توحید عملی (توحید در عبادت و توحید در شفاعت و استعانت) از دیدگاه امامیه و سلفیه (دیوبندیه و وهابیت)
محورهای موضوعی : فقه و تاریخ تمدّن
1 - گروه معارف، دانشکده الهیات و معارف، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، ایران
کلید واژه: توحید عبادی, توحید در شفاعت و استعانت, وهابیت, دیوبندیه, امامیه,
چکیده مقاله :
مسأله توحید اولین و زیربنایی ترین بحثی است که پس از ظهور اسلام بین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم با مشرکین عصر جاهلی مطرح شد. پیامبر اکرم (ص) با تمام وجود در راه توحید قدم برداشت و شرک را ریشه و خاستگاه آداب و رسوم جاهلی و انحرافات فکری معرفی نمودند و آن را عملی نابخشودنی دانستند. در زمان پیامبر اکرم (ص) هرگز بین ایشان با مشرکین بحثی در مورد مفهوم و محتوای توحید و شرک و اقسام آنها رخ نداد، اما در دوره های بعد اختلافاتی در مفهوم و مصادیق توحید و شرک پدید آمد. در این مقاله به توحید عبادی و شرک عبادی و شبهات ایجاد شده در آن، از سوی وهابیت پرداخته شده است. توحید عبادی یکی از اصولی است که همه مسلمانان به آن معتقدند ولی در تفسیر آن با هم اختلاف نظر دارند. در این پژوهش ابتدا دیدگاه وهابیت در مورد توحید عبادی تبیین شده است؛ سپس به اختلاف دیدگاه وهابیت با دیوبندیه نخستین اشاره شده است و بعد از آن به نزدیک شدن دیدگاههای وهابیت با دیوبندیه امروز پرداخته شده است. سپس اختلاف دیدگاه وهابیت و دیوبندیه در مورد توحید در شفاعت و استعانت مطرح شده است. در پایان دیدگاه امامیه در مورد توحید عبادی و توحید در شفاعت و استعانت بیان شده است. با توجه به بررسی دیدگاههای متفاوت وهابیت، دیوبندیه و امامیه در توحید عبادی و توحید در شفاعت و استعانت می توان نتیجه گرفت که ویژگی دیدگاه وهابیت این است که تعظیم پیامبران و اولیای الهی، زیارت، شفاعت و توسل را عبادت خلق و نوعی شرک می انگارند آنها از این حقیقت غافلند که نمی توان هر تعظیم و خضوعی را عبادت شمرد و از مصادیق شرک محسوب کرد. دیوبندیه به خصوص دیوبندیان نخستین، از وهابیت و شخص محمد بن عبدالوهاب نفرت زیادی داشته‌اند و از مبارزان اصلی در برابر انتشار وهابیت در شبه قاره به شمار می‌رفتند. حتی کتاب‌های بزرگان وهابیت را می‌سوزاندند و با مبلغان وهابی با شدت برخورد می‌کردند. امروزه بخشی از جریان‌های تندرو سلفی وابسته به دیوبند، با وهابیت درآمیخته و آبشخور فکری و عقیدتی گروه‌های سلفی جهادی شده است و به همین جهت در موضوعات مختلف با همدیگر همسویی پیدا کرده‌اند. دیوبندی‌ها که در گذشته کمتر تکفیر می‌کردند، اکنون همانند جریانات تندرو سلفی و گروه‌های تکفیری نظیر القاعده و داعش تکفیر می‌کنند.