نیازسنجی آموزشی برنامه‌‌های آموزش خانواده برای اولیاء دانش‌آموزان ناحیه یک تبریز

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

رضوان حکیم زاده ¹ (دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران)
محمدعلی میرزابیگی ² (دانشیار دانشگاه تهران)
مقصود رسولی‌سقای ³ (دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد آموزش بزرگسالان دانشگاه تهران)

تاریخ دریافت : 1392/06/28 تاریخ پذیرش : 1392/08/27 تاریخ انتشار : 1393/06/01

کلید واژه: آموزش والدین, نیازسنجی آموزشی, نیاز آموزشی, آموزش خانواده,

چکیده مقاله :

این پژوهش به منظور بررسی نیازهای آموزشی اولیاء شرکت‌کننده در برنامه های آموزش خانواده آموزش و پرورش ناحیه یک تبریز انجام شد. روش پژوهش از نظر اجرا روش توصیفی، پیمایشی و از نظر نتایج یک تحقیق کاربردی است. جامعۀ آماری مورد مطالعه شامل والدین کلیه دانش‌آموزان که در سال‌تحصیلی92-91 در این ناحیه مشغول به تحصیل بودند. برای انجام تحقیق، تعداد 382 نفر والدین به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از سه پرسش نامه محقق ساخته به ترتیب (پرسش نامه والدین دانش‌آموزان ابتدایی 59 سؤال بسته پاسخ و یک سؤال باز پاسخ)، (پرسش نامه والدین دانش‌آموزان راهنمایی 55 سؤال بسته پاسخ و یک سؤال باز پاسخ) و (پرسش نامه والدین دانش‌آموزان متوسطه 62 سؤال بسته پاسخ و یک سؤال باز پاسخ) در یک مقیاس لیکرت 5 درجه ای (خیلی کم- کم- متوسط- زیاد و خیلی زیاد) استفاده شد. روایی صوری و محتوایی ابزار توسط پنج نفر از اساتید دانشگاه‌های تهران و تبریز تأیید و پایایی آن ها از طریق آلفای کرونباخ به ترتیب 980/0، 871/0 و 976/0 محاسبه شده است. برای رسیدن به اهداف تحقیق 5 سؤال پژوهشی در نظر گرفته شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی (آزمونt مستقل، واریانس یک راهه(Anova)) در نرم‌افزار spss استفاده گردید. نتایج به دست آمده از یافته های پژوهش نشان می دهد که نیازهای بعد اخلاقی- مذهبی مهم ترین نیاز آموزشی اولیاء در برنامه‌های آموزش خانواده هستند. ابعاد اجتماعی- فرهنگی، روان‌شناختی- تحصیلی، مسائل نوپدید و مسائل جسمی- بهداشتی در اولویت های بعدی نیازهای آموزشی والدین قرار دارند. سایر یافته‌های پژوهش نشان داد که میان نیازهای آموزشی والدین و متغیرهایی هم چون جنسیت، سن، میزان تحصیلات، رشته تحصیلی و شغل اولیاء تفاوت معنی داری وجود ندارد.

چکیده انگلیسی:

The present research was conducted in order to study the educational needs of the parents taking part in family education programs of Tabriz District 1 Educational Office. The present study is a descriptive-survey based research, and an applied research in terms of its results. The population of the study included the parents of all students, in the academic Year 91-92. Cluster random sampling was used for selecting 382 parents. To collect the data three Lickert scale researcher-made questionnaires of were prepared. The primary school learners' parental questionnaire included 59 fixed answer questions and 1 open-ended question; the questionnaire for junior high school learners included 55 fixed answer questions and one open-ended question and the questionnaire for senior high school students included 62 fixed answer questions and one open-ended question. The face validity and content validity of the questionnaires were verified by the supervisor and four professors from Tabriz University, and their reliability in Cronbach Alpha was calculated to be 0.980, 0.871 and 0.976. To achieve research goals, 5 research questions were posed. To analyze the data the descriptive statistics including frequency, median and mean and the inferential statistics of independent t-test, one-way-ANOVA of SPSS software were conducted. The results from the study indicate that the most important educational needs of the parents in family education programs from the parents' point, of view are religious-moral needs. Cultural-social, educational - psychological, emergent issues and hygienic - physical dimensions were respectively the parents' other educational needs. The results also indicate that there is no significant difference between the educational needs of the parents and variables like sex, age, educational level, and the parents' job.

منابع و مأخذ:

اسدی، شهرام(1378). بررسی میزان تأثیر آموزش خانواده بر تغییر رفتار والدین نسبت به فرزندان خود در دورۀ راهنمایی و متوسطه شهرستان شهرضا. فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره68، زمستان: 102-81.

بازرگان، زهرا (1387). محیط فرهنگی خانواده و انگیزۀ مطالعه در کودکان. مجله پیوند، شماره 349، آبان: 6-4.

برود هرست، دایان­دی (1380). نقش مربیان و معلمان مدارس در پیشگیری و درمان کودک‌آزاری و غفلت از کودکان. ترجمۀ شهرام محمدخانی. تهران: انتشارات ورای دانش.

بزرگیان، منصور (1389). شناسایی عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت دوره‌های آموزش خانواده در مدارس متوسطه شهر صحنه در سال تحصیلی 89-88. پایان­نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران (چاپ‌نشده).

به پژوه، احمد (1391). خانواده و کودکان با نیازهای ویژه. تهران: انتشارات آوای نور.

تقی‌زاده، احسان (1375). اهمیت آموزش خانواده و ضرورت بازنگری در آن. تهران: ماهنامۀ تربیت، دورۀ یازدهم، شماره 10: 123-121.

ثابتی، حسن (1375). بررسی نگرش اولیاء دانش­آموزان دربارۀ عوامل مؤثر در جذب آن‌ها به کلاس­های آموزش خانواده در شهر یزد. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی (چاپ‌نشده).

جی‌گود، ویلیام (1973). خانواده و جامعه. ترجمۀ ویدا ناصحی(بهنام)(1352). تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

طالب­زاده‌نوبریان، محسن (1385). طراحی، اجرا و ارزشیابی آموزش خانواده. تهران: انتشارات پیام مؤلف.

عصاره، علیرضا و نصری، صادق (1383). بررسی نیازهای آموزشی و تربیتی والدین دانش­آموزان مقطع متوسطه کشور در خرده‌فرهنگ‌های مختلف ایران. تهران، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی: شماره 14، زمستان 1384.

فتح‌آبادی، جلیل و عمویی، رضا (1381). بررسی عملکرد کلاس­های آموزش خانواده از نظر والدین و مدیران مدارس شهرستان­های استان تهران. شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش شهرستان­های تهران (چاپ نشده).

قمری‌مهران، علی‌اشرف (1377). بررسی نظرات اولیاء، مدیران و مدرسین پیرامون علل گرایش و عدم گرایش اولیاء نسبت به آموزش خانواده. شورای تحقیقات سازمان آموزش و پرورش استان همدان (چاپ ‌نشده).

محمدخانی، کیهان (1376). بررسی نگرش والدین دانش آموزان شهر تهران در مورد میزان اثربخشی برنامه­های آموزش خانواده در برآوردن نیازهای آموزشی آنان. پایان­نامۀ کارشناسی‌ارشد، رشته آموزش بزرگسالان، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی (چاپ‌نشده).

نبوی، سید صادق (1384). نیازسنجی آموزشی اولیاءی دانش­آموزان جهت آموزش خانواده در مدارس. تهران: فصلنامه خانواده و پژوهش. سال دوم، شماره 3، پاییز: 115-97.

Besser, Richard. ; Falk, Henry. ; Arias, Ileana. ; Hammond, Rodney. (2009). Parent Training Programs: Insight for Practitioners. U. S. Department of Health and Human Services, Atlanta, Georgia.

Chalker, D. & Hurley, J. C. (1993). “Beastly People”, Executive Deucator, 15(1): 24- 26.

Galan, V. & Jane, A. (1987). Explain Home Education: Oarents Accounts of their Decisions to Teach Their Own Children. Journal Article (080), Research Report (143). Urban Review, V.19, N.3. P: 167- 177.

Kurcinka, M. S.; Marietta, R. & Mary, S. (2011). Parent Education Core Curriculum Framework.  Minnesota Association for Family and Early Education (MNAFEE).

Levenstein, Phyllis. ; Levenstein, Susan. (2008). Massages from Home: The Parent–Child Home Program for Overcoming Educational Disadvantage. Philadelphia: TEMPLE UNIVERSITY PRESS. Copyright©2008 by Temple University All rights reserved Published 2008.

Pamela E. Davis-Kean. (2005).The Influence of Parent Education and Family Income on Child Achievement: The Indirect Role of Parental Expectations and the Home Environment. University of Michigan: Journal of Family Psychology Copyright 2005 by the American Psychological Association 2005, Vol. 19, No. pp2, 294–304.

Suarez, T.M. (1991). Need Assessment Studies.International encyclopedia of curriculum. " Edited By: Anderson. Pergamon Press. P: 433-35.