حکم شرعی اعتکاف در مسجد جامع و مسجد جماعت از دیدگاه فقه امامیه

محورهای موضوعی : فقه و تاریخ تمدّن

سیدحسین رشیدی ¹

1 - شهرک مهدیه خیابان صاحب الزمان کوچه ۱۰پلاک ۸۵

تاریخ دریافت : 1402/10/20 تاریخ پذیرش : 1403/03/04 تاریخ انتشار : 1403/08/10

کلید واژه: اعتکاف&quot, , &quot, مسجد&quot, , &quot, مسجد جامع&quot, , &quot, مسجد جماعت&quot, , &quot, مکان اعتکاف,

چکیده مقاله :

بی تردید اعتکاف، عملی است که دارای آثار مثبتِ معنوی در حوزه‌ی فردی و اجتماعی است و اهیمت برگزاری آن در زمان معاصر که نیاز به معنویت، بیش از گذشته احساس می شود، مضاعف می‌باشد. به همین جهت و با توجه به اقبال امروزه‌ای که به اعتکاف در سایه نظام اسلامی حاصل شده است، محققین متعددی در زمینه های مختلف علمی، متوجه این عمل عبادی شده‌اند. لکن اعتکاف چون یک عمل شرعی است، حصول شرعی بودن آن، نیازمند رعایت شرایط بیان شده از سوی شارع می‌باشد و شارع مقدس شرایطی را برای شخص معتکف، کیفیت اعتکاف و زمان اعتکاف بیان فرموده است. هم چنین از نظر شرع مقدس اعتکاف در هر مکانی صحیح نبوده و باید در مکانِ اعلامی از طرف شارع برگزار شود. با توجه به پاره‌ای از مشکلات ایجاد شده در برگزاری مراسم اعتکاف در مکان‌های محدود، محققین عرصه علمِ فقه، شرط اخیر را مورد بازخوانی قرار داده و برخی از آنان به تبعِ بعضی از فقهای متقدم به این نتیجه رسیده اند که اعتکاف در همه ی مساجد صحیح می باشد. این در حالی است که نظر مذکور نظر شاذی بوده و غالب فقها در این مسئله بر دو دسته تقسیم می شوند: دسته ی اول، اعتکاف را فقط در مسجد الحرام، مسجدالرسول، مسجد کوفه و مسجد بصره جایز می دانند که دلیل عمده‌ی فقهای مذکور اجماع منقول می باشد. دسته دوم از فقها نیز علاوه بر مساجد مذکور، با استناد به برخی از روایات، اعتکاف را در مساجد جامع نیز جایز می دانند. البته برخی از محققین بر خلاف فقها‌ی مذکور، با استناد به شواهد لغوی، تعریفی غیر از تعریفِ مشهور از مسجد جامع ارائه می‌دهند. این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به دفاع از نظرِ دسته‌ی دوم از فقها و نقد دلائل دو قول دیگر پرداخته است با این تفاوت که علاوه بر مسجد جامع، بر صحت اعتکاف در مسجد جماعت، مستندات و شواهدی ارائه می دهد.