بررسی مبانی فکری و آراء امام خمینی (ره) درباره قاعده ملازمه و کاربرد دلیل عقل

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامی

حسین صمدیار ¹ , اصغر عربیان ² , سید ابوالقاسم نقیبی ³

1 - دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]
3 - دانشیار گروه فقه و حقوق خصوصی، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1397/10/07 تاریخ پذیرش : 1398/05/08 تاریخ انتشار : 1398/06/01

کلید واژه: دلیل عقل, امام خمینی(ره), مبانی فکری, آراء, قاعده ملازمه,

چکیده مقاله :

با توجه به پیشرفت و تغییرات گسترده در ابعاد مختلف زندگی انسان و نیاز به استنباط احکام شرعی در مسائل جدید، نیاز به دلیل عقل بیش از پیش احساس می شود. برای بررسی مبانی فکری و آراء امام خمینی(ره) درباره قاعده ملازمه و کاربرد دلیل عقل، متون فقهی استدلالی و اصولی، آرا و فتاوای ایشان بر اساس روش تحلیل محتوا بررسی شده است. نتیجه تحقیق گویای این مساله می‌باشد. در مورد دلیل عقل از دیدگاه امام خمینی، ایشان عقل را منبعی برای استنباط احکام به شمار آورده بودند؛ یعنی بین حکم عقل و حکم شرع ملازمه قائل شدند. همچنین عقل را ابزاری برای فهم کتاب و سنت می دانند. آرای فقهی امام در برخی از مسائل به روشنی از جایگاه عقل در استنباط احکام شرعی در نظر ایشان حکایت دارد. به عنوان نمونه، مستندسازی وجوب تاسیس حکومت اسلامی به دلیل عقل و مقدمات و استدلالهای عقلی از آن جمله است.

چکیده انگلیسی:

According to advances and widespread changes in various aspects of human life and the need to deduce the religious law in new issues, the need for intellectual reason is felt more than ever. To study the Intellectual Principles and Opinions of Imam Khomeini on Molazemeh rule and application intellectual reason, investigation of reasoning jurisprudential and principled texts, votes and fatawas was done based on the content analysis method. The result of the research indicates this issue. About intellectual reason from viewpoint Imam Khomeini, he considered "intellect" as a source for the inference of rulings; hence he defined the realm between the ruling of intellect and the ruling of Shari’ah. He also considered intellect as an instrument for understanding the the Ketab and the Sunnah. The jurisprudential opinions of Imam Khomeini in some matters clearly indicate the position of intellect in the inference of religious rules in his view. For example, the documentation of the necessity of the establishment of an Islamic state is due to intellectual reason and the preliminaries and intellectual reasoning.