نقش فرقه دموکرات آذربایجان در منازعات نفت شمال
محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخکیا مهر فیروزی 1 , علیرضا ملایی توانی 2 * , قباد منصور بخت 3
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ، واحد تهران مرکز ،دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران
2 - دانشیار پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، تهران ، ایران
3 - استاد یار،گروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی ،تهران،ایران
کلید واژه: پیشه وری, نفت, فرقه دموکرات, شوروی, آذربایجان,
چکیده مقاله :
چگونگی شکل گیری، سقوط و نوع عملکرد فرقه دموکرات آذربایجان ازآغاز تاکنون محل مناقشه بوده است. اما با انتشار اسناد محرمانه اتحاد شوروی پس از1370/1991 زوایای بیشتری از مناسبات و مسائل پشت پرده وقایع مربوط به سال های مورد نظر و همچنین سیاست های شوروی در ارتباط با ایران و فرقه دموکرات آشکار شد. مساله اصلی این تحقیق، ارزیابی نسبت میان پیدایش و عملکرد فرقه دموکرات آذربایجان در خصوص امتیازخواهی نفتی شوروی در ایران است. بی گمان رقابت دیرین روس و انگلیس و انحصار نفت جنوب در دست بریتانیا از عوامل موثر در امتیازخواهی شوروی از نفت شمال بود. اشغال بخش هایی از خاک ایران و خودداری شوروی از تخلیه آن در پایان جنگ دوم جهانی، فرصت مقتضی برای امتیازخواهی نفتی شوروی را فرام نمود. بررسی و تحقیق در اسناد و شواهد عینی نشان می دهد که موجودیت، اهداف، مرامنامه و اقدامات فرقه دموکرات، همگی در شوروی تهیه و تدوین شده بود. فرقه دموکرات و شخص پیشه وری به موازات حزب توده و نیروهای چپ در راستای اهداف شوروی و ازآن جمله مساله امتیاز نفت شمال عمل می کردند. فرقه دموکرات آذربایجان و در صدر آن پیشه وری، در واقع ابزاری برای اعمال فشار به دولت مرکزی ایران جهت کسب امتیاز نفت شمال بود. سیاست احمد قوام، شکایت ایران به سازمان ملل، فشارهای بین المللی از مهم ترین عوامل در ناکامی شوروی در نیل به امتیاز نفت شمال بود. بررسی نقش و تاثیر فرقه دموکرات آذربایجان در منازعات نفت شمال حائز اهمیت است
How to form falling and performance type democratic Sect of Azerbaijan It has been controversial from the beginning until now. But it was revealed Issues behind the scenes and Soviet policies in relation to Iran After the publication of secret Soviet documents in 1991. The main issue of this article is evaluation of the ratio between of democratic sect of azerbaijan and soviet oil concessions in iran. undoubtedly has been effective russia and england competition and South oil monopoly in the hands of the British. provided the opportunity for the soviet so that can ask for oil privilege. document review shows that had been prepare the aims of the democratic cult in the soviet. Acted democratic Sect of Azerbaijan and pishevari and tudeh party in the direction Soviet goals. democratic Sect of Azerbaijan and pishevari they were means of pressure to Iran's central government for the North Oil concession. ahmadqawam's politics and Iran's complaint to the UN and international pressure they were the most important factors of Soviet failure. is important The role of the democratic sect of Azerbaijan in the north oil conflicts.