بررسی تأثیر بسته مداخلات بهنگام عصب‌- روانشناختی کودک محور بر سرعت پردازش کودکان با تأخیر رشدی شناختی

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

محمد حسینعلی زاده ¹ , سالار فرامرزی ² , احمد عابدی ³

1 - دانشجوی دکتری دانشگاه اصفهان. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. آموزگار استثنایی
2 - گروه کودکان با نیازهای ویژه، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3 - دانشگاه اصفهان

تاریخ دریافت : 1397/10/21 تاریخ پذیرش : 1398/06/24 تاریخ انتشار : 1398/06/01

کلید واژه: مداخله بهنگام, عصب &ndash, روانشناختی, سرعت پردازش, تأخیر رشدی شناختی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی بسته مداخلات بهنگام عصب روانشناختی کودک محور بر سرعت پردازش کودکان با تأخیر رشدی شناختی بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی و از طرح پیش آزمون - پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل استفاده شد. به این منظور با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و با توجه به ملاک‌های ورود به پژوهش از بین کودکان 4 تا 6 ساله با تأخیر رشدی شناختی شهر تبریز که در سال تحصیلی 97-1396 در مهدکودک ها و مراکز پیش دبستانی مشغول به تحصیل بودند تعداد 30 کودک انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده و در پژوهش شرکت داده شدند. سپس بسته مداخلات به هنگام عصب – روانشناختی کودک محور به مدت 16 جلسه 2 ساعته بر گروه آزمایش اجرا شد. برای جمع‌آوری اطلاعات و غربالگری از مقیاس هوشی وکسلر پیش از دبستان ویرایش سوم استفاده گردید. داده های به دست آمده با آزمون تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS-22 تحلیل شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که بین عملکرد آزمودنی های گروه آزمایش و کنترل در سرعت پردازش در مرحله پس آزمون و پیگیری تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0 > P). بنابراین می توان نتیجه گرفت که بسته مداخلات بهنگام عصب – روانشناختی منجر به افزایش سرعت پردازش در کودکان تأخیر رشدی شناختی شده است و از این بسته می توان در توانبخشی و بهبود سرعت پردازش کودکان استفاده کرد.

چکیده انگلیسی:

The aim of the present study was to Effectiveness of Neuropsychological Early Interventions Package on processing speed of Children with Developmental Cognitive Delay. The research method was a pretest-posttest quasi-experimental design with follow-up and control group. The research population consisted of 4-6 year-old children with Developmental Cognitive Delay who were under training in kindergartens and preschool centers in Tabriz. The multistage random sampling method was employed in such a way that three regions were selected randomly and from each of them, three kindergartens and pre-school centers were randomly selected. The interventions were designed by the researchers. Then, the Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence-3 (WPPSI-III) was administered on children for screening, and the number of 30 students with development cognitive delays and enjoyed inclusion criteria were randomly selected and divided into two experimental and control groups. Afterwards, a 16-session neuropsychological intervention program was performed on the experimental group and the control group did not receive any intervention. Data were analyzed by the repeated measures ANOVA using SPSS- 22. The results indicated that there was a significant difference between the subjects in the experimental group and control group in terms of processing speed in post-test and follow up stages (P <0.05). As a result, it can be concluded that a neuropsychological interventions package has led to an increase in processing speed in children with development cognitive delays.

منابع و مأخذ:

اصغری نکاح، سید محسن(1386). ضرورت و جایگاه مداخله زودهنگام و آموزش پیش­دبستانی برای کودکان دارای نیازهای ویژه، نشریه تعلیم و تربیت استثنایی، 74، 11-3.

حسنی، جعفر و رضایی جمالویی، حسن. (1394). بررسی سرعت پردازش اطلاعات با نگاه به اضطراب رگه / حالت، فصلنامه روانشناسی شناختی، 2(3)، 20-12.

حسینعلی‌زاده، فرامرزی و عابدی (1397). طراحی بسته مداخلات بهنگام عصب روانشناختی و ارزیابی اثربخشی آن بر عملکرد زبانی کودکان با تأخیر رشدی. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 8(31)، 56-37.

رحمتی، ندا. (اثربخشی مهارت‌های فراشناختی بر توانایی­های شناختی و سبک­های یادگیری دانش­آموزان نارساخوان، جامعه­شناسی آموزش و پرورش، 6(10)، 86-79.

سلیمانی، فرزین، ساجدی، فیروزه و امیرعلی اکبری، صدیقه (1393). تأخیر تکاملی کودکان و عوامل مرتبط با آن، نشریه علمی پژوهشی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم­پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، 85 (24)، 70-61.

صنیعی آباده، سایه ناز و عابدی، احمد (1396). اثربخشی برنامه آموزشی زود هنگام مبتنی بر پروژه کوئین بر توحه، حافظه و عزت نفس کودکان پیش از دبستان شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، روانشناسی عمومی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.

فتحی آشتیانی، مینا؛ اخوان تفتی، مهناز و خادمی، ملوک. (1395). اثربخشی آموزش شناختی بر سرعت پردازش و حافظه کاری کودکان مبتلا به ناتوانی­های یادگیری، فصلنامه روانشناسی تربیتی، سال12، شماره40، صص 141-125.

کوثریان، مهرنوش؛ وحیدشاهی، کوروش؛ شفاعت، عارفه بیگم؛ عباسخانیان، علی؛ عزیزی، سعدی؛ شاهرخ، شبنم و اسدی، منا (1386). غربالگری اختلالات تکاملی کودکان مهدکودک­های شهر ساری در سال 1385. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 59 (17)، 75-69.

لیاقت، ریتا، باقری کریمی، افسانه؛ بیات، سحر و مللی، مریم (1396). اثربخشی درمان یکپارچه­سازی حسی بر عملکرد حافظه فعال و سرعت پردازش کودکان مبتلا به نقص توجه و بیش­فعالی، کنفرانس بین­المللی فرهنگ آسیب­شناسی روانی و تربیت، دوره 1، دانشگاه الزهرا.

لئونارد، چارلز (1391). عصب­شناسی حرکت انسان. ترجمه پونه مختاری، چاپ دوم، تهران: انتشارات جامع امام حسین (ع).

ملک­پور، مختار و نسائی مقدم، بیان (1393). تأثیر شن­بازی درمانی بر رشد شناختی کودکان ناتوان ذهنی آموزش پذیر. مجله پژوهش­های علوم شناختی و رفتاری، 1 (4)، 154-141.

نعیمی، آزاده؛ شهیم، سیما و همتی علمدارلو، قربان (1393). بررسی ابعاد پردازش شناختی در دانش­آموزان با اختلال یادگیری، پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز.

هیربد، شیما، قلمزن، مرجان و عابدی، احمد (1394). راهنمای اجرای و نمره­گذاری آزمون وکسلر پیش از دبستان، ویرایش سوم (ترجمه، انطباق و هنجاریابی). چاپ اول، تهران: انشارات آزمون یار پویا.

یارمحمدیان، احمد؛ قمرانی، امیر؛ سیفی، زهرا و ارفع، مریم. (1394). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی بر حافظه، غملکرد خواندن و سرعت پردازش اطلاعات دانش­آموزان نارساخوان. مجله ناتوانی­های یادگیری. 4(4): 117-110.

Apache, R. G. (2005). Activity-based intervention in motor skill development. Perceptual and motor skills, 100(3_suppl), 1011-1020. ‏

Asghari Nekah, S. M. (2007). Necessity and Position of Early Intervention and Preschool Education for Children with Special Needs, Journal of Exceptional Education, 74, 11-3 [In Persian].

Fathi Ashtiani, M., Akhavan Tafti, M., & Khademi, M. (2016). Effectiveness of cognitive education on processing speed and working memory of children with learning disabilities, Journal of Educational Psychology, 12(41), 125-141 [In Persian].

Golinkoff, R. M., Hirsh-Pasek, K., & Singer, D. G. (2006). Why play= learning: A challenge for parents and educators. Play= learning: How play motivates and enhances children's cognitive and social-emotional growth, 3-12. ‏

Guralnick, M. J. (1991). The next decade of research on the effectiveness of early intervention. Exceptional children, 58(2), 174-183. ‏

Hasani, J., & Rezaee, J, H. (2014). Assessment of Information Processing Speed with Regard to StateTrait Anxiety. Journal of Cognitive Psychology, 2(3), 12-20 [In Persian].

Hirbod, S, Ghalmzan, M. & Abedi, A. (2015). Wechsler preschool and primary scale of intelligence: Third Edition (Translation, Adaptation, and Standardization). First Edition, Tehran: Azmon Yar Pooya Publication [In Persian].

Hosseinalizadeh, M., Faramarzi, S., & Abedi, A. (2018). Developing a Child-Centered Neuropsychological Interventions Package and Assessing Its Effectiveness on the Performance of Children with Developmental Cognitive Delay, Quarterly of Psychology of Exceptional Individuals, 8(31), 37-56 [In Persian].

Jacobson, L. A., Ryan, M., Martin, R. B., Ewen, J., Mostofsky, S. H., Denckla, M. B., & Mahone, E. M. (2011). Working memory influences processing speed and reading fluency in ADHD. Child Neuropsychology, 17(3), 209-224.

Jaeggi, S. M., Buschkuehl, M., Jonides, J., & Perrig, W. J. (2008). Improving fluid intelligence with training on working memory. Proceedings of the National Academy of Sciences, 105(19), 6829-6833.

King, N., Horrocks, C., & Brooks, J. (2018). Interviews in qualitative research. SAGE Publications Limited. ‏‏

Kosarian, M., Vahid Shahi, C., Shefaat, A, B., Abbaskhaniyan, A., Azizi, S., Shahrokh, SH., & Asadi, M. (2007). Screening of evolutionary disorders in kindergarten children in Sari city, Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 59 (17), 75-69 [In Persian].

Leonard, Charles. (2012). Neurology of Human Motion. Translated by Pooneh Mokhtari, Second Edition, Tehran: Imam Hossein Comprehensive Publication [In Persian].

Liyqat, R., Bagheri Karimi, A., Bayat, S. & Mellalli, M. (2017). The Effectiveness of Sensory Integration Therapy on Active Memory Function and Processing Speed of Children with Attention Deficit and Hyperactivity Disorder, International Conference on Psychopathology and Education, Volume 1, Alzahra University. [In Persian].

Malekpour, M. & Nesayi Mogadam, B. (2014). Effect of sand play Therapy on cognitive development of Educable Mentally Retarded, Journal of Researches of Cognitive and Behavioral Sciences, 1(4), 141-154 [In Persian].

Memmert, D. (2009). Pay attention! A review of visual attentional expertise in sport. International Review of Sport and Exercise Psychology, 2(2), 119-138. ‏

M'Lisa, L. S., & Rush, D. D. (2001). The ten myths about providing early intervention services in natural environments. Infants & Young Children, 14(1), 1-13. ‏ 

Moreno, J., & Saldaña, D. (2005). Use of a computer-assisted program to improve metacognition in persons with severe intellectual disabilities. Research in Developmental Disabilities, 26(4), 341-357.

Naimi, A., Shahim, S. & Hemati Alamdarloo, G. (2014). Assessment of Cognitive Processing Dimensions in Students with Learning Disabilities, Master’s Degree in Psychology and Exceptional Child Education, College of Education and Psychology, Shiraz University [In Persian].

Nutbrown, C. (2011). Key concepts in early childhood education and care. Sage.

Paterson, J., Iusitini, L., & Gao, W. (2011). Child developmental assessment at two-years of age: Data from the Pacific Islands Families Study. Pac. Health Dialog, 17, 51-63. ‏

Persson, J., & Reuter-Lorenz, P. A. (2008). Gaining control: Training executive function and far transfer of the ability to resolve interference [retracted]. Psychological Science, 19(9), 881-888. ‏

Petermann, F. (2011). WPPSI-III: Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence-: Deutschsprachige Adaptation nach D. Wechsler. Pearson Assessment and Information.

Poon-McBrayer, K. F. (2012). Bridging policy–practice gap: Protecting rights of youth with learning disabilities in Hong Kong. Children and Youth Services Review, 34(9), 1909-1914.

Rahmati, N. (2018). The Effect of Metacognitive Skills on Cognitive Ability and Learning Styles of Dyslexic Students, Journal of Educational Sociology, 6(10), 79-86 [In Persian].

Rindermann, H., & Neubauer, A. C. (2010). Processing speed, intelligence, creativity, and school performance: Testing of causal hypotheses using structural equation models. Intelligence, 32(6), 573-589.

Sajaniemi, N., Mäkelä, J., Salokorpi, T., Von Wendt, L., Hämäläinen, T., & Hakamies-Blomqvist, L. (2001). Cognitive performance and attachment patterns at four years of age in extremely low birth weight infants after early intervention. European Child & Adolescent Psychiatry, 10(2), 122-129. ‏

Sanii Abadeh, S. N. & Abedi, A. (2017). The Effectiveness of a Quinn Project-Based Early Learning Program on Pre-school Children Isfahan Memory and Self-Esteem. M.Sc., General Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Islamic Azad University, Khorasgan Branch.

Schiller, P. (2010). Early brain development research review and update. Exchange, 196, 26-30.

Shiran, A., & Breznitz, Z. (2011). The effect of cognitive training on recall range and speed of information processing in the working memory of dyslexic and skilled readers. Journal of Neurolinguistics, 24(5), 524-537.

Soleimani, F., Sajedi, F., & Amir Ali Akbari, S. (2014). Developmental delay and related factors, Journal of   Nursing and Midwifery, 24(58), 61-70 [In Persian].

Soleimani, F., Teymouri, R., & Biglarian, A. (2013). Predicting developmental disorder in infants using an artificial neural network. Acta Medica Iranica, 51(6), 347.

Torabi, F., Amir Ali Akbari, S., Amiri, S., Soleimani, F., & Alavi Majd, H. (2012). Correlation between high-risk pregnancy and developmental delay in children aged 4–60 months. Libyan Journal of Medicine, 7(1), 18811.

Voss, M. W., Kramer, A. F., Basak, C., Prakash, R. S., & Roberts, B. (2010). Are expert athletes ‘expert’in the cognitive laboratory? A meta‐analytic review of cognition and sport expertise. Applied Cognitive Psychology, 24(6), 812-826.

Yarmohammadian, A., Ghamarani, A., Seifi, Z., & Arfa, M. (2015). Effectiveness of cognitive strategies training on memory, reading performance and speed of information processing in students with dyslexia. ‏ Journal of Learning Disabilities. 4 (4): 110-117 [In Persian].

Apache, R. G. (2005). Activity-based intervention in motor skill development. Perceptual and motor skills, 100(3_suppl), 1011-1020. ‏

Asghari Nekah, S. M. (2007). Necessity and Position of Early Intervention and Preschool Education for Children with Special Needs, Journal of Exceptional Education, 74, 11-3 [In Persian].

Fathi Ashtiani, M., Akhavan Tafti, M., & Khademi, M. (2016). Effectiveness of cognitive education on processing speed and working memory of children with learning disabilities, Journal of Educational Psychology, 12(41), 125-141 [In Persian].

Golinkoff, R. M., Hirsh-Pasek, K., & Singer, D. G. (2006). Why play= learning: A challenge for parents and educators. Play= learning: How play motivates and enhances children's cognitive and social-emotional growth, 3-12. ‏

Guralnick, M. J. (1991). The next decade of research on the effectiveness of early intervention. Exceptional children, 58(2), 174-183. ‏

Hasani, J., & Rezaee, J, H. (2014). Assessment of Information Processing Speed with Regard to StateTrait Anxiety. Journal of Cognitive Psychology, 2(3), 12-20 [In Persian].

Hirbod, S, Ghalmzan, M. & Abedi, A. (2015). Wechsler preschool and primary scale of intelligence: Third Edition (Translation, Adaptation, and Standardization). First Edition, Tehran: Azmon Yar Pooya Publication [In Persian].

Hosseinalizadeh, M., Faramarzi, S., & Abedi, A. (2018). Developing a Child-Centered Neuropsychological Interventions Package and Assessing Its Effectiveness on the Performance of Children with Developmental Cognitive Delay, Quarterly of Psychology of Exceptional Individuals, 8(31), 37-56 [In Persian].

Jacobson, L. A., Ryan, M., Martin, R. B., Ewen, J., Mostofsky, S. H., Denckla, M. B., & Mahone, E. M. (2011). Working memory influences processing speed and reading fluency in ADHD. Child Neuropsychology, 17(3), 209-224.

Jaeggi, S. M., Buschkuehl, M., Jonides, J., & Perrig, W. J. (2008). Improving fluid intelligence with training on working memory. Proceedings of the National Academy of Sciences, 105(19), 6829-6833.

King, N., Horrocks, C., & Brooks, J. (2018). Interviews in qualitative research. SAGE Publications Limited. ‏‏

Kosarian, M., Vahid Shahi, C., Shefaat, A, B., Abbaskhaniyan, A., Azizi, S., Shahrokh, SH., & Asadi, M. (2007). Screening of evolutionary disorders in kindergarten children in Sari city, Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 59 (17), 75-69 [In Persian].

Leonard, Charles. (2012). Neurology of Human Motion. Translated by Pooneh Mokhtari, Second Edition, Tehran: Imam Hossein Comprehensive Publication [In Persian].

Liyqat, R., Bagheri Karimi, A., Bayat, S. & Mellalli, M. (2017). The Effectiveness of Sensory Integration Therapy on Active Memory Function and Processing Speed of Children with Attention Deficit and Hyperactivity Disorder, International Conference on Psychopathology and Education, Volume 1, Alzahra University. [In Persian].

Malekpour, M. & Nesayi Mogadam, B. (2014). Effect of sand play Therapy on cognitive development of Educable Mentally Retarded, Journal of Researches of Cognitive and Behavioral Sciences, 1(4), 141-154 [In Persian].

Memmert, D. (2009). Pay attention! A review of visual attentional expertise in sport. International Review of Sport and Exercise Psychology, 2(2), 119-138. ‏

M'Lisa, L. S., & Rush, D. D. (2001). The ten myths about providing early intervention services in natural environments. Infants & Young Children, 14(1), 1-13. ‏ 

Moreno, J., & Saldaña, D. (2005). Use of a computer-assisted program to improve metacognition in persons with severe intellectual disabilities. Research in Developmental Disabilities, 26(4), 341-357.

Naimi, A., Shahim, S. & Hemati Alamdarloo, G. (2014). Assessment of Cognitive Processing Dimensions in Students with Learning Disabilities, Master’s Degree in Psychology and Exceptional Child Education, College of Education and Psychology, Shiraz University [In Persian].

Nutbrown, C. (2011). Key concepts in early childhood education and care. Sage.

Paterson, J., Iusitini, L., & Gao, W. (2011). Child developmental assessment at two-years of age: Data from the Pacific Islands Families Study. Pac. Health Dialog, 17, 51-63. ‏

Persson, J., & Reuter-Lorenz, P. A. (2008). Gaining control: Training executive function and far transfer of the ability to resolve interference [retracted]. Psychological Science, 19(9), 881-888. ‏

Petermann, F. (2011). WPPSI-III: Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence-: Deutschsprachige Adaptation nach D. Wechsler. Pearson Assessment and Information.

Poon-McBrayer, K. F. (2012). Bridging policy–practice gap: Protecting rights of youth with learning disabilities in Hong Kong. Children and Youth Services Review, 34(9), 1909-1914.

Rahmati, N. (2018). The Effect of Metacognitive Skills on Cognitive Ability and Learning Styles of Dyslexic Students, Journal of Educational Sociology, 6(10), 79-86 [In Persian].

Rindermann, H., & Neubauer, A. C. (2010). Processing speed, intelligence, creativity, and school performance: Testing of causal hypotheses using structural equation models. Intelligence, 32(6), 573-589.

Sajaniemi, N., Mäkelä, J., Salokorpi, T., Von Wendt, L., Hämäläinen, T., & Hakamies-Blomqvist, L. (2001). Cognitive performance and attachment patterns at four years of age in extremely low birth weight infants after early intervention. European Child & Adolescent Psychiatry, 10(2), 122-129. ‏

Sanii Abadeh, S. N. & Abedi, A. (2017). The Effectiveness of a Quinn Project-Based Early Learning Program on Pre-school Children Isfahan Memory and Self-Esteem. M.Sc., General Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Islamic Azad University, Khorasgan Branch.

Schiller, P. (2010). Early brain development research review and update. Exchange, 196, 26-30.

Shiran, A., & Breznitz, Z. (2011). The effect of cognitive training on recall range and speed of information processing in the working memory of dyslexic and skilled readers. Journal of Neurolinguistics, 24(5), 524-537.

Soleimani, F., Sajedi, F., & Amir Ali Akbari, S. (2014). Developmental delay and related factors, Journal of   Nursing and Midwifery, 24(58), 61-70 [In Persian].

Soleimani, F., Teymouri, R., & Biglarian, A. (2013). Predicting developmental disorder in infants using an artificial neural network. Acta Medica Iranica, 51(6), 347.

Torabi, F., Amir Ali Akbari, S., Amiri, S., Soleimani, F., & Alavi Majd, H. (2012). Correlation between high-risk pregnancy and developmental delay in children aged 4–60 months. Libyan Journal of Medicine, 7(1), 18811.

Voss, M. W., Kramer, A. F., Basak, C., Prakash, R. S., & Roberts, B. (2010). Are expert athletes ‘expert’in the cognitive laboratory? A meta‐analytic review of cognition and sport expertise. Applied Cognitive Psychology, 24(6), 812-826.

Yarmohammadian, A., Ghamarani, A., Seifi, Z., & Arfa, M. (2015). Effectiveness of cognitive strategies training on memory, reading performance and speed of information processing in students with dyslexia. ‏ Journal of Learning Disabilities. 4 (4): 110-117 [In Persian].