نقد تقنینی ـ اجرائی، فلسفه کیفر مجرمین تائب در جرائم تعزیری غیر منصوص

محورهای موضوعی : فقه الجزاء

امین جلیلی ¹ (دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.)
سید محمد مهدی ساداتی ² (استادیار حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/02/17 تاریخ پذیرش : 1400/05/30 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: توبه, تعزیرات حکومتی, فلسفه کیفر, سیاست جنایی اسلام, مقامات دادسرا,

چکیده مقاله :

توبه‌ی حقیقی، زایشی مجدد است. تحول عظیم در جان شخص تائب، سبب می‌شود تا عالمانه و نادمانه مسئولیت خطای خویش را پذیرفته و درصدد اصلاحِ گذشته و تدارک آینده برآید. اقدام قانون‌گذار کیفری مبنی بر محدود نمودن تأثر نهاد توبه در سقوط قِسمی از مجازات‌های تعزیری حاکمیتی و عدم توانایی صدور قرار موقوفی تعقیب توسط مقامات قضایی دادسرا، مغایر با عقلانیت و معنویت مستور در سیاست جنایی اسلام و قاضی بودن مقامات قضایی دادسرا است. ابتنای تشکیلات چرخه قضایی جمهوری اسلامی ایران بر سیاست جنایی کیفر گریز اسلام، اقتضای عدم اتکای گرانیگاه واکنش کیفری بر کُنش سزا گرایی را می‌طلبد. لذا شایسته آن است که نهاد الهی توبه در قوانین جزائی، مسقطِ کیفر تمامی جرائم تعزیری حاکمیتی، توسط تمامی مقامات قضایی باشد. گریز از کیفر گرایی و توجه به ارزش‌های اخلاقی و مصالح اجتماعی در مرحله تقنین و جلوگیری از اطاله دادرسی و افزایش تراکم حجم پرونده‌ها در بُعد اجرایی، ازجمله اهداف اتخاذ این موضع، توسط نگارنده است.

چکیده انگلیسی:

True repentance is rebirth. The great change in the soul of the repentant person causes him to wisely and unhesitatingly accept responsibility for his mistake and seek to correct the past and prepare for the future. The action of the criminal legislature to limit the influence of the institution of repentance in the partial fall of the government's punitive punishments and the inability of the judiciary to issue a moratorium on prosecution is contrary to the rationality and spirituality hidden in Islamic criminal policy and the judiciary being a judge. The organization of the judicial cycle of the Islamic Republic of Iran on the criminal policy of Islamic punishment requires the reliance of the penitentiary on the criminal response to the act of punishment. Therefore, it is appropriate for the divine institution of repentance in criminal law to be the muscat of punishment for all punitive crimes of the government by all judicial authorities. Avoiding criminalism and paying attention to moral values ​​and social interests in the legislative stage and preventing procrastination and increasing the volume of cases in the executive dimension, are among the goals of the author to take this position.

منابع و مأخذ:

1. ابراهیم پورلیالستانی، حسین، مبانی مجازات در حقوق جزا، مجله معرفت، شماره 118، (1386).


2. اردبیلی، محمد علی، حقوق جزای عمومی، تهران: نشر میزان، (1396)، جلد اول.


3. آقایی، مجید، مکاتب کیفری، تهران: انتشارات خرسندی، (1386).


4. امام علی (ع)، نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم: چاپخانه دفتر تبلیغات اسلامی، (1389).


5. تبیت، مارک، فلسفه حقوق، ترجمه حسن رضایی خاوری، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، (1384).


6. جام، احمد، انس التائبین و صراط الله المبین، جلد اول، تصحیح علی فاضل، تهران: چاپخانه داور پناه، (1350).


7. خسرو شاهی، قدرت الله، فلسفه قصاص از دیدگاه اسلام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، (1380).


8. سیاح، احمد، فرهنگ جامع عربی-فارسی، جلد اول، تهران: نشر کتاب‌فروشی اسلام، (1348).


9. شوشتری، اسماعیل، روزنامه سلام، سه‌شنبه ۲ مرداد ۱۳۶۹.


10. صادقی، محمدهادی، «نقش توبه در حدود و تعزیرات»، پژوهشنامه حقوق کیفری، شماره دوم. (1392).


11. صادقی، محمد هادی، «بزه پوشی» مجله حقوقی دادگستری، شماره 29-28، (1378).


12. صافی، لطف الله، التعزیر، قم: موسسه نشر اسلامی، (1363).


13. ظفری، محمدرضا، مبانی عدالت جزایی، مجله نقد و نظر، شماره دوم. (1376).


14. عابدی، احمدرضا، آیین دادرسی کیفری، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه، (1399).


15. غزالی طوسی، امام محمد، کیمیای سعادت، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، (1380)، جلد اول.


16. فلچر، جورج پی، مفاهیم بنیادین حقوق کیفری، ترجمه سید مهدی سید زاده ثانی، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، (1384).


17. گسن، رمون، مقدمه‌ای بر جرم‌شناسی، ترجمه مهدی کی نیا، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد، (1374).


18. مرعشی شوشتری، محمدحسن، دیدگاه‌های نو در حقوق کیفری اسلام، تهران: نشر: میزان. (1376)، جلد اول.


19. مطهری، مرتضی، بیست گفتار، قم: دفتر انتشارات اسلامی، (1359)


20. معتمد، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، (1351)، جلد اول.


21. مصدق، محمد، شرح قانون مجازات اسلامی با رویکرد کاربردی، تهران: انتشارات جنگل، (1399)، جلد اول.


22. مصطفوی، عباس، افق های نوین عدالت کیفری، میانجی گری کیفری، تهران: انتشارات دانشور، (1382).


23. یزدیان جعفری، جعفر، توجیه فلسفی مجازات از وحدت‌گرایی تا تکثرگرایی، فصلنامه حقوق، شماره 4، (1386)


24. یوسفی، ایمان، تحقیقات مقدماتی در آیین دادرسی کیفری. تهران: نشر جنگل. (۱۳۹۱)

 

 

منابع عربی

25. ابن اثیر، نهایه فی غریب الحدیث، جلد سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، (بی‌تا)


26. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، بیروت: مطبعه الاعلام الاسلامی، (1404ق)، جلد اول.


27. حلبی، ابوالصلاح، الکافی فی الفقه، اصفهان: مکتبه الامام امیرالمومنین، (1400ق).


28. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالمعرفه، (بی‌تا)


29. الجزیری، عبدالرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، جلد پنجم، بیروت: دار احیاء التراث، (1406ق)

 

 

منابع انگلیسی

 

30. Ashorthe- Andrew- Principle of  criminal law- London: clarendon oxford university press. (1992)


31. Bagaric, Mirko- Punishment And Sentencing: A Rational Approach. Cavendish Publishing limited. (2001)


32. Duff -Anthony- punishment communication and community oxford: oxford university press- (2001)


33. Honderich-Ted- The Supposed Justifications Revisited- Pluto Press- (2005)


34. Hart- H.L.A.-Prolegomena to the Principles of Punishment- in H.L.A Hart- Punishment and Responsibility: Essays in the Philosopy of Law- Claendon Press. (1968)


35. Merle- Jean- Christopher- German Idealism and The Concept of Punishment- Cambridge universityPress.) 2009)


36. Gary-christopher berry - The philosophy of law. Garland publishing- new york* london- (1999)


37. White- Mark- Retributivism: Essays On Theory And Policy- Edited By Oxford University Press- (2011)


38. Morre- Michael- The Moral Worth of Retribution- In Responsibility- Character- and the Emotions: New Essays in Moral Psychology- F- Schoeman- Cambridge- Cambridge University Press- (1998)


39. Kant- Immanule- Groundwork of the Metaphysic of Morals- London:Yale University Press New Haven- (2013)


40. Cottingham- Jhon- The Philosophy of Punishment- in Parkinson. An Ensyclopedia of Philosophy. London: Routledge- (1998)