌آموزان. پژوهش های روان شناسی، 11(3 و 4)، 55-70.

کرمی، بختیار، کرمی، آزاد اله، هاشمی، نظام(1392). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر خلاقیت، انگیزه پیشرفت و خودپنداره تحصیلی. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(4)، 121-139.

کریمی، فریبا و فکری، سعیده(1392). سنجش مهارت‌های زندگی دانش‌آموزان اول متوسطه. فصلنامه آموزش و ارزشیابی، 6(22)، 73-85.

کیامنش، علیرضا، سیف درخشنده، سعید(1386). بررسی رابطه ادراک از زمینه خانوادگی و مدرسه‌ای با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پسر پایه سوم دبیرستان‌های شهرستان اردبیل. فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه تبریز. 2(6)، 111-132.

مرادی‌دلیر، زهرا(1393). مقایسه اثربخشی آموزش خودتنظیمی هیجانی و آموزش حل‌مسئله اجتماعی بر مهارت‌های اجتماعی و سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع راهنمایی شهر ارومیه، سال تحصیلی 93-92. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه ارومیه.

ملکی، بهرام(1384). تاثیر آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی بر افزایش یادگیری و یادداری متون درسی مختلف. تازه های علوم شناختی، 7(3)، 42-50.

نجاریان بهمن, داوودی ایران(1380). ساخت و اعتباریابی SCL-25 (فرم کوتاه مدت( SCL-90-R). مجله روانشناسی، 5(2)،136-149.

یاسمی نژاد، پریسا، سیف، علی اکبر، گل محمدیان، محسن(1390). تاثیر آموزش مهارت های زندگی بر کاهش تعلل و افزایش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر، مجله روان‌شناسی بالینی و شخصیت،3(5)،25-36.

Adib, Y. (2006). Evaluation of Iranian youth access life skills. Univ Tabriz journal academic research psychology. 1(4), 1-25[In Persian].

Ahmadi, M. S. (2014). Effectiveness of Training Communication Skills on Self regulated Learning of Male High School Students in Zanjan City. Knowledge & Research in Applied Psychology. 15(1), 113-12[In Persian].

Antaramian, S. P. Huebner, S., Hills, K. J., & Valois, R. F. (2010). A dual-factor model of mental health: Toward a more comprehensive understanding of youth functioning. American Journal of Orthopsychiatry, 80(4), 463-472.

Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology, 4, 1-103.

Bridgeland, J., Bruce, M., & Hariharan, A. (2013). The missing piece: A national teacher survey on how social and emotional learning can empower children and transform schools. A Report for CASEL. Retrieved from http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED558068.pdf.

Brigman, G., & Campbell, C. (2003). Helping students improve academic achievement and school success behavior. Professional School Counseling, 7, 91-98.

Brigman, G., Webb, L., & Campbell, C. (2007). Building skills for school success: Improving academic and social competence. Professional School Counseling, 10, 279-288.

Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of development. Cambridge: Harvard university press.

Brooks, J. E. (2006). Strengthening resilience in children and youths: Maximizing opportunities through the schools. Children & Schools, 28(2), 69-76.

CASEL (2015). Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning. Safe and sound. An educational leader’s guide to evidence-based social and emotional learning (SEL) programs. Chicago: Author.

Christenson, S. L. (2004). The family-school partnership: An opportunity to promote the learning competence of all students. School Psychology Review, 33, 83-104.

Dodge, K. A., Asher, S. R., & Parkhurst, J. T. (1989). Social life as a goal coordination task. Research on motivation in education. New York: Academic Press.

Durlak, J. A., Weissberg, R., Dymnicki, A. B., Taylor, R. D., & Schellinger, K. B. (2011). The impact of enhancing students’ social and emotional learning: A meta-analysis of school based universal interventions. Child Development, 82, 405-432.

Elias, M. J., Zins, J. E., Weisberg, R. P., Frey, K. S., Greenberg, M. T., & Haynes, N. M. (1997). Promoting social and emotional learning: Guidelines for educators. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.

Erikson, E. (2005). Identity: Youth and crisis. The critical middle school reader. New York: Taylor & Francis.

Epstein, M. H., Dakan, E. Oswald, D. P. & Yoe, J. T. (2001). Using strengths-based data to evaluate children's mental health programs. Toronto: Paul H. Brookes.

Flener, R. D., & Lease, A. M. (1990). Social competence and the language of adequacy matter for psychology. Beverly Hills.

Fundamental Reform Document of Education (FRDE) in the Islamic Republic of Iran (2011). Supreme Council of Education.

http://www.nlai.ir/portals/0/files/pdf/common.

Glasser, W. (1969). Schools without failure. New York: Harper & Row.

Greenberg, M. T., Weissberg, R. P., O'Brien, M. Zins, J. E., Fredericks, L., Resnik, H., & Elias, M. J. (2003). Enhancing school-based prevention and youth development through coordinated social, emotional, and academic learning. American Psychologist, 58(7-6), 466-474.

Goodwin, C. J. (2010). Research in psychology: Methods and design. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

Hawkins, J. D. (2006). Science, social work, prevention: Finding the intersections. Social Work Research, 30(3), 137–152.

Henderson, A. T., & Mapp, K. (2002). A new wave of Evidence: The Impact of School, Family, and Community Connections on Student Achievement. National Center for Family and Community Connections with Schools. https://eric.ed.gov/?id=ED536946.

Izard, C. E., Fine, S. E., Mostow, A. J., Trentacosta, C. J., & Campbell, J. (2002). Emotion processes in normal and abnormal development and preventative intervention. Development and Psychopathology, 14,761-787.

Jamali Paghale, Z., Jamali Paghale, S., Jadidi Feighan, M., & Nazary, M. (2014). The Effect of Life Skills Training on Social Adjustment and Academic Performance of Adolescent Female Students. Knowledge & Research in Applied Psychology, 15(4), 121-129 [In Persian].

Karami, B., Karami, A. & Hashemi, N. (2013). Effectiveness of cognitive and metacognitive strategies training on creativity, achievement motive and academic self-concept. Innovation & creativity human science, 2(4), 121-139 [In Persian].

Karimi, F., & Fekri, S. (2013). A study of life skills assessment among first grade high school students. Journal of instruction and evaluation, 6(22), 73-85 [In Persian].

Kiamanesh, A. Seyf derakhshandeh, S. (2007). An investigation of the relationship between perceptions of family, school contexts and high school students” academic achievement. Journal of psychology (Tabriz University), 2(6), 111-132 [In Persian].

Kramer, T. J., Caldarella. P., Christensen. L., & Shatzer. R. H. (2010). Social and Emotional Learning in the Kindergarten Classroom: Evaluation of the Strong Start Curriculum. Early Childhood Edue Journals, 37, 303-307.

Lane, K., Pierson, M., & Givner, C. (2004). Secondary teachers' views on social competence skills essential for success. Journal of Special Education, 38(3), 174-186.

Larson, J. D. (1992). Anger and aggression management techniques through the Think First curriculum. Journal of Offender Rehabilitation, 18, 101–117.

Marquez, P., Martín, R., & Bracket, M., (2006). Relating emotional intelligence to social competence and academic achievement in high school students. Psicothema, 18, 123-118.

Maleki, B. (2005). The effect of cognitive and metacognitive strategies on improvement of different school subjects. New findings in cognitive science, 7(3), 42-49 [In Persian].

Martens, B., Witt, J. (2004). Competence, persistence, and success: The positive psychology of behavioral skill instruction. Psychology in the school, 41, 19-30.

Masten, A. S. & Coats worth, J. D. (1998). The development of competence in favorable and unfavorable environments: Lessons from the research on successful children. American Psychologist, 53, 205-220.

McKown, C., Gumbiner. L. M., Russo. N. M., & Lipton. M (2010). Social Emotional Learning Skill, Self-Regulation, and Social Competence in Typically Developing and Clinic-Referred Children. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 38(6), 858-871.

Moradi, Z. (2014). Comparison of the effectiveness of emotional self-regulation and social problem solving training on social skills and academic adjustment of middle school girl students in Urmia, the academic year of 2013-14. Master's thesis, Educational Psychology, Urmia University [In Persian].

Najarian B., & Davodi I. (2001). Development and reliability of SCL-25; short form of SCL-90. Journal of psychology; 18, 136-49 [In Persian].

Pakdaman Savoji A., Ganji, K., & Ahmadzadeh, M. (2013). The Effect of Life Skills Training (LST) on Achievement Motivation and Academic Achievement of Students. Social Welfare, 12(47), 245-265 [In Persian].

Payton, J. W., Ward law, D. M., Grassy, P. A., Blood worth, M. R., Tempest, C. J., & Weissberg, R. P. (2000). Social and emotional learning: A framework for promoting mental health and reducing risk behavior in children and youth. Journal of School Health, 70(5), 179-190.

Perandin, S. (2006). Building social competence questionnaire and its normalization among adolescents in Tehran. Master's thesis, Tehran: Allameh Tabatabaei University [In Persian].

Poulou, M. S. (2010). The role of Trait Emotional Intelligence and social and emotional skills in students’ emotional and behavioral strengths and difficulties: a study of Greek adolescent’s perceptions. The International Journal of Emotional Education, 2(2), 30-47.

Prevatt, F., & Kelly, F. (2003). Dropping out of school: A review of intervention Programs. Journal of School Psychology, 41, 37-95.

Rahmani, F., Seyed Fatemi, N., Baradaran Rezaei, M., & Sedaghat, K. (2006). Relationship between parenting style and autonomy among adolescents studying in Tabriz high schools. The Quarterly Journal of Fundamentals of Mental Health, 8(29), 11-16 [In Persian].

Resnick, M., Bearman, P., & Blum, R. (1997). Protecting Adolescents from Harm: Findings from the National Longitudinal Study on Adolescent Health. Journal of the American Medical Association, 10. 823-832.

Roeser, R. W., Eccles, J. S., & Samoroff, A. J. (2000). School as a context of early adolescents’ academic and social emotional development: A summary of research findings. The Elementary School Journal, 100,433-471.

Rubin, R. & Rose-Krasnor, L. (1992). Interpersonal problem solving and social competence in children. Handbook of Social Development. New York: Plenum.

Seligman, M. E. P., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55, 5-14.

Sadri, E. akbarzadeh, N. poushaneh, K. (2009). Impact of social emotional learning skills instruction on emotional intelligence of male high school students. Psychological research, 11(3), 69-83 [In Persian].

Salehi najafabadi, R. (2014). Developing an Educational Consultation Model and its Impact on the Academic success of First-year High School Students in Shahrekord.Phd thesis. Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Isfahan.

Steinberg, L., & Lerner, R. M. (2004). The scientific study of adolescence: A brief history. The Journal of Early Adolescence, 24, 45-54.

Taylor, L., & Adelman, H. S. (2000). Connecting Schools, Families, and Communities. Professional School Counselling, 3(5), 298-307.

Thorndike, E. L. (1920). Intelligence and its use. Harper's Magazine, 140, 227-235.

Uba, I., Binti, H. S., Mofrad, S., Abdulla, R., & Nor Yaacob, S. (2012). Redefining social competence and its relationship with authoritarian parenting. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 4(6), 1876-1880.

Wang, M., C., Haertel, G. D., & Walberg, H. J. (1994). What Helps Students Learn? Spotlight on Student Success.Washington, DC: Office of Educational Research and Improvement.

Webster-Stratton, C. (2004). Strengthening social and emotional competence in young children-the foundation for early school readiness and success. Infants and Young Children, 17(2), 96-113.

Weinstein, J. (2013). The effect of the student success skills small group counselling intervention on factors associated with drop out potential in high school. A dissertation Submitted to the Faculty of the College of Education in Partial Fulfilment of the requirements for the degree of doctor of Philosophy. Florida Atlantic University.

Weiss, H. B., Bouffard, S. M., Bridglall, B. L., & Gordon, E. W. (2009). Reframing family involvement in education: Supporting families to support educational equity. New York: Columbia University Teachers College.

Yasemi Nejad, P., Saif, A., & Gol Mohammadian, M. (2011). The effect of life skills training on procrastination and school achievement of girl students. Clinical Psychology & Personality, 2(5), 25-36 [In Persian].

Zins, J. E., Weissberg, R. P., Wang, M. L., & Walberg, H. J. (2004). Building school success through social and emotional learning: Implications for practice and research. New York: Teachers College Press.

Zins, J. E., Blood worth, M. R., Weisberg, R. P., & Wahlberg, H. J. (2007). The scientific base linking social and emotional learning to school success. Journal of Educational and Psychological Consultation, 17(3), 191-210.

_||_