ابوالحسن خرقانی و آیین جوانمردی

محورهای موضوعی : تاریخ و تمدن اسلامی

پروانه عروج نیا ¹ (ندارد)

تاریخ دریافت : 1391/10/27 تاریخ پذیرش : 1391/12/05 تاریخ انتشار : 1391/12/01

کلید واژه: جوانمردی, عیاری, فتوت, تصوف, ابوالحسن خرقانی,

چکیده مقاله :

عیاری یکی از آیینهای طبقه عوام در ایران با سابقهای بسیار کهن بود. برخی پیروان این آیین تحتتأثیر زاهدان و عابدانِ مذاهب و ادیان مختلف از جمله اسلام قرارگرفتند و این آیین را تبدیل به آیینکردند. تصوف نیز که از قرن سوم و چهارم در ایران بهتدریج رواج یافت، بر آیین جوانمردی فتوت یاجوانمردی اثر گذاشت و از آن تأثیر هم پذیرفت. به نظر میرسد که ابوالحسن خرقانی از جمله پیروانآیین جوانمردی بود که با تصوف آشنا شد و بعدها صوفیان وی را کاملاً صوفی دانستند. در این مقالهسعی نویسنده آن است که با معرفی اجمالی جوانمردی و با توجه به تلقی خرقانی از آن بر اساسگفتارهای او در آثار منسوب به وی و نیز گزارش برخی منابع صوفیه، نسبت و ارتباط ابوالحسن خرقانیبا این آیین بررسی شود. در نهایت در پی آن است تا دریابد که آیا خرقانی را باید عارفی در سلکجوانمردان دانست یا عارفی از جرگة اهل تصوف.

چکیده انگلیسی:

#Ayyārī is a very old Persian cult that closely linked to the middle classpeople in Iran. Some of the #ayyārān, under the impact of ascetics(zāhidān) from various sects and religions, including Islam, developed#ayyāri into javānmardī (or futowwa). Afterward, there was a mutualimpact between Sufism which spread in Iran in 4th and 5th AH andJavānmardi. Sheikh Abul-Hassan Kharaqāni, who apparently wasclose to javānmardi, became familiar with Tasawwuf, and later on, hewas considered as a member of Sufi orders by Sufi authorities. In thepresent article, after a brief introductory description of javānmardi,Kharaqāni's sayings in the works attributed to him is studied as well asthe reports of Sufi sources about him. Then the relationship betweenKharaqāni and javānmardi is discussed along with a debate aboutwhat he understands from javanmardi. Finally, the article tries toconclude whether Kharaqāni should be seen as a religious mysticamong javānmardān or as a mystic among Sufis.