بررسی رابطه بین تاب‌آوری، شفقت‌ورزی و بهزیستی روانشناختی با میانجیگری اضطراب در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 شکیبا آذرافروزان / علی‌اکبر صلاحی
محورهای موضوعی : روانشناسی حال خوب و بهزیستی روانشناختی
کلید واژه: واژگان کلیدی: تاب‌آوری, شفقت‌ورزی, بهزیستی روانشناختی, اضطراب, دیابت نوع 2,
چکیده مقاله :
چکیده: این پژوهش باهدف بررسی رابطه بین تاب‌آوری، شفقت‌ورزی و بهزیستی روانشناختی با میانجیگری اضطراب در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد. پژوهش از نوع همبستگی بوده و جامعه آماری شامل 325 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 (189 زن و 136 مرد) بود که به مراکز درمانی شهر تهران در سال 1403 مراجعه کرده بودند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه تاب‌آوری کانر و دیویدسون (2003)، پرسشنامه شفقت‌ورزی نف (2003)، پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف (1989) و پرسشنامه اضطراب بک (1988) بود. نتایج تحلیل‌های آماری نشان داد که بین تاب‌آوری و بهزیستی روانشناختی رابطه مثبت و معنادار (P<0.01) و بین اضطراب و بهزیستی روانشناختی رابطه منفی و معنادار وجود دارد (P<0.01). همچنین اضطراب نقش میانجی در رابطه بین تاب‌آوری و بهزیستی روانشناختی دارد. ارتقای تاب‌آوری و شفقت‌ورزی می‌تواند به بهبود بهزیستی روانشناختی و کاهش اضطراب در بیماران دیابتی کمک کند.
abstract This study aimed to examine the relationship among resilience, compassion, psychological well-being, and the mediating role of anxiety in patients with type 2 diabetes using a descriptive-correlational method. The study population consisted of type 2 diabetes patients visiting medical centers in Tehran in 2024. The sample included 325 patients (189 women and 136 men), selected through non-random purposive sampling. The research instruments included the Connor-Davidson Resilience Scale (2003), the Neff Compassion Scale (2003), the Ryff Psychological Well-being Scale (1989), and the Beck Anxiety Inventory (1988). The findings indicated that resilience and compassion had significant and positive relationship with psychological well-being (P<0.01), while anxiety had a significant and negative relationship with psychological well-being (P<0.01). Additionally, path analysis results showed that anxiety acts as a mediator in the relationship between resilience and psychological well-being, as well as between compassion and psychological well-being. Therefore, enhancing resilience and compassion can contribute to improving the psychological well-being of type 2 diabetes patients, while reducing anxiety can also play an important role in this relationship.
منابع :
- آل یاسین، س.، داوودی، ح.، و نعمت‌اللهی، م. (۱۳۹۸). اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (اکت) بر بهزیستی روانشناختی و تاب‌آوری زنان دیابتی نوع ۲. *مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ۶۲*(۴)، ۹۰۴-۹۱۲.
- بشارت، م. (۱۳۸۶). تاب‌آوری، آسیب‌پذیری و سلامت روانی. *مجله علوم روانشناختی، ۶*(۲۴)، ۳۷۳-۳۸۳. https://sid.ir/paper/93076/fa
- فیروزکوهی، م. ر.، قادری، گ.، حسین‌زاده، آ.، و عالی، ح. (۱۴۰۱). بررسی علائم روانشناختی در مبتلایان به دیابت نوع ۲ براساس احساس کارآمدی، کیفیت زندگی و شفقت‌ورزی به خود. *فصلنامه علمی پژوهشی پرستاری دیابت زابل، ۱۰*(۴)، ۱۹۷۶-۱۹۸۹.
- عیسی‌نژاد، م.، و حیدریان، ز. (۱۳۹۸). بررسی نقش تاب‌آوری و شفقت‌ورزی به خود در بهزیستی روانشناختی. *مجله روانشناسی اجتماعی و سلامت، ۱۷*(۴)، ۲۵۰-۲۶۵.
- هاشمی، ز.، آقاجانی هشجین، ط.، و شکرگزار، ع. (۱۴۰۰). رابطه بهزیستی معنوی با سلامت روان، تاب‌آوری و امید به زندگی در بیماران قلبی-عروقی بیمارستان جم شهر تهران. *پژوهش در دین و سلامت، ۸*(۳)، ۳۸–۵۲.
- میکائیلی‌منیع، س. (۱۳۸۹). بهزیستی روانشناختی و مدل‌های مربوطه. *مجله روانشناسی بالینی و مشاوره، ۲۷*(۱)، ۵۵-۷۰.
- مومنی، ف.، شهیدی، ش.، موتابی، ف.، و حیدری، م. (۱۳۹۲). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی مقیاس خودشفقت‌ورزی. *مجله روانشناسی معاصر، ۸*(۲)، ۲۷-۴۰.
- مویدی، ف.، زارع، ش.، و نیک بخت، ع. (۱۳۹۳). بررسی اضطراب و افسردگی در بیماران دیابتی مراجعه کننده به کلینیک دیابت بندرعباس. *مجله پزشکی هرمزگان، ۱۸*(۱)، ۶۵-۷۱. https://sid.ir/paper/60608/fa
- موسوی، س. م.، خواجوند خوشلی، ا.، اسدی، ج.، و عبداله زاده، ح. (۱۳۹۸). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر بهزیستی ذهنی زنان مبتلا به لوپوس اریتماتوز سیستمیک. *پرستار و پزشک در رزم، ۷*(۲۵)، ۵۷-۶۸.
- نوروزی، ش.، مرادی، ل.، اسماعیلی، م.، و پورشمس، م. (۱۴۰۱). فراوانی اختلال اضطراب منتشر و افسردگی در بیماران سالمند مبتلا به دیابت نوع دو مراجعه‌کننده به درمانگاه دیابت. *فصلنامه علمی پژوهشی پرستاری دیابت زابل، ۱۱*(۱)، ۴۳-۵۲.
- شمس، س.، حیدری، ش.، و فخری، م. (۱۳۹۹). مقایسه اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی و بهزیستی روانشناختی بر اضطراب و رفتارهای خودمراقبتی در مبتلایان به دیابت نوع دو. *فصلنامه علمی پژوهشی پرستاری دیابت زابل، ۸*(۳).
- سوداگر، س.، و رامبد، م. (۱۳۹۶). شیوع استرس، اضطراب و افسردگی و ارتباط آن‌ها با سلامت معنوی در بزرگسالان مبتلا به دیابت. *علوم پزشکی صدرا، ۶*(۱)، ۱-۱۰. https://sid.ir/paper/238885/fa
- قاسم زاده، ع.، قمری، م.، و حسینیان، س. (۱۳۹۸). اثربخشی فن رهاسازی هیجانی در کاهش اضطراب و افزایش بهزیستی روانشناختی دانشجویان. *راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۱۲*(۴)، ۱۳۵-۱۴۵. https://sid.ir/paper/396005/fa
- بخشی، ن.، پشنگ، س.، جعفری، ن.، و قربان شیرودی، ش. (۱۳۹۹). ارائه مدل بهزیستی روانشناختی سالمندان بر اساس امید به زندگی با میانجیگری اضطراب مرگ. *آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران، ۸*(۳)، ۲۸۳-۲۹۳. https://sid.ir/paper/966141/fa
- حیدریان، س.، صیرفی، م. ر.، کلهرنیا، م.، جمهری، ف.، و بقولی، ح. (۱۳۹۹). اثربخشی درمان مبتنی بر هیجان بر اضطراب و بهزیستی روانشناختی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو. *مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ۶۳*(۲)، ۲۳۸۰-۲۳۹۰. https://sid.ir/paper/950307/fa
- مقامی، ا. (۱۴۰۱). بهزیستی روانشناختی. تهران: انتشارات توانمندان.
- عسکرشاهی، ن. (۱۴۰۲). تاب‌آوری و ارتقای کیفیت زندگی. *اندیشه صعود*.
Beck, A. T., Epstein, N., Brown, G., & Steer, R. A. (1988). An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties. *Journal of Consulting and Clinical Resilience, 15*(2), 121-135.
Bonanno, R. G. (2008). Psychological resilience: What are we measuring? *Developmental Psychology, 44*(3), 876-893. https://doi.org/10.1037/0012-1649.44.3.876
Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). *Depression and Anxiety, 18*(2), 76-82.
Huo, X., Zhang, Y., Wu, C., Huang, X., & Yang, M. (2020). The impact of type 2 diabetes on physical and psychological health: A review of recent literature. *Frontiers in Endocrinology, 11*, 146. https://doi.org/10.3389/fendo.2020.00146
Neff, K. D. (2003). The development and validation of a scale to measure self-compassion. *Self and Identity, 2*(3), 223-250. https://doi.org/10.1080/15298860309027
Ryff, C. D. (1995). Psychological well-being in adult life. *Current Directions in Psychological Science, 4*(4), 99-104.
Sterling, P., & Eyer, J. (2010). Allostasis: A model of predictive regulation. *Psychosomatic Medicine, 72*(5), 333-341. https://doi.org/10.1097/PSY.0b013e3181c56b42
Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (2001). *Trauma and transformation: Growing in the aftermath of suffering*. Sage Publications.
World Health Organization. (2020). *Diabetes and mental health*. *Global Report on Diabetes*, 45-56. https://www.who.int/publications/i/item/9789240062596