تطبیق فقهی- حقوقی معیارهای سازمان یافتگی جرائم با بررسی جرائم در حکم محاربه

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامی

تیمور طاهرلو ¹ , طیبه عارف نیا ² , فریبا پهلوانی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران( نویسنده مسوول)
3 - استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/04/22 تاریخ پذیرش : 1402/07/27 تاریخ انتشار : 1402/09/30

کلید واژه: جرم سازمان یافته , فقه اسلامی, نظام حقوقی ایران , تشدید مجازات , جرائم در حکم محاربه .,

چکیده مقاله :

جرم سازمان یافته تعریف صریح و مشخصی ندارد و با توجه به ویژگیهای آن تعریف می شود و با وجود تشتّت تعاریف، ویژگی گروهی بودن این جرم مورد اجماع تمام اندیشمندان این حوزه ی تحقیقاتی می باشد؛ درفقه اسلامی جرائمی که واجد وصف گروهی می باشند، سازمان یافته محسوب می شوند. از جمله این جرائم ، جرم محاربه و جرائم در حکم محاربه می باشد و گروهی بودن این جرم، باعث تشدید مجازات می شود. در نظام حقوقی ایران امکان سازمان یافتگی جرائم در صورتی فراهم هست که یا ذاتاً گروهی باشند مانند جرم بغی؛ یا جرم فردی به صورت گروهی یا باندی و تشکیلاتی و یا عبارات مشابه گروهی بودن، ارتکاب یافته شود که در این صورت به میزان یک درجه مجازات مرتکبین آن تشدید می یابد.هدف از این تحقیق ضمن جرم انگاری جامع این جرائم در حقوق موضوعه و فقه اسلامی، بررسی معیارهای سازمان یافتگی جرم در فقه اسلامی و حقوق موضوعه و میزان تطبیق وتبعیت آنها از همدیگر می باشد.روش تحقیق این پژوهش بصورت توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی می باشد. با توجه به نتایج و یافته ها در فقه اسلامی جرائمی نظیرسرقت گروهی، طلیع و ردء، خودداری اهل کتاب از پرداخت جزیه، اعمال ارتکابی دُعَّار، شاعران هجو کننده رسول خدا (ص) و مسلمین به منظور تحریک جنگ کفار علیه مسلمانان؛ جزء جرائم درحکم محاربه محسوب شده و همانند معیارهای سازمان یافتگی در حقوق موضوعه با وصف گروهی بودن همراهند و مشارکت اعضاء در این جرائم سبب تشدید مجازات میشود.

چکیده انگلیسی:

there is no explicit and specific definition for organized crime and it is defined considering its features and with the existence of different definitions, the collectiveness features of this crime has been agreed upon by all scholars of this research field; according to Islamic jurisprudence, crimes with collectiveness features are considered organized, such as war crimes and crimes in the rule of war and the collectiveness of this crime exacerbates the punishments. In Iran legal system, crimes are considered organized whether they are inherently collective; like criminal offense; or individual crimes be committed in group or band and similar to a collective group whose criminals are punished in a same way. As well as the criminalization of such crimes in the statuary law and Islamic jurisprudence, this study aims at investigating the criteria of organized crimes in Islamic jurisprudence and statuary law and their adaptation and adherence from each other. descriptive-analytical research method was used in this study and information was collected using documentary method.according to the Results and Findings crimes like group theft, vanguard, the refusal of scholars from paying ransom, acts of praying, poets satirizing the holy prophet and Muslims to stimulate pagans fight against Muslims are considered among crimes in the rule of war and like organized crimes in statuary law are accompanied with the description of collectiveness and the participation of members in these crimes exacerbates the punishments.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم
ابن منظور، محمدبن مکرم.(1414 ق). لسان العرب. ج2، بیروت:دارالاحیا التراث العربی
اسعدی، سیدحسن .(1390).جرایم سازمان یافته فراملی. تهران: نشر میزان.
بهجت، محمد تقى .(1426 ه ق). جامع المسائل . جلد5 ، قم : دفتر معظم‌له
جوانمرد ،بهروز .(1396). جرایم سازمان یافته فرا ملی. جلد 2 ،تهران، انتشارات جاودانه جنگل
حلّى (ابن ادريس). محمد .(1410 ه ق). ابى جعفر. السرائر. چاپ اوّل، 3 جلدى، قم: مؤسسة النشر الاسلامى
حلّى، محقق، نجم الدين.( 1408 ه ق). شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام.جلد 1و4، قم :مؤسسه اسماعيليان
حلّى، مقداد بن عبد اللّه سيورى.( 1425 ه ق). كنز العرفان في فقه القرآن. جلد2 ، قم : انتشارات مرتضوى
خويى، سيد ابو القاسم موسوى.( 1422 ه ق). مباني تكملة المنهاج.جلد41 ، قم:مؤسسة إحياء آثار الإمام الخوئي ره
خمينى، سيد روح الله موسوى ( 1425 ه‍ ق). مترجم: اسلامى، على، تحرير الوسيلة. 4 جلد، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه
سلیمانی،حمید؛ سلطانی،عباسعلی ؛فخعلیمحمد تقی. (1396 ). تحلیل جرم سازمان یافته از دریچه فقه.فصل نامه جستارهای فقهی و اصولی ،دوره 3،شماره 4،صص 23و29 و34
سلیمی، صادق. (1391). جنایت سازمان یافته فراملی. تهران: انتشارات جنگل جاودانه.
شمس ناتری، محمّد ابراهیم (1380). بررسی سیاست کیفری ایران در قبال جرایم سازمان یافته با رویکرد به حقوق جزای بین المللی.رساله دکتری،دانشگاه تربیت مدرس ،ص 13
طاهرلو؛ تیمور؛عارف نیا،طیبه،پهلوانی،فریبا.(1401). مقاله مبانی فقهی جنگ تحمیلی (به عنوان جرم سازمان یافته بغی) و راهکارهای مقابله با آن از دیدگاه امام خمینی ره. فصل نامه دفاع مقدس ، شماره (31)، ص 91
طبسى، نجم الدين. (1427). حقوق زندانى و موارد زندان در اسلام جلد1 ، قم: بوستان كتاب
طوسى، ابو جعفر محمد بن حسن،1407 ه.ق الخلاف، جلد 5 و 6، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه
عظیم زاده ،شادی.(1400).کمک حافظه حقوق جزای اخنصاصی،جلد دوم ،تهران :نشر دور اندیشان
غلامی، علی .(1393). سازمان یافتگی جرایم در آیینۀ فقه . فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال 47 ، شماره 1.صص154و166
موسوی اردبيلى، سيّد عبد الكريم.( 1427ه ق ). فقه الحدود و التعزيرات. 4 جلد ، قم:مؤسسة النشر لجامعة المفيد رحمه الله
معظمی، شهلا (1387). جرایم سازمان یافته و راهکارهای جهانی مقابله با آن. تهران: نشر دادگستر
مقدّس اردبیلی، احمد . (1416 ه‍. ق). مجمع‌الفائدة والبرهان فى شرح ارشاد الأذهان. ج 13، قم: مؤسسۀ نشر اسلامى
نجفى، صاحب الجواهر،محمدحسن.( 1404ه ق ). جواهرالكلام في شرح شرائع الإسلام. جلد 21و41، بيروت: دار إحياء التراث العربي
نجف‌آبادى، حسين على منتظرى.(1429ه ق) . حكومت دينى و حقوق انسان . قم: ارغوان دانش
ولایی، عیسی. (1391). جرایم و مجازات ها در اسلام. تهران: انتشارات مجد