سرایت پذیری ریسک سیستمیک در بازارهای مالی ایران

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

سارا وهاب زاده ¹ , میرفیض فلاح شمس لیالستانی ² , مهدی معدنچی ³ , امیر رضا کیقبادی ⁴

1 - گروه مدیریت مالی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه مدیریت مالی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.(گروه پژوهشی مخاطرات مالی نوین)
3 - گروه مدیریت مالی، واحد الکترونیکی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/04/19 تاریخ پذیرش : 1400/05/17 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: ریسک سیستمی, سرایت ریسک, عدم تقارن,

چکیده مقاله :

مقاله کنونی ،‌جهت بررسی سرایت پذیری ریسک سیستمیک در بازارهای مالی ایران می باشد. در طول سالیان اخیر بازارها ازجمله بازارهای مالی ایران هم از جانب شوک‌های برون‌زا مانند تحریم متأثر بوده و هم از شوک‌های درون‌زا آسیب‌ دیده‌اند. شناخت صحیح از درک میزان اثرگذاری واثر عدم تقارن بر ریسک سیستمیک در حوزه های مالی بسیار حائز اهمیت می باشد. در این رساله از مدلهای همزمان مولتی گارچ و تغییرات کو واریانس استفاده شده که نوآورترین متد برای شناسایی سریات پذیری و اثرات آن در نهادها خواهد بود. منظور بررسی امکان ایفای نقش هر بازار در تقویت یکدیگر در شرایط بروزتکانه‌های داخلی و خارجی و ایجاد ثبات مالی نیاز است تا سرایت‌پذیری ریسک بین بازارها بررسی گردد. هدف از انجام مطالعه‌ی حاضر، بررسی سرایت پذیری ریسک سیستمیک در بازارهای مالی ایران بود. متغیرهای مورد بررسی در این مطالعه شامل شوک‌های داخلی و خارجی، نرخ ارز، قیمت نفت و .... بود و اطلاعات مربوط به آن‌ها در طی سالهای 98-97 از بورس و اوراق بهادار در بازارهای مورد نظر و سیستم مالی بزرگترین هلدینگ نفتی جمع‌آوری شد. پس از استخراج داده‌های مورد مطالعه، با استفاده از نرم افزار اکسل به محاسبه متغیرها و پردازش آنها پرداخته شد و سپس برای تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات حاصله و دستیابی به نتیجه ای قابل اتکا از نرم افزار ایویوز استفاده گردید. براساس نتایج آزمون فریدمن بخش بازار سرمایه کشور با میانگین رتبه 2.9 بیشترین سهم از ریسک سیستمی و سیستم بانکی با میانگین رتبه 8/1 کمترین سهم از ریسک سیستمی را دارد.

چکیده انگلیسی:

The present article is to investigate the contagiousness of systemic risk in Iranian financial markets. In recent years, markets, i Due to the fact that information is not evenly distributed among the players in the market, this asymmetry causes the transmission and transmission of shock from one market to another In this dissertation, simultaneous multi Garch models and co-variance changes are used, method for identifying seriality and its effects in institutions.each other in the event of various internal and external shocks and creating financial stability, it is necessary to examine the contagiousness of risk between markets.In general, it can be said that the relationship between financial markets can be considered as a strength and can also be explained as the possibility of crisis transmission or systemic riskThe purpose of this study was to investigate the contagiousness of systemic risk in Iranian financial marketsThe variables studied in this study included internal and external shocksexchange rates, oil pricesand information about them during the years 98-97 from the stock exchanges and securities in the target markets and the financial system of the largest oil holding company, Was collected. the variables were calculated and processed using Excel software, and then Ives software was used for statistical analysis of the obtained information and achieving a reliable result.Friedman test, the country's capital market sector with an average rank of 2.9 has the highest share of systemic risk and the banking system with an average rank of 1.8 has the lowest share of systemic risk

منابع و مأخذ:

• ق چاوشی، سید کاظم; شیرمحمدی، فاطمه (1394) شناسایی، سنجش و مدیریت ریسک سیستمی نظام مالی کشور به‌عنوان لازمه اقتصاد مقاومتی.اجلاس جامع و بین‌المللی اقتصاد مقاومتی.تهران.


• مصطفی پور، منوچهر (1388) آثار بحران مالی جهانی بر اقتصاد کشورهای آسیایی و چشم‌انداز اقتصاد آسیا طی سال‌های (2010-2009) مجله اقتصادی (9)، صص 116-128.


• عباسی، ابراهیم؛ صادقی، محمد (1394) برآورد ارزش در معرض خطر فلزات اساسی با استفاده از رویکرد گارچ چند متغیره. مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار25، صص 41-62.


• عیسوی، محمود؛ قلیچ، وهاب (1395) سازوکار اثرگذاری صکوک بر شوک‌های ارزی با استفاده از مدل سبد بهینه دارایی و ارائه یک ابزار پیشنهادی، مطالعات اقتصاد اسلامی16(8)، صص 137-172.


• جلایی اسفندآبادی، سیدعبدالمجید؛ صمیمی، سپیده (1394).بررسی سازگاری اقتصادی کشورهای عضو منطقۀ یورو و نقش آن در بحران ارزی منطقه، تحقیقات اقتصادی113(50). صص 807-834.


• دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. (1393). درباره سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی. شاخص‌های ارزیابی تحقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی. گزارش پژوهشی.


• محمدی اقدم، سعید؛ قوام، محمد حسین قوام (1395).بررسی رابطه علی بین بازار پول و سرمایه جهت مهار تلاطم بازارهای مالی در چارچوب اقتصاد مقاومتی. تحقیقات مالی – اسلامی. 10(5). صص 75-110.


• مرادپوراولادی، مهدی؛ عباسیون، وحید؛ عباسیان، عزت الله. (1387). اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌های اقتصادی ایران 36(12). صص135-152.


• ابراهیمی، محسن؛ شکری، نوشین (1390):.بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر قیمت سهام با تأکید بر نقش سیاست پولی. مدلسازی اقتصادی13(5). صص23-46.


• کریم‎زاده، م. (1385). بررسی رابطه بلندمدت شاخص قیمت سهام بورس با متغیرهای کلان پولی با استفاده از روش همجمعی دراقتصاد ایران.پژوهش‎های اقتصادی ایران، 26. صص 41-54.


• پیرائی، خسرو؛ شهسوار، محمدرضا. (1388).تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازار بورس ایران، پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار 30(9)، صص 21-38.


• نجارزاده، رضا؛ آقایی خوندابی، مجید؛ رضایی پور، محمد (1388). بررسی تأثیر نوسانات شوک‌های ارزی و قیمیتی بر شاخص قیمت سهام،فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 9(1)، صص 147-175.


• موسایی، میثم ؛ نادر مهرگان و حسین امیری (1389). رابطه بازار سهام و متغیرهای کلان اقتصادی در ایران. فصلنامه پژوهشها و سیاست‌های اقتصادی. سال هجدهم، شماره 54، ص 94- 73.


• طاهری، حامد؛ صارم صفاری، میلاد (1390).بررسی رابطه بین نرخ ارز و شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران: با استفاده از رویکرد ARDL: فصلنامه روند. 60(19) صص 63-80.


• ابونوری، اسمعیل، عبداللهی، محمدرضا، حمزه، مصطفی، (1391). ارزیابی پویایی های رابطه بین نرخ ارز و شاخص سهام بورس تهران با استفاده از مدل گارچ دو متغیره، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 65، 65-86.


• زمانی، شیوا؛ علی فر، مجید.(1390). برآورد ارزش در معرض ریسک شاخص صنعت فلزات اساسی تحت اثر شوک‌های نرخ ارز. پژوهش‌های اقتصادی ایران 59(19) صص 183-210.


• مهرگان، نادر؛ احمدی قمی، محمدعلی (1394) شوک‌های ارزی و بازارهای مالی: کاربردی از مدل خودرگرسیون برداری پانل. فصلنامه پژوهش ها و سیاست‌های اقتصادی 75 صص 103-130.


• حسنلو، خدیجه (1394). ارزیابی سهم بانک‌ها، بیمه و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ریسک سیستمیک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی مالی، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه خاتم، تهران.


• زمان زاده، حمید (1389) مدیریت نرخ ارز در اقتصاد ایران، فصلنامه تازه های اقتصاد، پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، ش 130.


• دفتر مطالعات اقتصادی (1392). گزارش تحلیل وضعیت اقتصادی کشور، بررسی بحران ارزی اخیر و راهکارهای مهار آن، کد موضوعی 220، شماره مسلسل 13009


• ثنائی اعلم، م؛ و سوری، د؛ و زمانی، ش. (1389). بررسی وجود سرایت بین سهام شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از یک مدل دینامیک چند متغیره. تحقیقات اقتصادی. 93 (45). صص. 54-29


• کشاورزحداد، غلامرضا؛ ابراهیمی، سیدبابک؛ جعفرعبدی، (1390) اکبربررسی سرایت تلاطم میان بازدهی سهام صنعت سیمان و صنایع مرتبط با آن در ایران. پژوهش‌های اقتصادی ایران 47(16) صص 129-163.


• کریمی، الهه (1393). بررسی اثر سرریز تلاطم قیمت در بازارهای بین‌المللی نفت، بنزین و سوخت دیزل، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم اقتصادی، کارشناسی ارشد


• سادات حسینیون، نیلوفر (1394) بررسی سرریز تلاطم نرخ بازده بین بازارهای سهام، طلا و ارز در ایران طی سال‌های 1390 تا 1393، دانشکده علوم اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، کارشناسی ارشد


• صادقی، م.؛ جعفری سرشت، د. (1388). ریسک سیستمی. گزارش پژوهشی مرکز پژوهش‌ها، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار. صص. 11-1.


• حسینیون، نیلوفرسادات؛ بهنامه، مهدی، ابراهیمی سالاری، تقی (1395) بررسی انتقال تلاطم نرخ بازده بین بازار‌‌‌‌‌های سهام، طلا و ارز در ایران. پژوهش‌های اقتصادی ایران66(12) صص 123-150.


• احمدی، ز.؛ فرهانیان، س. م. ج. (۱۳۹۳). اندازه‎گیری ریسک فراگیر با رویکرد CoVaR و MES در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامۀ بورس اوراق بهادار تهران، ۲۶(۷) ، ۳-۲۲.


• شیرمحمدی، فاطمه (1394). بررسی ریسک سیستمی نظام مالی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، دانشکده علوم اقتصادی. تهران.


• مرادمندجلالی، م. (1394)ارزیابی سهم بانک‌ها، بیمه و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ریسک سیستمیک. پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد مهندسی مالی. دانشکدۀ مهندسی صنایع، دانشگاه خاتم.


• نورعلی دخت، س. (1395) مقاومت به سرایت نکول در شبکه‌های مالی. پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ریاضیات و کامپیوتر. دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایۀ زنجان.


• منصفی، افسون (1395) رابطه همبستگی بازده سهام با ریسک سیستمی در بانک‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده مدیریت و حسابداری، کارشناسی ارشد


• ربانزاد، جهانگیر؛ سعادت، رحمان؛ محمدی، تیمور؛ ابونوری، اسماعیل. (1399). بررسی اثرات سرریز شوک ناشی از سیاست مالی دولت آمریکا بر متغیرهای کلان اقتصاد ایران: رهیافت GVAR، فصلنامه اقتصاد مالی، 14(50)، 91-114.


• تیموری، بشری؛ امام وردی، قدرت اله؛ اسماعیل نیا کتابی، علی اصغر؛ نصابیان، شهریار. (1399). بررسی سرایت شوک‌های غیرمنتظره در بازارهای مالی ایران با رویکرد DFGM، مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 11(43)، 30-56.


• گیلانی پو، جواد. (1398). ارزیابی ریسک سیستمی در شبکه بانکی ایران توسط معیار ریزش مورد انتظار نهائی. فصلنامه پژوهش ها و سیاست های اقتصادی، 27، 407-429.


• سلمانی بی شک، محمد رضا، برقی اسگویی، محمد مهدی؛ لک، سودا. (1394). تاثیر شوک‌های سیاست پولی و مالی بر بازار سهام ایران. تحقیقات مدلسازی اقتصادی، ۶ (۲۲)، ۹۳-۱۳۱.


• مهدوی کلیشمی، غدیر؛ الهی، ناصر؛ فرزینوش، اسداله؛ گیلانیپور، جواد. (1396). ارزیابی ریسک سیستمی در شبکه بانکی ایران توسط معیار تغییرات ارزشدر معرض خطر شرطی. مجله مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 33، 265-281.


• Baba Jani, J., Bolo, Gh., & Ghazali, A. (2018). A Framework for Measuring and Predicting Systemic Risk with the Marginal Expected Shortfall Approach (MES) in Iran Capital Market. Journal of Financial Management Strategy, 6(22), 1-29.


• Bandt, Olivier de; Hartmann, Philipp (2000): Systemic risk: a survey. European central bank. Bayani, O., & Mohammadi, T. (2019). Factors Affecting Financial Crises: The Bayesian Model Averaging. Quarterly Journal of Quantitative Economics, 16(2), 145-180.


• Bayani, O., Mohammadi, T., Bahrami, J., & Tavakolian, H. (2019). Effect of Shock Factors Affecting Financial Crises in Iran's Economy: Autoregressive Vector Models Variable-Time Parameters. Quarterly Journal of Economical Modeling, 13(46), 45-72.


• Bisias, Dimitrios; Flood, Mark; Lo, Andrew W.; Valavanis, Stavros (2012): A survey of systemic risk analytics. Annual Review of Financial Economics, 4(1), 255–296


• Chavoshi, K., & Shirmohammadi, F. (2015). Identification, assessment and systemic risk management of Iran financial systems as required by the resistive economics. Comprehensive and International Conference of resistive economics. Babolsar, Iran. (in persian).


• Claessens, S., Kose, M. , & Terrones, M.  (2009).  What happens during recessions, crunches and busts? Economic Policy, 60, 653-700.


• Hajiha, Z., & Safari, F. (2018). The examination of relationship between stock systematic risk and skewness of returns. Journal of Asset Management and Financing, 1 (6), 1-10. (in persian). DOI: 10.22108/amf.2016.20638.


• Hekmati farid, S., Rezazadeh A., & Malek, A. (2019). The Estimation of Systematic Risk in Iranian Financial Sectors (ΔCoVaR Approach). Quarterly Journal of Economical Modeling, 12(43), 99-122.


• Jobst, Andreas Andy; Gray, Dale F. (2013): Systemic contingent claims analysis–estimating market-implied systemic risk. In International Monetary Fund.


• Moreno, M. R., & Pena, J. I. (2013). Systemic risk measures: The simpler the better? Journal of Banking and Finance, 37, 1817–1831. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.jbankfin.2012.07.010.


• Mostafaee D., K., Azar, A., & Moghbel, B. A. (2019). Identification and analysis of operational risks: A fuzzy cognitive map approach. Journal of Asset Management and Financing, 4(23), 1-18. (in persian). DOI: 10.22108/amf.2018.103404.1087.


• Rahimi baghi, A., Arabsalehi Nasrabadi, M., & Vaez Barzani, M. (2019). Assessing the Systemic Risk in the Financial Sub-Systems of Iran, using Nonlinear Granger Method. Asset Management and Financing, 7(25), 59-80.


• Reinhart, C. M. & Rogoff, K. S. (2009). This Time is Different. New Jersey: Princeton University Press. Tehrani, R. (2010). Fundamental Managerial Finance. Tehran: Negahe Danesh. (in persian).