تحلیل حقوقی رژیم مالی قراردادهای بالادستی صنعت نفت و گاز ایران موسوم به IPC.

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

علیرضا حسنعلی زاده ¹ , علی زارع ² , مهدی منتظر ³

1 - دانشجو دکتری رشته مالی، حقوق مالی گروه مالی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد یار گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استاد یار گروه حقوق خصوصی، دانشکده علوم انسانی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دماوند، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/07/07 تاریخ پذیرش : 1399/07/08 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: "رژیم مالی", "هزینه عملیاتی و دستمزد", "هزینه های غیرمستقیم", "هزینه های سرمایه ای مستقیم", "هزینه پول",

چکیده مقاله :

چکیده:این پژوهش به بررسی تحلیل حقوقی رژیم مالی قراردادهای بالادستی صنعت نفت و گاز ایران موسوم به IPC، می پردازد. با توجه به کوتاه بودن عمر قراردادهای بیع متقابل و در نتیجه غیر صیانتی بودن تولید آنها و همچنین غیر جذاب بودن برای پیمانکارهای خارجی، قراردادهای جدید نفتی موسوم به IPC با هدف جذب سرمایه‌گذاری خارجی، انتقال فنّاوری، تولید صیانتی از مخازن و افزایش ضریب بازیافت و نهایتاً حضور در بازارهای بین‌المللی با ایجاد شرکت‌های اکتشاف و تولید داخلی، بوجود آمد. در واقع قراردادهای جدید نفتی نوع تکامل یافته قراردادهای بیع متقابل است. مدل جدید قراردادهای جدید نفتی ایران از نوع خدماتی با ریسک است، و حلقه های مختلف صنعت نفت ( اکتشاف، توسعه و تولید ) را در بر می گیرد. در قراردادهای جدید نفتی هزینه ها به طور سالانه و بر اساس رفتار میدان و از طریق مذاکره تعیین می گردد، ساختار مالی این قراردادها از درآمد دولت و نفت هزینه تشکیل شده است. که نفت هزینه شامل هزینه های سرمایه ای مستقیم، هزینه های غیرمستقیم، هزینه پول، هزینه عملیاتی و دستمزد می باشد. بازپرداخت هزینه های سرمایه ای مستقیم در اقساط 5 الی 7 ساله و بازپرداخت سایر هزینه ها به همراه پاداش پیمانکار از محل 50 درصد عواید میدان است. زمان شروع پرداخت بعد از رسیدن به تولید اولیه است. همچنین پرداخت پاداش پیمانکار بر اساس میزان تولید روزانه (فی در بشکه) می باشد. رژیم مالی در قراردادهای نفتی جدید عاملی برای برقراری تعادل و توازن بین منافع متضاد طرفین قرارداد است.

چکیده انگلیسی:

This research focuses on the legal analysis of the fiscal regime of IPC upstream contracts in the oil and gas industry in Iran. Due to the short lifespan of buyback contracts and the consequent non-perseverance of their production, as well as being unattractive to foreign contractors, new oil contracts called IPCs aim to attract foreign investment, transfer technology, produce protection from reservoirs and increase the recycle coefficient as well as increase presence in international markets by way of creation of domestic exploration and production companies. The new oil contracts are in essence the improved version of buyback contracts. The new model for the new oil contracts is the risk associated services type, and it captures different facets of the oil industry (exploration, development and production). In the new oil contracts, costs are determined annually based on field behavior and through negotiations, the fiscal structure of these contracts is comprised of government revenue and oil costs. Oil costs consist of direct investment costs, indirect costs, cost of money, operational costs and salaries. The payback of direct investment costs happens in 5 to 7 year installments and other costs as and the contractor remuneration are reimbursed from the place of 50% of the field revenue. Payback will commence after production begins. The contractor remuneration is based on daily production (fee per barrel). the fiscal regime in the new oil contracts is a factor that seeks to strike a balance between the conflicting interests of the parties to the contract.

منابع و مأخذ:

1-درخشان، مسعود (1393)، قراردادهای نفتی از منظر تولید صیانتی و ازدیاد برداشت: رویکرد اقتصاد مقاومتی، دو فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات اقتصاد اسلامی، سال ششم، شماره دوّم، پیاپی12، بهار و تابستان 1393، ص29.

2-شیروی عبدالحسین و ابراهیمی، سیدنصرالله(1388). اکتشاف و توسعه میادین نفتی ایران از طریق قراردادهای بیع متقابل، ترجمه مجتبی اصغریان، مجله حقوق بین المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری، سال بیست و ششم، شماره 41.

3-صابر، محمدرضا(1386). قراردادهای بیع متقابل در بخش بالادستی نفت و گاز و آثار حقوقی آن، رساله دکتری حقوق تجارت بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز آموزش های بین المللی.

4-ابراهیمی، سیدنصرالله(1384). اصلاح و جای گزین قرارداد بیع متقابل، راهکار یا ضرورت، شبکه اطلاع رسانی نفت و انرژی، شاتا.

5-صادقی، جوانمرد(1383). جنبه های حقوقی قراردادهای سرمایه گذاری بیع متقابل؛ مفهوم، ماهیت و تشریفات انعقاد، مجله پژوهشی حقوقی شهر دانش، شماره 5.

6-منتظر، مهدی و ابراهیمی، سیدنصرالله(1392)، دلایل استفاده از قراردادهای بیع متقابل در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز ایران، مجله حقوق بین المللی، شماره 47.

7-درخشان، مسعود(1381). منافع ملی و سیاست های بهره برداری از منابع نفت و گاز، مجله مجلس و پژوهش، شماره 34.

8-رحمانی، فریده(بی تا). سرمایه گذاری مستقیم خارجی، مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 152-151.

9-امامی میبدی، علی و رادان، مهسا(1382). جزوه آموزشی روش های تامین مالی پروژه ها، موسسه مطالعات بین المللی انرژی.

10-صارمی، محمود و جمالی، احمد(1382). کاربرد مدل تصمیم گیری چند شاخصه فازی برای انتخاب شیوه مناسب سرمایه گذاری خارجی در بخش بالادستی صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران، فصل نلمه شماره 29.

11-درخشان، مسعود(1392). ویژگیهای مطلوب قراردادهای نفتی: رویکرد اقتصادی- تاریخی به عملکرد قراردادهای نفتی در ایران، پژوهش نامه نامه اقتصاد انرژی ایران، دوره 3، شماره 9، صفحه 53-113.

12- جواندل جانانلو، فرخ(1396). ساختار حقوقی قراردادهای جدید نفتی ایران، رساله جهت اخذ درجه دکتری در رشته حقوق نفت و گاز، دانشگاه تهران.

13- هاشمی، سید محمد (1391)،  حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، حاکمیت و نهادهای سیاسی، جلد دوم، انتشارات میزان، چاپ بیست و سوم، تابستان.

14- دهقانی، تورج (1393)، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی پروژه‌های نفت و گاز، تهران: موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی.

15-احمدی، علی­اکبر؛ صالحی، علی (1391­)، ارائه راهکارهای بهبود (تحقیق موردی: شرکت هپکو) ، اولین کنفرانس بین‌المللی اقتصاد، مدیریت، حسابداری و  علوم اجتماعی، مدیریت دانش، تهران: دانشگاه پیام نور، رشت، 1393، ص 31.

16-محمدی، تیمور و مومنی، فرشاد و کاظمی نجف آبادی، عباس و بهادری، شیرکو(1395). تاثیر قراردادهای نفتی بر روند تولید نفت ایران، فصل نامه مطالعات اقتصاد و انرژی، سال دوزادهم، شماره 50، ص28-31.

17-نظری، علی(1384). نگاهی به فرصت های سرمایه گذاری در پسا تحریم، ماهنامه تخصصی نفت و انرژی، سال چهارم، ش23.

18- ایرانپور، فرهاد (1387)، انواع قراردادهای نفتی «تحوّل قراردادها از قراردادهای معاوضی به سوی قراردادهای مشارکتی، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 38، شماره2، ص32، تابستان.

19-یزدانی­پور، رضا (1394)، پیشینه حقوق و قراردادهای نفتی ایران به بهانه رونمایی از مدل IPC، ص5. آذر.

20- مصوبه هیات وزیران راجع به شرایط عمومی ساختار و الگوی قراردادهای بالادستی(1395)، ماده1، بندم.

21-عیوضلو، رضا و صیادی، ممحمد و خادمی، مسعود(1398). ارزیابی مقایسه ای عامل ریسک شرکت ملی نفت در قراردادهای ipc، بیع متقابل و مشارکت در تولید، پژوهش نامه اقتصاد انرژی ایران، سال هفتم، شماره، 28، ص 169-131.

22-حسینی، سیدمهدی (1393)، فضای بین‌المللی صنعت نفت قراردادها و راهبردها، همایش ارزیابی و معرفی الگوی جدید قراردادهای نفتی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).

23-ابراهیمی، سیدنصرالله و منتظر، مهدی و مسعودی فرزاد(1393). اصول حاکم بر قراردادهای خدماتی بالادستی صنعت نفت و گاز ایران، پژوهش نامه اقتصاد انرژی ایران، سال سوم، شماره 12.

24-عسکری، محمدمهدی، و شیریجیان، محمد و طاهری فرد، علی(1394)، تحلیل ساختاری مقایسه سطوح بهینه سرمایه گذاری و تولید نفت در قراردادهای بالادستی بیع متقابل، مشارکت در تولید و قراردادهای نفتی ایران، پژوهشنامه اقتصادی، دوره15 ، شماره 3، ص 58.

25- حاتمی، علی؛ کریمیان، اسماعیل (1393)، حقوق سرمایه­گذاری خارجی در پرتو قانون و قراردادهای سرمایه­گذاری، تهران، نیسا.

26-شیروی، عبدالحسین(1393). حقوق نفت و گاز ، تهران، انتشارات میزان.

 

27- Farimani F.M., Mu X. and Taherifard A. (2017) The Distortionary Effect of Petroleum Production Sharing Contract: A Theoretical Assessment. In: Dörner K., Ljubic I., Pflug G., Tragler G. (eds) Operations Research Proceedings 2015. Operations Research Proceedings (GOR (Gesellschaft für Operations Research e.V.)). Springer, Cham.

28- Sulaimanov, Ruslan(2011), Balancing State and Investor Interests International Petroleum: Comparison of Legislations in Kazakhstan and Other  Center Asian Countres, Central European University, www.etd.ceu.hu/2011.(accessed , March,20,2012).

29- Duval, C: Le Leuch, H.,pertuzio, A.,Lang Weaver, J., Anderson, O., Doak Bishop, R and J. bowman(2009), International Petroleum Exploration And Exploitation Agereements: Legal, Economic & Policy Aspects, 21 edition, Barrows Company.

30-Tordo,S.(2007),Fiscal Systems for Hydrocarbons: Design Issues, The World Bank:www.worldenergyoutlook.org.