اثر آموزش مهارت حل مسأله ابداعی بر تفکرخلاق، تفکرانتقادی، تفکرعلمی و خودکارآمدی دانشجویان علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تحت شرایط بیوریتم فکری متفاوت

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

رعنا ساکن آذری ¹ , کیانوش هاشمیان ² , حسن‌پاشا شریفی ³

1 - دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی رودهن، ایران
2 - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، گروه روان شناسی بالینی، رودهن، ایران
3 - عضو هیئت علمی دانشگاه ازاد اسلامی واحد رودهن، گروه روان شناسی، رودهن، ایران

تاریخ دریافت : 1393/07/24 تاریخ پذیرش : 1393/11/28 تاریخ انتشار : 1393/09/01

کلید واژه: خودکارآمدی, تفکرانتقادی, حل مسأله ابداعی (تریز), بیوریتم, تفکرخلاق, تفکرعلمی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثر آموزش مهارت حل مسأله ابداعی بر تفکرخلاق، تفکرعلمی، تفکرانتقادی و خودکارآمدی دانشجویان، تحت شرایط بیوریتم متفاوت انجام گرفت. برای این منظور نمونه‌ای به اندازه 120 نفر از دانشجویان دختر گروه علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به دو روش نمونه‌گیری تصادفی و داوطلبانه انتخاب شدند که در نهایت به علت افت آزمودنی تعداد 116 نفر، در شش گروه شامل گروه آزمایش 2 و 1، گروه کنترل 2 و 1 و گروه پلاسیبو 2 و 1 مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق از طرح نیمه آزمایشی پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل استفاده شد که متشکل از یک متغیر مستقلِ آموزش تریز، یک متغیر تعدیل کننده بیوریتم فکری و متغیرهای وابسته تفکرخلاق، انتقادی، علمی و خودکارآمدی بود. ابزار مورد استفاده برای جمع‌آوری داده‌ها شامل پرسشنامه مهارت‌های تفکرانتقادی کالیفرنیا فرم ب(1977)، آزمون خلاقیت دکتر عابدی(1373)، مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر و همکاران (1982) و پرسشنامه تفکرعلمی لیانگ و همکاران(2006) بود. داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس تک‌متغیره و چندمتغیره مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد آموزش تریز تحت شرایط بیوریتم فکری بالا، باعث افزایش تفکرخلاق، تفکرانتقادی، تفکرعلمی و خودکارآمدی دانشجویان می‌شود. به عبارت دیگر درحالیکه آموزش تریز باعث افزایش ابعاد مختلف تفکر و خودکارآمدی می‌شود، بیوریتم فکری متفاوت(مثبت و منفی) باعث تعدیل آن می‌شود.

چکیده انگلیسی:

The study aimed to determine the effect of TRIZ (theory of Inventive problem solving) instruction on the creative thinking, scientific thinking, critical thinking and self-efficacy of students under different biorhythms. For this purpose, a sample of 120 female students of Humanities at the Islamic Azad University of Tabriz were randomly selected from among volunteers. Due to decrease in sample size, 116 students participated in the study in six groups including experimental groups 1 and 2, control groups 1 and 2, and placebo groups 1 and 2. The study was a quasi-experimental research with pre-test post-test control group design. The independent variable of the study was TRIZ instruction, the moderate variable was intellectual biorhythm and the dependent variables were creative thinking, critical thinking, scientific thinking, and self-efficacy. The data was gathered through California critical thinking skills questionnaire (1997), Abedi`s (1373) creativity test, Scherer etal.`s (1982) general self-efficacy scale, and Liang etal.`s (2006) scientific thinking questionnaire. The data were analyzed by conducting univariate and multivariate covariance analyses. The results indicated thatteaching TRIZ under high condition of intellectual biorhythm increases creative thinking, critical thinking, scientific thinking and self-efficacy of the students. In other words, while teaching TRIZ leads to an increase in various aspects of thinking and self-efficacy, different Biorhythms (positive or negative) would moderate the results.

منابع و مأخذ:

اخوان، پیمان. جعفری، مصطفی. ضرغامی، حمیدرضا و عسگری، ناصر. (1390). بررسی کاربرد اصول ابداعی TRIZ در تسریع روند نوآوری در سازمانهای پژوهشی و دانش محور. مجله علمی-پژوهشی توسعه کارآفرینی دانشگاه تهران، ‌بهار، شماره11.

امیری، اکرم و نوروزی داریوش. (1391). مقایسه اثر بخشی طراحی آموزشی دو روش ابداعانه حل مسأله و بارش مغزی بر میزان خلاقیت دانشجویان دوره‌های آموزش الکترونیکی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، سال اول شماره 4.

ایزانلو، بلال؛ ابراهیمی قوام، صغرا؛ حبیبی عسگرآباد، مجتبی.(1386) بررسی روایی سیکل‌های فکری بیوریتم با استفاده از عملکرد شناختی؛فصلنامهپژوهشدرسلامتروان شناختی، دور اول، شماره سوم.

برومند، امیرعباس و میرحسینی، سیدمرتضی. (1392). بررسی تأثیر چرخه‌های زیستی (بیوریتم) در آموزش نیروی انسانی. دومین همایش ملی بررسی راه‌کارهای ارتقاء مباحث مدیریت، حسابداری و مهندسی صنایع در سازمان‌ها، 26 و 27 آذرماه.

تاجیک، فرهاد؛ حسین آقایی میبدی؛ فاطمه صادقی و ضحی بسامی، 1390، بررسی تأثیر روزهای بحرانی بیوریتم رفتاری در وقوع حوادث ناشی از کار، هفتمین همایش سراسری بهداشت حرفه‌ای، قزوین، دانشگاه علوم پزشکی قزوین، http://www. civilica. com/Paper-NCOHS07-NCOHS07_010. html

حاجی‌یخچالی، علیرضا؛ شهنی‌ییلاق، منیجه؛حقیقی، جمال و بهروزی، ناصر. (1389). تأثیر آموزش فرایند حل مسأله خلاق (CPS) بر تفکرعلمی، خلاقیت و نوآوری در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز. مجله دستاوردهای روان شناختی(علوم تربیتی و روان شناسی) دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره چهارم، شماره2.

حسینی، سیدمهدی و مهدی‌زاده‌اشراقی، علی. (1388). بیوریتم و عملکردی تحصیلی، (مطالعه موردی دربین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه). فصلنامه مدیریت، سال ششم، شماره 13.

ربیعی، علی؛ خاتمی‌نو، فرناز. (1389). بررسی رابطه بیوریتم و رضایت شغلی کارکنان )مطالعه موردی شرکت نارگان(، چهاردهمینهمایش بین‌المللینفت، گازوپتروشیمی. تهران، http://www. civilica. com/Paper-IOGPC17-IOGPC17_254. html

زارعیان، احسان؛ ربانی، وحید و سعیدی، فرهاد. (1393). اثر سیکل جسمانی بیوریتم بر برخی عوامل آمادگی جسمانی والیبالیست‌های نوجوان. تازه های علوم کاربردی ورزش. دوره دوم، شماره اول.

سلیمی‌نمین محمدحسین، شهابی حقیقی حمیدرضا، ایرانمنش حسین. (1387). الگوریتم نوآوری: چگونه مخترع شویم؟، تهران، خدمات فرهنگی رسا.

شاهین، آرش و مرتضوی، سید محمد امین. (1389). توسعه تناقضات TRIZ برای مدیریت ضایعات با استفاده روش‌های تولید ناب. سومین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی، TRIZ و مهندسی و مدیریت نوآوری ایران، تهران، پژوهشکده علوم خلاقیت‌شناسی، نوآوری و TRIZ،http://www. civilica. com/Paper-ICIC03-ICIC03_013. htm

شعبانی بهار، غلامرضا؛ صمدی، عباس و مومنی پیری، سجاد. (1392). ارتباط بین چرخه‌های شناختی و حسی مطرح شده در نظریۀ بیوریتم با عملکرد ورزشی. مطالعات روانشناسی ورزشی، بهار، شماره 3.

شعبانی، حسن. (1378). تأثیر روش حل مسأله به صورت کارگروهی بر روی تفکرانتقادی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی شهر تهران، رساله دکتری دانشگاه تربیت مدرس

عزیزی نیگجه، بابک و علی شیری‌زاده، 1390، تأثیر بیوریتم در کاهش حوادث (مطالعه موردی سد گتوند علیا)، اولین کنفرانس بین‌المللی و سومین کنفرانس ملی سد و نیروگاه‌های برق آبی، تهران،

فلاح‌شمس، میرفیض؛ دهقان، عبدالمجید. (1387). عوامل روانی اثرگذار بر سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار. مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی، بهمن و اسفند ماه، شماره 258 و 257.

گنجی ارجنگی، معصومه و فراهانی، محمدتقی(1388). رابطه استرس شغلی و خودکارآمدی با رضایت از زندگی در امداد گران حوادث گاز استان اصفهان. فصلنامه پژوهش در سلامت روان شناختی، دوره 2، شماره3.

مالکی، فاطمه. (1389). تأثیر آموزش مهارت تریز در تقویت روحیه کارآفرینی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مدیریت آموزشی، دانشکده مدیریت دانشگاه سمنان.

مقتدری، لیلا و خانجانی زینب. (1392). اثر بخشی آموزش راهبرد شناختی / فراشناختی بر خودکارآمدی و توانایی حل مسأله ریاضی در دانش آموزان دارای اختلال ریاضی. ششمین کنفرانس ملی روانپزشکی کودک و نوجوان دانشگاه علوم پزشکی تبریز، شهریورماه.

منصوریان علیرضا. (1386). مهندسی خلاقیت TRIZ (تئوری‌ابداعی‌حل‌مسأله)، تهران، نشر خدمات فرهنگی رسا.

مهری‌نژاد، سیدابوالقاسم (1386). انطباق و هنجاریابی آزمون مهارت‌های تفکرانتقادی کالیفرنیا. مجله تازه‌های علوم روان‌شناختی، سال 9، شماره3.

نوری پورلیاولی، رقیه؛ زاده‌محمدی، علی و خرسندی یامچی، اکبر. (1392). اثربخشی آموزش مهارت حل مسأله بر کیفیت زندگی، انگیزش و خودکارآمدی کودکان 12-10ساله. ششمین کنفرانس ملی روانپزشکی کودک و نوجوان دانشگاه علوم پزشکی تبریز، شهریورماه.

وکیلی‌فرد، حمیدرضا و دهقان، عبدالمجید. (1390). بررسی تأثیر حالات بیوریتمیک سرمایه‌گذاران بر ارکیب پرتفوی آنان در بورس اوراق بهادار تهران. چهارمین کنفرانس بین المللی توسعه نظام تأمین مالی در ایران،  تهران، مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف.

همتی مسلک‌پاک، معصومه؛ اروجلو، سمیرا و خلخالی، حمیدرضا. (1393). تأثیر آموزش یادگیری بر پایه حل مسأله بر مهارت‌های تفکرانتقادی دانشجویان پرستاری . مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد، دوره 9 شماره.

Adunka, Robert. (2008). Teaching TRIZ within Siemens. http://etria. net/portal/index. php/home-mainmenu- 38/60.

Belski, jouri; Baglin, James & Harlim, Jennifer. (2013). Teaching TRIZ at University: A Longitudinal Study.  International Journal of Engineering Education, vol. 29, pp. 346-354

Birdi, Kamal; Leach, Desmond J & Magadly, Wissam. (2012). Evaluating the Impact of TRIZ Creativity Training: An Organizational Field Study. R&D Management, Vol. 42, Issue 4, pp. 315-326.

Ching – Lang, Hon. (2001). Biorhythm, state anxiety and mood stste as predictors of racquet games performance. Master of Science in Sports Science, the University of Hong Kong (Pokfulam, Hong Kong).

Chung, Namyong; Ro, Gyoung-sug. (2004). the Effect of Problem-Solving Instruction on Children's Creativity and Self-Efficacy in the Teaching of the Practical Arts Subject. Journal of Technology Studies, v30 n2 p116-122

Daulenbaev, M; Syzdykova, S; Slivkina,N & Kudashov,E. (2014). Impact of biorhythmsto athletic performance of kickboxers high skills. The FASEB Journal vol. 28 no. 1 Supplement 706. 23.

Facione, N. C. & Facione, P. A. (1997). Critical thinkingassessment in nursing education programs: Anaggregate data analysis. Millbrae, CA: The California Academic Press.

Foutkak, V. J. (2005). Relation of the fliess-swoboda biorhythm theory to suicide occurrence, journal of nervous and mental disease, 172(8), 490-494.

Fulbright, Ron. (2004). Teaching critical thinking skills in IT using    PINE-TRIZ. Proceeding CITC5 '04 Proceedings of the 5^th conference on Information technology education Pages 38-42. http://dl. acm. org/citation. cfm?id=1029544&dl=ACM&coll= DL&CFID=581265027&CFTOKEN=13675444

Hernandez, Noe Vargas; Schmidt, Linda C & Okudan Kremer, Gul E. (2012. Experimental Assessment of TRIZ Effectiveness in ideageneration. 119^th ASEE Annual Conference & Exposition june 10-13, 4512.

H. Mat Jani. (2013). an Overview of TRIZ Problem-Solving Methodology and Its Applications,” IOSR Journal of Computer Engineering (IOSR-JCE), 13 (2).

I. Belski. (2011). TRIZ Course Enhances Thinking and Problem Solving Skills of Engineering Students. Procedia Engineering, Vol. 9.

Lin yang, chang; Hwa Huang, Rong & Ling Wei. (2013). Applied Modified TRIZ for New Product Development Project, Web Journal of Chinese Management Review, Vol. 16. No. 4

Liang, L. l. , Chen, S. , Chen, X. , Kaya, O. N. , Adams, A. D. , Macklin, M. , &Ebenezer, J. (2006). Student understanding of science and scientific inquiry (SUSSI): Revision and further validation and assessment instrument. Paper presented for annual conference of the National Association for Research in Science Teaching (NARST), San Francisco, CA.

Masek, Alias & Yamin, Sulaiman. (2012). The Impact of Instructional Methods on Critical Thinking: A Comparison of Problem-Based Learning and Conventional Approach in Engineering Education. ISRN Education journal. Volume 2012, Article ID 759241, 6 pages http://dx. doi. org/10. 5402/2012/759241

Mohammadfam, Iraj; Nikoomaram, Hanieh; Ghaffari, Farhad & Mahmoudi, Shahram. (2013). Study of Biorhythms Effect on the Incidence of Lost Time Accidents and Their Severity: The Case of a Manufacturing Industry. International Journal of Engineering Research and Applications (IJERA), Vol. 3, Issue 4, Jul-Aug, pp. 479-483.

Moldovan E, Enoiu RS, Ruxanda R-A, Leibovici A, Kinetotherapist B. (2011). The Influence of the Human Biorhythm in the Performance Sport Activity. Gymnasium:"Vasile alecsandri" university of bacau; 32(12):34-46-Payne and lesley Whittaker. (2000). Developing essentail study skills. Prentice-Hall, England

Nakagawa, Toru (2012). Creative problem-solving methodologies TRIZ/USIT:overview of my 14 years in research ,education,and promotion.The Bulletin of the Cultural and natural Sciencein Osaka Gakuin University, No, 64, march

Payne and Lesley Whittaker. (2000). Developing essentail study skills. Prentice-Hall, England

Sharma, Rohit & Singh, Ranjit. (2011). Critical Analysis of Biorhythms and Their Effect on Industrial Accidents in Agra Casting Manufacturing Units.  International Journal of Advancements in Technology, Vol. 2 No. 4

Vazifedust, Hossein; Alizadeh,Ali & Dehghan, Abdolmajid (2013). Study of Biorhythm Cycles That Influence on Decision Qualities of Investment Managers in Mutual Fund of the Iranian Capital Market. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 3(9)233-241.

Wits, Wessel W; Vaneker, Tom H. J & Souchkov, Valeri. (2010). Full Immersion TRIZ in Education. Triz Future conference, 3-5 November, Bergamo, Italy.

Yalchin,BM; Karahan TF; Karadenizli D & Sahin EM. (2006). Short-term effects of problem-based learning curriculum on students' self-directed skills development. Croat Med J.  Jun; 47(3):491-8. http://www. ncbi. nlm. nih. gov/pubmed/16758529

Zimmerman, Corinne. (2007). the development of scientiWc thinking skills in elementary and middle school. Developmental Review volume27, (2), 172–223.

Zlotin, Boris. Zusman, Alla. Keplan, Len. Visnepolchi, Svetlana. Proseanic, Vladimir & Malkin, Sergey (2005). TRIZ Beyond Technology: The theory and Practice of applying TRIZ to non technical areas, Ideation International INC