پیشگیری وضعی از وقوع جرم سرقت در حوادث و بحران‌های طبیعی

محورهای موضوعی : فقه الجزاء

امیر احمدی روزبه ¹ (دانشجوی دکترای حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد ، تهران جنوب.)
مسعود قاسمی(نویسنده مسئول) ² (استادیار حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد، کرمانشاه.)
روح اله فروزش ³ (استادیار،گروه حقوق،واحدتهران جنوب،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.)

تاریخ دریافت : 1401/06/11 تاریخ پذیرش : 1401/06/26 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: جرم سرقت, حوادث و بحران‌های طبیعی, پیشگیری وضعی,

چکیده مقاله :

به کاربرد مجموعۀ اقدامات غیر کیفری، پیشگیری وضعی از جرم گفته می‌شود؛به‌نحوی‌که معادلات جرم و مجرم را برهم زده و به‌نوعی، هزینه ارتکاب جرم را بالا می‌برد و درنهایت، منجر به انصراف بزهکار بالقوه از ارتکاب جرم می‌گردد. یکی از جرایمی که در هنگام حوادث و بحران‌های طبیعی افزایش می‌یابد، جرم سرقت است؛ لذا در راستای مقابله با آن و برقراری دوباره امنیت اجتماعی، اقتصادی و آرامش خاطر حادثه دیدگان، می‌طلبد تدابیر پیشگیری از جرم مد نظر قرار گیرد. این مقاله با هدف بررسی و ارائه تدابیر پیشگیری وضعی از جرم سرقت در حوادث و بحران‌های طبیعی می‌پردازد. این پژوهش به لحاظ هدف و ماهیت در شمار تحقیقات کاربردی بوده و روش تحقیق آن دلفی و شیوه مصاحبه کیفی است. همچنین ابزار گردآوری داده‌های این پژوهش، پرسش‌نامه محقق ساخته است و جامعه آماری آن تعدادی از کارشناسان، نخبگان، حقوقدانان و...، هستند که مورد ارزیابی واقع گردیده‌اند. پیشگیری وضعی از جرم معمولاً از طریق گسستن یکی از حلقه‌های زنجیره علل و وقایعی که قابل خنثی‌سازی بوده و سبب وقوع جرم می‌گردد، خود را نمایان می‌سازد. هزینه پیشگیری وضعی به‌مراتب کمتر از مجازات کیفری مجرمان است و کاهش فرصت می‌تواند در بازدارندگی از جرم و ترس بزهکاران مفید باشد. این نوع پیشگیری، دربرگیرنده طیف وسیعی از فعالیت‌ها و اقدامات مقابله با جرم سرقت است. از بین بردن موقعیت‌های مساعد برای وقوع جرم، پیش‌بینی مکان‌های امن برای نگهداری اقلام مهم و امدادی، افزایش پست‌های بازرسی در ورودی و خروجی شهرهای بحران‌زده، استفاده از تجهیزات الکترونیکی جهت کنترل و نظارت در مناطق حادثه‌دیده و...، در پیشگیری از وقوع جرم سرقت در هنگام وقوع حوادث و بحران‌های طبیعی مؤثرند.

چکیده انگلیسی:

The application of a set of non-criminal measures is called crime prevention. In this regard, this application ruins the intention of crime and criminal and in a way, increases the cost of committing a crime and ultimately leads to the potential criminal's withdrawal from committing a crime. One of the crimes that increases during natural disasters and crises is theft. Therefore, in order to deal with it and re-establish social, economic security and peace of mind of the victims, crime prevention measures should be taken into consideration. This article aims to examine and provide preventive measures for the crime of theft in natural disasters and crises. This study is one of applied research in terms of purpose and nature, and its research method is Delphi and qualitative interview method. Furthermore, the data collection tool of this research is a researcher-made questionnaire, and its statistical population is a number of experts, elites, lawyers, etc., who have been evaluated. Situational crime prevention usually manifests itself through breaking one of the links in the chain of causes and events that can be neutralized and causes the crime to occur. The cost of situational prevention is much lower than the criminal punishment of criminals, and reducing the opportunity can be useful in deterring criminals from crime and fear. This kind of prevention includes a wide range of activities and measures to deal with theft. Eliminating ideal situations for the occurrence of crime, predicting safe places to store important and relief items, increasing checkpoints at the entrance and exit of crisis-hit cities, using electronic equipment for control and monitoring in accident-affected areas, etc. are effective during natural disasters and crises in the prevention of theft.

منابع و مأخذ:

1.    آقابخشی، حبیب. (1382). «منشور مددکاری اجتماعی برای بلایای طبیعی (با نگاهی به زلزله بم)». مجله رفاه اجتماعی. دوره 3، شماره11، ص 133-145.
2.    ابراهیمی، شهرام. (1390). جرم‌شناسی پیشگیری. (ج1). نشر میزان.
3.    اسدی، علی. (1370). «بحران‌شناسی و جامعه‌شناسی بحران». مجله علمی پژوهشی دانشنامه. تهران: دانشگاه آزاد، ص13.
4.    بیات، بهرام؛ شرافتی پور، جعفر؛ عبدی، نرگس. پیشگیری از جرم با رویکرد اجتماعی، (چاپ اول). تهران: گنج دانش.
5.    جهانگیری، کتایون. (1399). حمایت روانی ـ اجتماعی در حوادث غیرمترقبه ـ دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. (چاپ چهارم). فصل نهم.
6.    حرّ عاملى، محمّد بن حسن. (1433ق). وسائل الشیعة. (تحقیق مؤسسه آل‌البیت). قم: مؤسسه آل‌البیت.
7.    حلی، ابن‌ادریس. (1386). السرائر. (ج3). قم: انتشارات دلیل ما.
8.    خوئى، سید ابوالقاسم. (1413ق). معجم الرجال الحدیث. (ط. الخامسة). 
9.    درویشی، صیاد؛ جزینی، علیرضا؛ خداداد، رضا. (1398). «شناسایی اقدامات اجرایی پیشگیری از سرقت خرد در استان قم». مجله انتظام اجتماعی. دوره11، شماره4، ص1-24.
10.    رزنبام، دنیس؛ لوریسیو، آرتور؛ داویس، روبرت. (1379). «پیشگیری وضعی از جرم». مجله حقوقی دادگستری. شماره 32، دوره3، ص147-172.
11.    رفعتی اصل، سید عزیز؛ نوربخش، سید مرتضی. (1398). «بررسی عوامل اجتماعی و پیشگیری وضعی مؤثر بر جرم سرقت مرتبط با جوانان شهر سنندج». فصلنامه پژوهش‌های دانش انتظامی. سال بیست ویکم، شماره2، ص190-215.
12.    رفیعی، حسین رضا؛ رفیعی، هادی. (1392). «تأثیر تدابیر پیشگیری وضعی بر پیشگیری از سرقت خودرو در تهران بزرگ». مجله کارآگاه. شماره23، سال ششم، تابستان ص25- 42.
13.    رئیسی اکبری، قاسم. (1384). بلایا و اقدامات اولیه. دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی.
14.    سعادت، اسفندیار. (1369). «مدیریت بحران». فصلنامه دانش مدیریت بحران. دوره11، شماره4، ص 21.
15.    صالحی، سید مهدی. (1387). بررسی نقش پیشگیری وضعی در کاهش وقوع جرم سرقت مسلحانه از بانک‌ها و اماکن تجاری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، ص41 – 42.
16.    طبالوندانی، نگین. (1393). نقش جنگ و بلایای طبیعی بر میزان افزایش جرایم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
17.    علیمردانی، سوسن؛ گودرزی، محمود. (1395). نقش پلیس در مدیریت بحران‌های طبیعی (سیل) کنفرانس ملی مدیریت بحران در شریان‌های حیاتی. صنایع و مدیریت شهری.
18.    کلینى محمّد بن یعقوب. (1435ق). فروع کافى. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
19.    کی نیا، مهدی. (1399). مبانی جرم‌شناسی. (ج1). انتشارات دانشگاه تهران.
20.    گسن، ریموند. (1370). جرم‌شناسی کاربردی. (ترجمه مهدی کی نیا). (چاپ اول). تهران.
21.    گل محمدی خامنه، علی. (1387). پیشگیری از جرایم. تهران: انتشارات جهان جام جم.
22.    گلدوزیان، ایرج. (1394). محشای قانون مجازات اسلامی. (چاپ چهارم). انتشارات مجد.
23.    مجلسى، محمدباقر. (1436ق). بحارالانوار. بیروت: مؤسسه‌الوفاء.
24.    محمد نسل، غلامرضا. (1386). «اصول و مبانی نظریه فرصت جرم». مجلهی حقوق و علوم سیاسی. شماره3، ص 294.
25.    معین، محمد. (1363). فرهنگ فارسی معین. (ج1). تهران: انتشارات عقیل.
26.    نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1377). تقریرات جرم‌شناسی. دانشگاه تهران.
27.    نجفی ابرندآبادی، علی حسین. (1382). تقریرات در جرم‌شناسی. دانشگاه تهران.
28.    نجفی توانا، علی. (1394). جرم‌شناسی. (چاپ سوم). انتشارات آموزش و سنجش.
29.    نجیبیان، علی؛ بابایی، محمدعلی. (1390). «چالش‌های پیشگیری وضعی از جرم». مجله حقوقی دادگستری. دوره75، شماره75، ص 147-172.
30.    وروایی، اکبر؛ نادری، علی. (1395). بررسی تدابیر پیشگیری وضعی از جرایم. کرمانشاه، شماره29، ص73-106.
31.    ولد، جرج. (1394). جرم‌شناسی نظری. (ترجمه علی شجاعی).

32.    Clarke.R.V. (1997) ,Introduction,in: R.V.Clarke (ed) ,Situational Crrime prevention Successful Case Studies.