مطالعه رهیافت مدیریت ریسک جرم از چشم اندازهای فقه امامیه، حقوق کیفری ایران و حقوق کیفری بین المللی
جلال الدین حسانی
1
(
دانشجوی دکترای گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
)
سیدمحمود میرخلیلی
2
(
دانشیار، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق پردیس فارابی،قم،ایران.
)
محمدرضا نظری نژاد کیاشی
3
(
گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان،رشت، ایران.
)
کلید واژه: نظام عدالت کیفری, مدیریت ریسک جرم, حقوق کیفری ماهوی, حقوق کیفری شکلی, حقوق کیفری بین المللی,
چکیده مقاله :
بزه‌کاری پدیده‌ای طبیعی در جامعه است و یکی از رهیافت‌های در دسترس در برابر آن، رویکرد مدیریت ریسک جرم نام دارد. این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده، درصدد مطالعه جایگاه این رهیافت در فقه امامیه، حقوق کیفری ایران و حقوق کیفری بین‌المللی است. در رهیافت مدیریت ریسک جرم، میزان ریسک هر یک از دسته‌های بزه‌کاری ارزیابی و پاسخ‌های کیفری متناسب با آن پیاده می‌شوند. تشهیر، بزه‌پوشی، شناسایی ریشه‌های مفاسد اخلاقی، امر به معروف و نهی از منکر و نیز پیش‌بینی کیفرهای شدید، شماری از نشانگان این رهیافت از چشم‌انداز آموزه‌های فقهی است. حقوق کیفری ماهوی نیز در چارچوب درجه‌بندی و تعیین مجازات‌های تعزیری، صدور حکم به تعزیر در صورت عدم اجرای قصاص، منع پیاده‌سازی نهادهای ارفاقی کیفری نسبت به مرتکبان پرریسک، تعیین کیفیات مشدده جرایم و... آن را بازتاب می‌دهد. قرارهای تأمین کیفری، دادرسی‌های اختصاصی کیفری و دادرسی‌های فوری نیز مهم‌ترین بسترهای پیاده‌سازی رویکرد مدیریت ریسک جرم در سازه شکلی حقوق کیفری است. جرم‌انگاری جرایم اصلی بین‌المللی، مجازات‌های شدید در اساسنامه دیوان و نیز چالش آفریقایی دیوان نمونه‌هایی از این رهیافت در قلمرو حقوق کیفری بین‌المللی است. این پژوهش دریافته است که رهیافت مدیریت ریسک جرم در هر یک از قلمروهای فقه امامیه، حقوق کیفری ایران و حقوق کیفری بین‌المللی آشکارا چهره یافته است.
چکیده انگلیسی :
Crime is a natural phenomenon in society and one of the approaches available against it is called the crime risk management approach. This research, which is written by descriptive-analytical method, seeks to study the position of this approach in Imami jurisprudence, Iranian criminal law and international criminal law. In the crime risk management approach, the risk level of each of the crime categories is assessed and the appropriate criminal responses are implemented. Discrimination, delinquency, identifying the roots of moral corruption, enjoining the good and forbidding the evil, as well as predicting severe punishments, are some of the symptoms of this approach from the perspective of jurisprudential teachings. Substantive criminal law also reflects its in the framework of grading and determining Ta'zir punishments, issuing a Ta'zir sentence in case of non-execution of Qisas, prohibiting the implementation of mercenary criminal institutions towards high-risk perpetrators, determining the aggravated qualities of crimes, etc. Criminal security agreements, specialized criminal proceedings and urgent proceedings are also the most important platforms for implementing the crime risk management approach in the formal structure of criminal law. The criminalization of major international crimes, the severe penalties in the Statute of the Court, and the African challenge of the Court are examples of this approach in the field of international criminal law. This study has found that the crime risk management approach is clearly evident in each of the domains of Imami jurisprudence, Iranian criminal law and international criminal law.