کشاورزی و امور زراعیِ تبریز در دورۀ غازان (694-703ه.ق)
محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ
دکتر شهرام یوسفی فر
1
(
)
پرویز علی اصل
2
(
)
کلید واژه: تبریز, ایلخانان, مغولان, شهر پایتختی, کشاورزی و امور زراعی,
چکیده مقاله :
چکیده رخدادهای سیاسی، اجتماعی و نظامی بزرگ ناشی از سقوط خوارزمشاهیان در دهۀ دوم قرن هفتم هجری، دگرگونی های عمیقی در مناسبات اجتماعی ایران به وجود آورد؛ پیامدهای ناشی از سقوط سرزمین های خلافت شرقی و شتاب گیری زوال برخی نهادهای کهن و کشاکش ادیان و تحولات فرهنگی-اجتماعی همراه آن، اقتصاد شهری را در محاق فرو برد و تا روی کار آمدن ایلخانان ادامه یافت؛ با تأسیس دولت ایلخانی در سال 654 ه.ق به پایتختیمراغه و بعد از آن تبریز، استقلال عملی مملکت تأمین شد و اقتصاد غارتی که در هجوم اولیۀ مغولان در تأمین معیشت این قوم نقش بارزی داشت، رفته رفته با تدابیر صاحب منصبان ایرانی فروکش کرد. رشد مناسبات کشاورزی و گسترش اقتصاد زراعی به مانند پیش زمینه ی ضروری برای رشد مناسبات شهری، ایلخانان را وادار به سیاست گزاری در این زمینه کرد؛ اقدامات اینچنینی صاحب منصبان حکومتی، جامعۀ شهری تبریز، شهر پایتختی مغولان را به سمت فعالیت های کشاورزی سوق داد و این امر باعث رونق و گسترش فعالیت های کشاورزیو صنعتی از یک طرف و افزایش سرمایه از طرفی دیگر شد. از این رو در این شهر برای اجرای طرحهای بزرگ زراعی و ملحقات آن که شامل کشیدن آب رودخانه ها و حفر قنوات و تشویق به سرمایه گذاری در فعالیت های کشاورزی وبه کارگیری نیروهای انسانی می شد ، اهمیت زیادی قایل شدند؛ بی جهت نبود که در این دوره،جغرافی دانان و سیاحان، تبریز را زیباترین و بزرگترین شهر ایران زمین،پرنعمت و دارای منابع عظیم ثروت ذکر کرده اند. واژگان کلیدی :مغولان، ایلخانان، تبریز، شهر پایتختی، کشاورزی و امور زراعی