اثربخشی آموزش راهبردهای خودتنظیمی بر انگیزش تحصیلی و اضطراب امتحان در دانش‌آموزان

جلیل‌زاده, حکیمه; زارعی, حیدرعلی

کد مقاله : 543430 بازدید : 260 صفحه: 13 - 36

نوع مقاله: پژوهشی

اثربخشی آموزش راهبردهای خودتنظیمی بر انگیزش تحصیلی و اضطراب امتحان در دانش‌آموزان

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

1 - گروه علوم تربیتی و روا‌ شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - استادیار روانشناسی تربیتی، گروه علوم‌تربیتی و روانشناسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران

تاریخ دریافت : 1395/03/16 تاریخ پذیرش : 1395/10/07 تاریخ انتشار : 1397/07/01

کلید واژه: اضطراب امتحان, دانش‌آموزان, راهبردهای خودتنظیمی, انگیزش تحصیلی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای خودتنظیمی بر انگیزش تحصیلی و اضطراب امتحان دانش‌آموزان دختر پایه نهم شهرستان تسوج انجام شد. طرح مطالعه از نوع نیمه تجربی به‌صورت طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل همه دانشآموزان دختر پایه نهم شهرستان تسوج در سال تحصیلی 1395-1394 بود. در این راستا، 55 نفر از دانش‌آموزان دختر پایه نهم شهر تسوج به شکل تصادفی در دو گروه آزمایشی (28 نفر) و گروه کنترل (27 نفر) جایگزین شدند. پس از اجرای پیش‌آزمون، اعضای گروه آزمایش تحت آموزش راهبردهای خودتنظیمی به مدت 8 جلسه 100 دقیقهای قرار گرفتند؛ اما طی این مدت مداخله‌ای بر روی گروه کنترل صورت نگرفت. از پرسشنامه‌ی انگیزش تحصیلی (AMS) والرند و همکاران و پرسشنامه اضطراب امتحان فیلیپس (PAQ) جهت جمع‌آوری داده‌ها و برای آزمون فرضیه‌ها نیز از روش آماری کوواریانس یک‌راهه استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری بین دانش‌آموزان گروه کنترل و آزمایش در هر سه خرده مقیاس انگیزش تحصیلی (درونی، بیرونی و بی انگیزشی) و اضطراب امتحان وجود دارد

چکیده انگلیسی:

The present research has studied the Effect of self-regulation strategies on academic motivation and test anxiety in first high school ninth-grade girls. In this regard, 55 people of ninth-grade female students in Tasuj are placed in two experimental and control groups by simple random sampling method. First, the subjects were tested by academic motivation and test anxiety pre-exam. Then 8 self-regulation strategies sessions for 100-minute were taught to the experimental group. During this period the control group received no intervention. The research instruments, Academic Motivation Inventory (AMS) by Valrandand coworkers (1992) with Cronbach''salpha between 0.83 and test anxiety questionnaire by Phillips (PAQ) with 0.82 Cronbach''s alpha was used, which was conducted in two groups pre-test and post-test. Data were analyzed using one-way covariance and by SPSS software. The results showed that there was a significant difference between control and experimental group students in academic motivation subscales (internal, external and amotivation) and test anxiety

منابع و مأخذ:

آزادی‌ده‌بیدی، فاطمه و خرمایی، فرهاد (1394). پیش‌بینی اضطراب آزمون بر اساس سبک‌های شناختی تفکر با واسطه‌گری هدف‌گرایی در دانشجویان. مجله‌ی مطالعات آموزش و یادگیری (مجله علوم اجتماعی و انسانی سابق)، 7 (1)، 99-71.

ابوالقاسمی، عباس. مهرابی‌زاده هنرمند، مهناز. نجاریان، بهمن و شکرکن، حسین (1383). اثر بخشی روش درمانی. آموزش ایمن‌سازی در مقابل تنیدگی و حساسیت زدایی منظم در دانش‌آموزان مبتلا به اضطراب امتحان. مجله روانشناسی، 8 (29)، 22-3.

احمدی، جمشید (1374). میزان افسردگی در دانشجویان پزشکی. فصلنامه اندیشه و رفتار، 1(4)، 12-6.

اسپالدینگ، چریل لین (1377). انگیزش در کلاس درس، ترجمه حسن یعقوبی و ایرج خوش خلق، تبریز: انتشارات دانشگاه تربیت معلم.

اقدسی، علی نقی؛ اصل فتاحی، بهرام و ساعد، مهلقا (1391). تاثیر آموزش ایمن سازی در مقابل استرس بر اضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر. آموزش و ارزشیابی، 5(20)، 48-33.

بحرانی، محمود (1384). مطالعه انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه استان فارس و عوامل همبسته با آن. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 45، 115-104.

پاشایی، زهره؛ پورابراهیم، تقی و خوش کنش، ابوالقاسم (1388).تاثیر آموزش مهارتهای مقابله با هیجانها در اضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی دختران دبیرستانی. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 3(4)، 20-7.

ریو، جان مارشال (1387). انگیزش و هیجان، ترجمه یحیی سید محمدی، تهران: ویرایش.

زارع، حسین. طالبی، سعید و صیف، محمد حسن (1389). آمار استنباطی پیشرفته. تهران، دانشگاه پیام نور.

خنیفر، حسین و پورحسینی، مژده ( 1385). مهارت‌های زندگی. قم: مرکز نشر هاجر.

جعفر طباطبایی، سمانه‌سادات؛ بنی‌جمالی، شکوه‌سادات؛ احدی، حسن و خامسان، احمد (1391). تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر پیشرفت تحصیلی و اضطراب دانشجویان روان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند. مراقبت های نوین، فصلنامه علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. 9(4)، 300-292.

سبحان‌نژاد، مهدی و عابدی، احمد (1385). بررسی رابطة بین راهبردهای یادگیری خودتنظیم و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دورة متوسطة شهر اصفهان با عملکرد تحصیلی. فصلنامة علمی پژوهشی روانشناسی دانشگاه تبریز، 1(1)، 98-79.

سپهریان، فیروزه. و رضایی، زمانه (1389). میزان شیوع اضطراب امتحان و اثر مقابله درمانگری بر کاهش اضطراب امتحان و افزایش عملکرد تحصیلی در دانش‌آموزان دختر. پژوهش در برنامه ریزی درسی واحد خوراسگان، 7(25)،80- 65.

سلیمان‌نژاد، اکبر و حسینی‌نسب، سیدداوود (1391). تاثیر تعاملی آموزش راهبردهای خودتنظیمی و سبکهای شناختی دانش‌آموزان برعملکرد حل مسئله ریاضی. مجله‌ی مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2)، 115-81.

سیف، علی‌اکبر (1386). روانشناسی پرورشی نوین، ویرایش ششم. تهران، نشر دوران.

شهنی ییلاق، منیجه؛ مجیدی، رضا و حقیقی مبارکه، جمال (1391). رابطه علی هوش کلی و هوش هیجانی با عملکرد تحصیلی با میانجیگری اضطراب امتحان و سازگاری در دانش‌آموزان سال اول دبیرستان‌های دولتی شهرستان‌های بروجرد. مجله‌ی مطالعات آموزش و یادگیری (مجله علوم اجتماعی و انسانی سابق)، 4(1)، پیاپی 2/62: 95- 75.

صمدی، معصومه ( 1383). بررسی خودتنظیمی یادگیری دانش‌آموزان و والدین و مطالعه نقش جنسیت و عملکرد تحصیلی. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، 34(1)، 174-157.

عریضی، حمیدرضا. عابدی، احمد. احمدی فروشانی، حبیب‌الله (1392). فراتحلیل اثربخشی مداخلات روان‌شناختی بر میزان اضطراب امتحان در ایران با روش روزنتال و رابین. مجله روانشناسی مدرسه، 2(1)، 118-99.

عظیمی، محمد؛ پیری، موسی و زوار، تقی (1392). رابطه فرسودگی تحصیلی و یادگیری خودتنظیمی با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 10(11)، 128- 116.

قهوه چی الحسینی، فهیمه؛ فتحی آشتیانی، علی و ساتکین، مجتبی (1394). مقایسه اثربخشی درمانگری فراشناختی با شناخت درمانگری در کاهش اضطراب امتحان. روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی، 11(44)، 367-357.

گنجی، حمزه.، مامی، شهرام.، امیران، کامران.، و نیازی، الیاس (1394). اثربخشی آموزش سرسختی(مدل کوباسا و مدی) بر اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. مجله آموزش و ارزشیابی، 8 (29)، 61-73.

مهرابی‌زاده‌هنرمند، مهناز و کاظمیان‌مقدم، کبری (1386). بررسی اثربخشی روش حساسیت‌زدایی منظم بر اضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی. روانشناسی کاربردی، 2(5)، 35-23.

میرحسینی، فاطمه السادات. (1390). تأثیر راهبردهای خودتنظیمی بر انگیزش، خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.

محمدی درویش بقال، ناهید؛ حاتمی، حمیدرضا؛ اسدزاده، حسن و احدی، حسن(1392). بررسی تأثیر آموزش راهبردهای خودتنظیمی(شناختی و فراشناختی) برباورهای انگیزشی(انگیزش تحصیلی، خودکارآمدی، اضطراب آزمون) دانش‌آموزان دبیرستان. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 9 (27) 66-49.

ممبینی، شریف؛ مکتبی، غلامحسین و بهروزی، ناصر (1394). تأثیر خودکارآمدی تحصیلی و فراشناخت بر اضطراب امتحان و رفتار کمک طلبی تحصیلی در دانش‌آموزان پسر سال سوم دبیرستان. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 16(3)، 48-42.

نصری، صادق؛ شاهرخی، مسلم و دماوندی، مجیدابراهیم (1392). پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی بر اساس کامل گرایی و اضطراب امتحان در دانشجویان. فصلنامه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 1(1)، 36-24.

یوسفلو، خدیجه (1394). تأثیر آموزش ایمن‌سازی در مقابل استرس بر کاهشاضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

Abolghasemi, A., Mehrabizadeh Honarmand, M., Najarian, B. & Shokrkon, H. (2004). The impact of safe construction education treatment way against stress and desensitization in students with test anxiety. Psychological journal, 29, 3-22 [In Persian].

Ahmadi, J. (1995). Amount of depression in medical students, Think and behavior quarterly, 1(4), 6-12 [In Persian].

Aghdasi A. N., Asle Fattahi, Bahram., & Saed, M. (2012). the impact of safe-construction education against stress on test anxiety and learning function of girl students. Education and evaluation quarterly, 5(2), 33-48 [In Persian].

Aksan, N. (2009). A descriptive study:Epistemological beliefs and self-regulated learning. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 1, 896-901.

Ao Man- Chih, C. (2006). The effect of the use of self -regulation learning strategies on college student’s performance and satisfaction in physical education, a thesis submitted in partial fulfillment of the requirements of degree doctor of education.

Arizi, H., Abedi, A., & Ahmadi, H. (2013). Meta analysis of the effectiveness of psycho-cognitive interventions on the amount of test anxiety in Iran by Rouzental and Rabin strategy. School psychology journal, 2(1), 99-118 [In Persian].

Azadi Deh Bidi, F., & Khormaii, F. (2015). Prediction of test anxiety according to thinking cognitive styles through goal-orienting in students. Learning and teaching studies journal, 1, 71-99 [In Persian].

Azimi, M., Piri, M., & Zavvar, T. (2013). The relationship between study burnout and self-regulated function of high school students. Research in curriculum, 83, 116-128 [In Persian].

Bembenutty, H. (2008). Self- regulation of learning and academic delay of Gratification: Gender and ethnic difference among college students.Journal of Advanced Academics, 18(4), 586- 616.

Berger, J. & Karabenick, S. (2010). Motivation and student’s use of learning strategies: Evidence of unidirectional effects in mathematics classrooms.Learning and Instruction, 41(5), 1-13.

Bohrani, M. (2005). Study of learning motivation of high school students of Fars and its related factors, Social science Journal of Shiraz university, 22(4), 30-45 [In Persian].

Bruce, W. T., Dennis, A. A., & Dennis, R. S. (2007). Learning and Motivationstrategies: Your Guide to success. Pearson Education.

Deci, E. & Ryan, R. (1985). Intrinsic motivation and self determination in Human behavior: new york: plenum.

Dembo, M. I. & Eation, M. J. (1994). Self-regulation of learning in middle level schools. The Elementary School Journal, 100(15) ,437-448.

Flinn, M. V., & England, B. G. (1997). Social economics of childhood glucocorticoid stress response and health. American Journal of Physical Anthropology: The Official Publication of the American Association of Physical Anthropologists, 102(1), 33-53.

JafarTabatabaii, S. S., BaniJamali, S. S., Ahadi, H., & Khmsan A. (2012). The impact of training strategies of learning self-regulation on education development and anxiety of psychology students of Islamic Azad University of Birjand. Modern cares, scientific quarterly of nursing and midwifery collage of Birjand medical university. Number4 [In Persian].

Hirji, N. K. (2006). It''sself regulation, but not as we knew it. Contact Lens & Anterior Eye, 29, 57-58.

Huberty, CJ. (2002). A history of effect sizes indices. Educational Psychology Measurement. 62, 227–240.

Gahvechi, F., Fathi Ashtiani, A., & Sajkin, M. (2015). Comparison of the effectiveness of meta cognitive therapy with therapy cognition in decrease of test anxiety. Revolution psychology of Iranian psychologists, 44, 357-367 [In Persian].

Ganji, H., Mami, S., Amirian, K., & Niazi, E. (2015). Effectiveness of training hardiness on test anxiety and study development of students. Education and evaluation research-scientific journal. 29, 61-73 [In Persian].

Khanifar, H., & PourHoseini, M. (2006). Living skills. Ghom. Hajar publication center. [In Persian].

Lufi, D. & Darliuk, L. (2005). The interactive effect of test anxiety and learning Disabilities among adolescents. International Journal of Educational Research, 43, 236-249.

Mehrabizadeh Honarmand, M., & Kazemian, K. (2007). Investigation of effectiveness of regular desensitization on test anxiety and study function. Functional psychology, 2(5), 23-35 [In Persian].

Mirhoseini, F. S. (2011). The effect of self regulation on motivation and study development of fifth yer students. MA thesis of Tehran University [In Persian].

Mombini, S., Maktabi, G., & Behrouzi, N. (2015). The effect of study self function on test anxiety of students on third year of high school, 61, 42-48 [In Persian].

Mohammadi Darvishbaggal, N., Hatami, H., Asadzadeh, H., & Ahadi, H. (2013). Investigating the effect of training self-regulation strategies on motivational believes of students. Educational psychology quarterly, 9(27), 49-66 [In Persian].

Nasri, S., Shahrokhi, M., & Damavandi, E. (2013). Prediction of study negligence according to compliance trend and test anxiety in students. Research quarterly, 1, 24-36 [In Persian].

Nunez, J. C., Cerezo, R., Bernardo, A., Rosario, P., Valle, A., & Fernandez, E. (2011). Implementation of training programs in self-regulated learning strategies in Moodle format: results of an experience in higher education. Psicothema, 23 (2), 274-81.

Pajares, F. (2002). Gender and perceived self-efficacy in self-regulated learning. Theory into practice, 41(2), 116-125.

Pashaii, Z., PourEbrahim, T., & Khosh Konesh, A. (2009). The impact of training the skills of opposition with excitation in test anxiety and training function of high school girls. Functional psychology quarterly, 3(4), 7-20 [In Persian].

Pintrich, P., R. & De Groot, E., V. (2010). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of EducationalPsychology, 82(1), 33-40.

Rio, J. M. (2006). Motivation and emotion. Sayyed Mohammadi Y.(translator). Tehran: Virayesh. [In Persian]

Samadi, M. (2004). Investigating the self-regulation of students learning and parents and studying the role of gender and study function. Psychology and education journal, 34(1) [In Persian].

Sarason, I. G., & Stoops, R. (1978). Test anxiety and the passage of time. Journal of Counsuliting and Clinical Psychology, 46, 106-109.

Schunk, D. H. (1991). Self - efficacy and academic motivation. Educational psychologist, 26, 207 – 231.

Schunk, D. H. (1991). Self-efficacy and academic motivation. Educational psychologist, 26(3-4), 207-231.

Schunk, D. H. (2005). Commentary on self-Regulation in school context.Learning and Instruction, 11, 173 – 177.

Seif, A. A. (2007). Modern Educational psychology, 6edition. Tehran: Doran publication, [In Persian].

Sepehrian, F., & Rezai, Z. (2010). The amount of test anxiety prevalence and the effect of therapist contrast on the reduction of it''s amount and increase of study function of high school girl students. Research in Curriculum planning of Islamic Azad university of Khorasgan Isfahan, 7(25), 65-80 [In Persian].

Shahni Yeylagh, M., Majidi, R., & Hagigi Mobarakeh, j. (2012). The relationship between general intelligence and excited intelligence with study function mediated by test anxiety and consistency in the students of first year of high school in Broujerd. Learning and training journal. 4(1), serial: 2/62, 75-95 [In Persian].

Shu – shen, S. (2004). Role of achievement goals in children''s learning in Taiwan. Journal of Educational Psychology, 72, 310 – 318.

Spalding, Cheryl L. (1991). Motivation in classroom, Translated by Yaghoubi Hasan & KhoshKholg Iraj, Tabriz: Teacher training university publication [In Persian].

Sobhannejhad, M., & Abedi, A. (2006). Investigation of the relationship between the strategies of learning self-regulation and motivation of study development of high school students of Isfahan widh study function, Psychological scientific-research quarterly of Tabriz University [In Persian].

Soleimannejad, A. Hosininebas, S. D. (2013). Interactive Effect of Teaching Self-Regulatory Strategies and Cognitive Styles of Students on the Math Problem Solving Practice. Journal of Learning and Education Studies, 4 (2), 81-115. [In Persian].

Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., Blais, M. R., Briere, N. M., Senecal, C., & Vallieres, E. F. (1992). The Academic Motivation Scale: A measure of intrinsic, extrinsic, and amotivation in education. Educational and psychological measurement, 52(4), 1003-1017.

Wolters, G. A. (1998). Self- regulated learning and college student’s regulation of motivation. Journal of Educational Psychology, 90, 224-235.

Wolters, G. A. (1999). The relation between high school students, motivational and their use of learning strategies, effort, and classroom. Learning and Individual Differences, 11, 281-299.

Youseflou, Kh. (2015). The effect od’s safe education against stress on decrease of test anxiety and study function. MA thesis of Tabriz Azad University [In Persian].

Zare, H., Talebi, S., & Seif, M. H. (2010). Advanced inductive statistic. Tehran: PNU publication [In Persian].

Zimmerman, B. J. (1986). A social cognitive view of self-regulated academic learning.Journal of Educational Psychology, 81(3), 322-339.

Zimmerman, B. J. (1989). A social cognitive view of self- regulated learning and academic learning. Journal of Educational Psychology, 18, 329-339.

Zimmerman, B., & Martinez-Pons, M. (1990). Student differences in self-regulated learning: Relating grade, sex and giftedness to selfefficacy and strategy use. Journal of Educational Psychology, 82, 51-59.

_||_