اندازه‌گیری و ارزیابی فلزات سنگین در کنسروهای ماهی تون تولید شده از منابع مختلف صید در سال 1390
محورهای موضوعی : میکروبیولوژی مواد غذاییمیترا داودی 1 , اورنگ عیوض‌زاده 2 , محمدرضا سویزی 3 , کاظم کریمی 4
1 - کارشناس ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین، دانشکده مهندسی کشاورزی، گروه مهندسی کشاورزی- علوم و صنایع غذایی،
ورامین، ایران
2 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین، دانشکده مهندسی کشاورزی، گروه مهندسی کشاورزی- علوم و صنایع غذایی، ورامین، ایران
3 - دانشیار دانشگاه صنعتی مالک اشتر، دانشکده شیمی و مهندسی شیمی، تهران
4 - کارشناس ارشد علوم و صنایع غذایی، شرکت فرآورده‌های گوشتی تهران (سولیکو)، تهران
کلید واژه: پلاسمای جفت شده القایی, طیف‌سنجی جذب اتمی, فلزات سنگین, کنسرو ماهی تون,
چکیده مقاله :
مقدمه: ارزیابی آلودگی مواد غذایی بویژه ماهی تون و فراورده‌های آن به فلزات سنگین بدلیل پدیده تجمع‌پذیری و به عنوان شاخصی از میزان آلودگی آبها اهمیت فراوانی دارد. در پژوهش حاضر اندازه‌گیری و ارزیابی سه فلز سنگین جیوه، کادمیم و سرب در کنسرو ماهی تون تولید شده از چهار منبع اصلی تأمین ماهی تون کشور مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها: برای این منظور از چهار نقطه جغرافیایی دریای عمان، سواحل کشورهای هند، سیشل و غنا، نمونه‌هایی از کنسرو ماهی تون تولیدی یکی از کارخانجات معتبر داخل کشور تهیه شد و پس از آماده‌سازی و هضم نمونه‌ها، مقدار جیوه با بهره‌گیری از تکنیک بخار سرد روش طیف‌سنجی جذب اتمی(AAS) و مقدار دو فلز کادمیوم و سرب با روش پلاسمای جفت شده القایی- طیف‌سنجی نشر اتمی (ICP-AES) اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل، در مقایسه با سه استاندارد مبنا [ایران (ISIRI)، جهانی (WHO/FAO) و اروپا (EC)] و با استفاده از روش آنالیز واریانس (ANOVA) با بهره‌گیری از نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج ارزیابی‌ها نشان داد در 4 سری نمونه‌های مورد آزمایش، میانگین جیوه ppm 082/0±2/0 (100% نمونه‌ها در محدوده‌ی مجاز استاندارد)، میانگین کادمیوم اندازه‌گیری شده ppm 375/0±614/0 (75% نمونه‌ها بالاتر از محدوده‌ی مجاز استاندارد) و میانگین سرب ppm 132/0±5/0 (50% نمونه‌ها در محدوده‌ی مجاز استاندارد) می‌باشد. نتیجه‌گیری: صیدهای منطقه‌ی چا‌بهار از صیدگاه دریای عمان دارای بیشترین و صیدهای سواحل غنا دارای کمترین مقادیر آلودگی به فلزات سنگین تعیین شدند.
Introduction: Evaluation of food contaminants particularly heavy metals in tuna and its products, that might be considered as an indicator of water pollution is quite important. In this study the concentrations of mercury, cadmium and lead in canned tuna produced in four countries measured and evaluated.Materials and Methods: Samples of canned tuna from Oman Sea, coasts of India, Seychelles and Ghana were obtained from one of the distributing companies in Iran. The concentration of mercury was measured by cold vapor technique using atomic absorption spectroscopy (AAS).The concentration of cadmium and lead were determined by inductively coupled plasma - atomic emission spectroscopy (ICP-AES). The results were compared with the national, european and international standards. Statistical analyses of the results were carried out using SPSS software and analyses of variance (ANOVA) were used to detect significant differences.Results: The results indicated that the concentrations of mercury, for all the samples examined were within the standard limit while for cadmium and lead only 25% and 50% of the samples examined were within the defined standard limits respectively.Conclusion: it was conclude that Chabahar region of Oman Sea and Ghana coast had the highest and least concentrations of heavy metals as contaminants respectively.
بی نام. (1373). ویژگیها و روش‌های آزمون کنسرو ماهی تون در روغن، سازمان استاندارد و تحقیقاتی صنعتی ایران (ISIRI)، استاندارد ملی ایران شماره 2870.
امامی خوانساری، ف.، قاضی خوانساری، م. و عبدالهی، م. (1381). بررسی میزان فلزات سنگین در کنسرو ماهی تون، سال اول، شماره سوم، 8-1.
طاهری شاه‌یوردی، م. (1389). سنجش فلزات سنگین (مس، نیکل، کادمیم، روی، سرب، کروم و قلع) و هیستامین در کنسرو تون ماهیان، پایان نامه کارشناسی ارشد، مهندسی منابع طبیعی- شیلات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
گنجوی، م. (1387). ارزیابی اثرات فرآیند بر میزان سرب و کادمیوم ماهی تون تولید شده از ماهیان صید شده داخلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مهندسی کشاورزی- علوم و صنایع غذایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
لشکری مقدم، ن. (1388). بررسی و اندازه‌گیری فلزات سنگین و سمی کادیوم، نیکل، کبالت و روی در روغن و گوشت ماهی تون کنسرو شده، پایان نامه کارشناسی ارشد، علوم و فنون دریایی، شیمی دریا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
نقوی، ز. (1385). بررسی میزان فلزات سرب، مس، قلع و کادمیم در کنسروهای ماهی تولید شده در ایران، پایان نامه دکتری، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهرکرد.
ولایت‌زاده، م.، عسکری ساری، ا.، بهشتی، م.، حسینی، م. و محجوب، ث. (1389). بررسی و مقایسه تجمع فلزات سنگین در کنسروماهی تون شهرهای شوشتر، اصفهان و همدان، مجله علمی پژوهشی بیولوژی دریا- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، سال دوم، شماره اول، 74-71.
AOAC. Method 245.6. (1991). Determination of mercury in tissues by cold vapor Atomic Absorption Spectrometry, Inorganic Chemistry Branch, Revision 2.3, 906R91102.
AOAC. Method 986.15 .(1986). Arsenic, Cadmium, Lead, Selenium, and Zinc in Human and Pet Foods, Multielement Method, Codex-Adopted–AOAC Method, Revised: 1996, CAS-7440-43-9 (cadmium), CAS-7439-92-1 (lead).
AOAC. Method 999.11. (1999). Lead, Cadmium, Copper, Iron, and Zinc in Foods, NMKL–AOAC Method, J. AOAC Int. 83, 1204(2000).
Celik, U. & Oehlenschlager, J. (2007). High contents of cadmium, lead, zinc and copper in popular fishery products sold in Turkish supermarkets, Food Control 18, 258–261.
EC. (2005). Commission Regulation as Regards Heavy Metals, Commission Regulation (EC) No. 78/2005, amending Regulation (EC) No 466/2001 as regards heavy metals.
Ganjavi, M., Ezzatpanah, H., Givianrad, M. H. & Shams, A. (2010). Effect of canned tuna fish processing steps on lead and cadmium contents of Iranian tuna fish, Food Chemistry, 118, 525–528.
Mol, S. (2011). Levels of selected trace metals in canned tuna fish produced in Turkey, Journal of Food Composition and Analysis, 24, 66–69.
WHO/ FAO. (1972). Evalution of certain food additives and contaminants mercury, cadmium and lead, WHO (World Health Organization) & FAO (Food and Agriculture Organization) technical report serreis, No. 505, Geneva.