تاریخچه تحولات حسابداری و مالی در ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

دکتر آذر مسلمی ¹ ()
دکتر راحله همایونی ² ()
داود فراهانی ³ ()
محمد علی باقری حجاز ⁴ ()

تاریخ انتشار : 1391/07/01

کلید واژه: هخامنشیان, صفویان, حسابرسی, نظام مالیاتی, قاجاریان,

چکیده مقاله :

چکیده: تحولات مالی در جهان نزدیک به ۶۰۰۰ سال قدمت دارد و تاریخ نخستین مدرک کشف شده مالی درجهان، لوحه‌های سفالین از تمدن سومر در بابل(Babylon)است و قدمت آن به ۳۶۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسدو از پرداخت دستمزد تعدادی کارگر حکایت دارد. پیشینه مالی در ایران نیز به نخستین تمدنهایی بر می‌گردد کهدراین سرزمین پا گرفت، و مدارک مالی بدست آمده با ۲۵ قرن قدمت، گواه بر پیشرفت این دانش در ایران باستان است. در طول تاریخ، روشهای مالی متنوع و متعددی برای اداره امور حکومتی و انجام دادن فعالیتهای اقتصادیابداع شد، که در پاسخ به نیازهای زمان، سیر تحولی و تکاملی داشته است. ممیزی املاک در تمدن ساسانی (در جریان اصلاحات انوشیروان، به منظور تشخیص مالیاتهای ارضی، کلیه زمینهای مزروعی کشور ممیزی و مشخصات آن از جمله مساحت، نوع زمین و نوع محصول در دفتری ثبت می‌گردید.) و تکامل حسابداری برای نگهداری حساب درآمد و مخارج حکومتی در دوران سلجوقیان (نگارش اعداد را به صورت علائمی کوتاه شده ازنام اعداد عربی، حساب سیاق می‌نامند. از جمله در تمدن باستانی سومر (SUMMER) نظام مالی جامعی برقرار بود و کاهنان سومری علاوه بر نگهداری حساب درآمدهای حکومتی، به نحوی موجودی غلات، تعداد دامها و میزان املاک حکومتی را محاسبه می کردند.) واژگان کلیدی:نظام مالیاتی ـ حسابرسیـ هخامنشیان ـ صفویانـ قاجاریان