واکاوی مفهوم حق مالکیت و تحول خصایص آن در فقه و حقوق

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامی

مهدی غفاریان کبلو ¹

1 - گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد تبریز، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1400/02/09 تاریخ پذیرش : 1401/02/09 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: حق مالکیت, حق عینی, خصایص مالکیت, مفهوم مالکیت, مالکیت موقت,

چکیده مقاله :

حق مالکیت به عنوان اساسی ترین کامل ترین حق عینی انسانها بوده که از زمان خلقت انسان به وجود آمده است. مالکیت یک رابطه‌ی اعتباری بین اشخاص و اشیاء است که در قانون اساسی در اصول 22 و 47 (احترام به حق مالکیت) و در شرع به موجب قاعده احترام، آیه اکل مال بالباطل و حدیث حرمت مال مسلمانان همچون حرمت خون آنها مورد توجه و احترام قرار گرفته شده به طوری که شخص می تواند به موجب این حق، در شی مورد تملک خود به عنوان مالک هرگونه تصرفی را در محدوده قانون و شرع انجام دهد و از سوی دیگر برای افراد جامعه یک تکلیف هنجاری را به این معنا که به دامنه‌ی مالکیت شخص مالک احترام گذارند ایجاد می‌کند. بنابراین مالکیت از جمله مفاهیمی است که با تمامی افراد جامعه سروکار داشته و شناخت مفهومی دقیق از آن می تواند با توجه به آثاری که در جامعه دارد از اهمیت بسیاری برخورد باشد. بین علما در مفهوم مالکیت اتفاق نظر وجود ندارد، عده ای این مفهوم را یک مفهوم مستقل نمی‌دانند بلکه باید یک موصوفی به عنوان محل خارجی برای آن وجود داشته باشد و عده‌ای دیگر برای این مفهوم وجود مستقل اعتباری قائلند. بنابراین مسائلی همچون دامنه‌ی مالکیت، اوصاف و ویژگی های مالکیت نیز تحت تأثیر این مفهوم قرار خواهد گرفت.