تحول در اندیشه سیاسی روزبهان خنجی در باب خلافت و زندقه در قیاس با اندیشمندان قرن پنجم هجری
محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ
شهناز یزدان پناه
1
,
رضا دهقانی
2
*
,
نعمت احمدی نسب
3
1 - گروه تاریخ و باستان شناسی، , واحدتهران مرکزی ، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران
2 - گروه مطالعات غرب آسیا و آفریقا، دانشکده مطالعات جهان، دانشگاه تهران، تهران
3 - استادیار تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: خنجی, خلافت, اهل سنت, شیعه, آق قویونلو,
چکیده مقاله :
در قرن نهم هجری برخی از اندیشمندان اهل سنت مانند خنجی، برای مقابله با حکومت‌های شیعی و اقتدار بخشیدن به حکومت‌های اهل سنت، نظریاتی در باب احیای خلافت ارائه دادند. خنجی گر چه متأثر از اندیشه‌های ماوردی و غزالی بود، ولی تحول در برخی از نظریه‌های این اندیشمندان را برای احیای خلافت ضروری می‌دانست. سؤال مطرح‌شده این است که چرا خنجی در قرن نهم هجری، نظریه‌های اندیشمندان قرون گذشته را برای تجدید خلافت ناکارآمد می‌دانست؟ فرضیه‌ی تحقیق این است که فراگیر شدن گفتمان تشیع و خلأ خلافت، اندیشمندان قرن نهم هجری را بر آن داشت تا با بازنگری در عقاید اندیشمندان پیشین، مانع گسترش تشیع در جهان اسلام شوند. گردآوری داده‌ها در این مقاله به شیوه‌ی کتابخانه‌ای و روش تحلیل علی است. این مقاله بر آن است که نشان دهد، چگونه برخی از اندیشمندان برای مشروعیت بخشیدن به حکومت موردنظرشان، احادیث و احکام مذهبی را بر اساس باور داشت خود تفسیر و تعبیر می‌کردند. بر اساس یافته‌ها یکی از مهمترین اهداف خنجی برای تجدید خلافت، مبارزه با خاندان صفوی بود که از زمان شیخ جنید به فکر تشکیل حکومتی مقتدر با گرایش‌های شیعی بودند.
In the ninth century Hijri, some Sunni scholars, such as Khunji, presented theories to counter Shia governments and to legitimize Sunni rule. Although influenced by the ideas of Ma'wardi and Ghazali, Khunji believed that certain modifications were necessary to revive the institution of caliphate. The question is why did Khunji, in the ninth century Hijri, considered the theories of the scholars of the past centuries ineffective in reviving the caliphate. The hypothesis of this research is that the widespread discourse of Shiism and the absence of caliphate led the ninth-century scholars to reconsider the beliefs of their predecessors to prevent the spread of Shiism in the Islamic world. This article employs library research and analytical methods for data collection. It aims to demonstrate how some scholars interpreted religious traditions and rulings based on their own beliefs to legitimize their desired government. One of Khunji’s main goals to revive the caliphate, according to the findings, was to fight the Safavid dynasty who were establishing a strong government with Shiite tendencies since the time of Sheikh Janid.