بررسی تطبیقی اصل قطعیت رای در فقه امامیه، حقوق ایران و انگلیس

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامی

داریوش بابایی ¹ , وحید خندانی ²

1 - دانشگاه آزاد/مدیرگروه دکترا حقوق خصوصی
2 - دادگستری/ رئیس شعبه دوم حقوقی دادگستری بندر امام خمینی

تاریخ دریافت : 1398/05/26 تاریخ پذیرش : 1399/05/19 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: دادرسی عادلانه, تجدیدنظرخواهی, اصل قطعیت, رای دادگاه,

چکیده مقاله :

رسیدگی قضایی عمدتاً با هدف فصل خصومت انجام می گیرد. در این خصوص تمام نظام های حقوقی،فصل خصومتی را شایسته می دانند که در تطابق حداکثری با واقعیت باشد و بتواند در بین مردم اجرای عدالت نماید. اصل اولیه در آرای صادره قضایی قطعیت است؛بدین مفهوم که هر رایی که صادر می شود قطعی بوده و تکلیف طرفین دعوی را مشخص می نماید. تجدیدنظرخواهی از رای خلاف اصل بوده و نیاز به جهات قانونی دارد. این جهات ممکن است مبتنی بر مفاد و منطوق رای و یا مقام صادرکننده و یا مستندات و ادله موضوعی باشد.در نظام حقوقی اسلام، با در نظر داشتن نقش قضاوت که مختص معصوم و پس از آن مجتهد است حکم وی را کاشف از رای شارع دانسته و عدم تبعیت از آن را ممنوع دانسته و در عین حال نظارت بر عملکرد قضات را برای قضات دیگر جایز و مصادیقی برای وجوب نقض حکم بر می شمارند.در حقوق انگلستان نیز مطابق بخش52.1 از مقرراتCPR،تجدیدنظرخواهی از تصمیمات اتخاذ شده به وسیله محاکم پایین تر امکان پذیر است ولی برگزاری مجدد جلسه دادرسی در اختیار دادگاه تجدید نظر است بدین نحو که چنانچه منافع دادگستری و عدالت اقتضا کند، جلسه مجدد دادرسی برگزار خواهد شد؛ همچنین به دادگاه تجدیدنظر این اجازه داده شده است که در جایی که تشخیص می دهد دادگاه بدوی اشتباه کرده، مجوز تجدیدنظر خواهی را بدهد.مقاله حاضر سعی بر آن دارد با مطالعه تطبیقی حقوق ایران و انگلیس و همچنین مبانی فقهی موضوع، اصل قطعیت آرای قضایی را در ترازوی سنجش قرار دهد.

چکیده انگلیسی:

The primary principle in judicial verdicts is certainty, in the sense that each verdict issued is determinative and specifies the assignment of the litigants. Appeals against votes are contrary to the principle and require legal directions. These directions may be based on the terms and conditions of the vote or the issuing authority or subject matter documentation. In a comparative study of the subject in Imamiyyah jurisprudence it is observed that the jurists also consider the judge's ruling to be valid and non-violable, while permitting the monitoring of the performance of judges by other judges, and consider instances of the necessity of violating the ruling. Nowadays, with the development of cases and appeals, the principle has been diminished and the exception has been overcome. In English law, under section 52.1 of the CPR rules, appeals may be appealed by lower courts, but the hearing is reopened so that if the interests of justice and justice warrant, the hearing may be reopened. It will also allow the appellate court to grant appeals where it finds that the trial court erred or unfairly erroneously as a result of the procedure. The present article seeks to place the principle of judicial verdicts in the balance by a comparative study of Iranian and British law as well as the jurisprudential principles of the subject .