پژوهشی در باب زیبایی معماری عصر صفوی از نگاه جهانگردان( نمونه پژوهی: پنج بنای شاخص اصفهان عصر صفوی)

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

سمانه امامی کوپائی ¹

1 - گروه معماری، واحد دولت آباد ،دانشگاه آزاد اسلامی ، دولت آباد ، ایران

تاریخ دریافت : 1400/09/20 تاریخ پذیرش : 1401/01/31 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: زیبایی, جهانگردان, معماری صفوی, آثار هنری اصفهان,

چکیده مقاله :

اصفهان در دوران پایتختی سلسله‌ی صفوی، عرصه‌ی ظهور تلاش هنرمندانه‌ی معمارانی بوده که به زعم بسیاری از صاحب‌نظران توانسته‌اند آثاری چنان زیبا و با معنا را بیافرینند که در دوران‌های مختلف، تحسین مخاطبان ایرانی و غیرایرانی را برانگیخته است. از جمله افرادی که به توصیف زیبایی این آثار پرداخته‌اند، جهانگردانی بودند که از سده‌ی دهم هجری تا عصر پهلوی از این بناها بازدید کردند و تجربیات زیبایی‌ شناسانه‌ی خود را در سفرنامه‌هایشان به نگارش درآورده‌اند. لذا یکی از منابع مهم برای رسیدن به مؤلفه‌های زیبایی در این آثار هنری، گزارشات توصیفی این جهانگردان است که می‌تواند به ما در فهم اصیل‌تری از زیبایی معماری آن دوران یاری رساند. لذا هدف این پژوهش شناسایی مؤلفه‌های زیبایی معماری عصر صفوی از نگاه جهانگردان خارجی است. در این راستا، پنج بنای شاخص اصفهان عصر صفوی را به عنوان نمونه پژوهش انتخاب کردیم، و با تحلیل محتوای متون سفرنامه‌ها، تجربه زیبایی‌شناسانه جهانگردان از این بناها را مورد تفسیر قرار دادیم. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در تجربه زیبایی‌شناسانه جهانگردان توجه به مؤلفه‌های کالبدی، ادراکی- معنایی و عملکردی به خوبی دیده می‌شود. مواردی همچون حیرت، تحسین- شکوه و عظمت، تفکر و منطق، نظم و هماهنگی، جذابیت و توجه به تزئینات از موارد مشترکی است که جهانگردان در مورد نمونه‌های مورد مطالعه به آن اذعان داشته‌اند.

چکیده انگلیسی:

Isfahan was the arena for the emergence of Artistic effort of Architects, during the capital of the Safavid dynasty. Many of the scholars believe that this effort have been able to create such beautiful and meaningful works that, have excited the admiration of Iranian and non-Iranian audiences, in different periods. Among the people who described the beauty of these works, were tourists who visited these buildings from the 10th to the Pahlavi era and wrote their aesthetic experiences in their Travelogue. So, one of the most important sources for Reaching the beauty components in these works of art is the descriptive reports of these tourists, which can help us to better understand the architectural beauty of that era. The aim of this research is to study the beauty components of architecture of the Safavid era from foreign tourists’s Viewpoint. In this regard, this research has selected the five important buildings of the Safavid era of Isfahan as a research sample, and, using a historical interpretation method, that with library documents, explores the elements of the architecture of the Safavid era. The results of the interpretations indicate that the components such as, astonishment, admiration, magnificence, thinking and logic, order and attention to the ornamentation are the common points that tourists have expressed about the studied examples.