بینش و روش تاریخنگاری حمزه اصفهانی در سنی الملوک و الارض الانبیاء
محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ
ذکراله محمدی
1
(دانشیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا (نویسنده مسئول))
پوریا اسمعیلی
2
(دانشجوی دکترای تاریخ ایران دوران اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین)
کلید واژه: بینش جهانشمول, شعوبی گری, تاریخنگاری اسلامی, شیوه دودمانی, تاریخ تطبیقی,
چکیده مقاله :
این نوشتار شیوه تاریخنگاری حمزه اصفهانی مورخ قرن چهارم هجری قمری را مورد تحقیق قرار می دهد. اثر او سنیالملوک و الارض الانبیاء است که در سال 350ه.ق به زبان عربی تألیف شده و ده باب را شامل می شود که در هرباب چند فصل به تاریخ پادشاهان ایران، روم، یونان، قبطی ها، بنی اسرائیل، غسانیها و قریش اختصاص داده شده است.مؤلف به شدت میهن پرست و تحت تأثیر نهضت شعوبیه قرار داشت که این مسئله در محتوای کتاب کاملا مشهوداست. در همین راستا این سوال مطرح می شود که بینش و روش تاریخنگاری حمزه اصفهانی بر چه اساسی شکلگرفت؟ فرضیه حاصله چنین است که بینش وی جهانشمول و بر پایه تقدیرگرایی است زیرا به سرگذشت تاریخی اقوامگوناگون طبق مشیت الهی می پردازد و روش او بر پایه تاریخنگاری دودمانی تکیه دارد که برگرفته از سنت تاریخنویسی ایرانیان است. این مقاله با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر توصیف و تحلیل ابعاد و زوایای موضوعرا بررسی می نماید. یافته های اصلی تحقیق نشان می دهد که حمزه اصفهانی با تأثیرپذیری از متون پهلوی ساسانیانهمچون، خدای نامه و نیز با آگاهی از حکوتها، طوایف و ادیان مختلف، نام کتاب را تاریخ پیامبران و پادشاهان نهاد تااز این طریق پیوند و تطبیق بین این دو برقرار سازد و با فراست توجه مردمان را به اثرش جلب کند که از این حیثجالب توجه است.
This article examines the historiography style of Hamzeh Esfahani, the historian of thefourth century AH. His book is Sanni al-Muluk and al-arz al-Anbia, which was writtento Arabic in 350 AH. There are ten episodes that have been dedicated in several chapterto the history of the kings of Iran, Rome, Greece, the Copts, the Israelites, the Qassani,and Quraysh. The author was heavily patriotic and influenced by Shubia movement,which is very clear in the content of the book. This question arises, what was the basis ofthe insight and method of historiography of Hamzeh Esfahani? The hypothesis is asfollows, his vision is universal and is based on divine appreciation, because it deals withthe history of the various tribes according to divine providence and his methodology isbased on the historiography of the dynasties, which is based on the tradition of Iranianhistoriography. This article with use the method of historical research is based on thedescription and analize, examines the dimensions and angles of the subject gives. Themain findings of the research show, which Hamzeh Esfahani, influenced by SassanidPahlavi texts such as, Xvatai-Namag, as well as with awareness of governments, tribesand various religions, named as the book History of the Prophets and the Kings, So thisway Link and matched between the two and with a clever to draw the attention of thepeople to his book, which is interesting in this regard.
_||_