نگاه فقهی و اقتصادی به اوراق اجاره، ویژگی‌ها و مزایای آن
محورهای موضوعی : دانش مالی تحلیل اوراق بهادار
عزیز نکو
1
(
دانشجوی دوره دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان
)
محمدجواد باقی‌زاده
2
(
دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، دانشکده حقوق
)
کلید واژه: اوراق اجاره, عقد اجاره, ابزارهای مالی, اوراق مشارکت, اقتصاد اسلامی,
چکیده مقاله :
ماهیت ربوی اوراق قرضه و ضرورت جایگزینی ابزارهای مشروع سیاست پولی مثل اوراق مشارکت و اوراق اجاره، برای مبارزه با تورم و رکود از یک سو و از سوی دیگر ناکارآمدی اوراق مشارکت در عمل، پیشتازی بعضی کشورهای اسلامی در استفاده از اوراق اجاره و قابلیت تأمین دارائی و نقدینگی اشخاص حقیقی و حقوقی، در شرایط محدودیت شدید مالی و تحریمی کشور توسط اوراق اجاره، از عوامل جذابیت و علل ضرورت بررسی و بکارگیری اوراق اجاره در ایران است. این مقاله ضمن درک ضرورت استفاده از ابزار مالی، به عنوان یک نیاز انکارناپذیر اقتصادی و تبیین ویژگی های اوراق اجاره، بررسی عاری بودن این ابزار مالی از عناصر ربا، غرر و صوری بودن به عنوان ضوابط مهم فقهی و مورد دغدغه ی اندیشمندان اسلامی را به عنوان یک مسأله مهم، در پیش می گیرد و با نیم نگاهی به مشکلات و نواقص فقهی اوراق مشارکت در عمل، مزایای اوراق اجاره، علت ترجیح اوراق اجاره و ثمره آن را که کمتر مورد توجه بوده است را متذکر می شود.
The nature criticized usury bonds and the need to replace the legitimate means of monetary policy, such as Musharaka securities and Ijarah securities, to fight inflation and recession on the one hand and on the other hand inefficiency of Musharaka securities in practice, leading some Islamic countries in the Ijarah securities and ability to provide assets and liquidity of the natural and legal persons, in conditions of severe financial restrictions and sanctions of country, by issuing Ijarah securities, are other factors and causes the necessity of applying the attractiveness of Ijarah securities in Iran. This paper seeks to understand the necessity of using financial instruments, as a requirement of undeniable economic and explain the characteristics of Ijarah securities, reviews devoid of the financial instruments from the elements of interest, Gharar and simulation as important criteria of Islamic jurisprudence and concern of the Islamic scholars as an important issue , and with half a glance at the problems and shortcomings Musharaka securities in practice, because of the benefits of Ijarah securities, rather than the Ijarah securities, and the conclusion of it will explain, which has been less attention.
* انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی، 1386، دانشنامه حقوق خصوصی(سه جلدی)، تهران، انتشارات محراب فکر
* بجنوردی، محمد، 1380، مقالات فقهی، حقوقی فلسفی و اجتماعی، تهران، موسسه چاپ و نشر عروج
* خمینی، روح الله، 1389، تحریرالوسیله، جلد اول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
* مجتهد، احمد و حسن زاده، علی، 1387، پول وبانکداری ونهادهای مالی، تهران، پژوهشکده پولی وبانکی
* موسویان، سیدعباس،1386، ابزارهای مالی اسلامی صکوک، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
* پازوکی، مهدی و پازوکی، آزاده، 1392، الگو و الزامات تأمین مالی در بعد اقتصاد کلان با تأکید بر سیاستهای پولی، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس توسعه نظام تأمین مالی در ایران، تهران، انتشارات داربک
* تنانی، محسن و حسین پور، امیرحسین، 1393، اوراق مشارکت، فصلنامه پژوهش حسابداری، شماره16، 149 – 168
* توحیدی، محمد و یارمحمدی، رضا، بهمن 1396، بررسی تحلیلی وضعیت اوراق بهادار اسلامی (صکوک) در ایران و جهان، سایت اینترنتی شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، 1-62
* رحیمی فر, سید محمد ایمان و سعید اسلامی بیدگلی، ۱۳۹۱، مدلی نوین با استفاده از ابزار صکوک به منظور تامین مالی شرکت ها و پروزه های اندازه متوسط SME، پنجمین کنفرانس نظام تامین مالی در ایران، تهران، دانشگاه صنعتی شریف، 207 - 224
* سروش، ابوذر، 1390، مروری بر ابزارهای مالی، اسلامی با تأکید بر اوراق اجاره (صکوک اجاره)، سایت اینترنتی سازمان بورس و اوراق بهادار،
* سروش، ابوذر و صادقی، محسن،1386، مدیریت ریسک اوراق بهادار اجاره، مجله اقتصاد اسلامی، ش27، 157-186
* سیدنورانی، سیدمحمدرضا و علیمرادی، محمد، 1394، ارزیابی و مقایسه صکوک اجاره و مشارکت از دید هزینه های نمایندگی، مجله اقتصاد اسلامی، شماره58، 91 - 122
* شعبانی، احمد و قلیچ، وهاب، 1390، قابلیت اوراق بهادار اسلامی در مهار تورم به عنوان ابزار سیاستی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره43، 127 – 156
* معصومی نیا، غلام علی، 1391، مشکل محاسبه سود و زیان چالش عقود مشارکتی، تازه های اقتصاد، شماره136، 143 - 145
* مؤمن، محمد، 1378، جایگاه اوراق مشارکت در نظام اقتصاد اسلامی، معرفت، شماره28، 10 - 17
* موسویان، سیدعباس،1391، صکوک اجاره به عنوان حیل ربا، تازه های اقتصاد،شماره136، 123 - 125
* موسویان، سیدعباس و سروش، ابوذر، 1390، آسیب شناسی فقهی، اقتصادی و مالی انتشار اوراق مشارکت در ایران، فصلنامه بورس اوراق بهادار، سال چهاره، شماره 14، 29 – 60
* نظرپور، محمدنقی، 1384، اوراق بهادار استصناع ابزاری برای سیاست پولی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره 20،81-110
* قانون تجارت
* قانون مدنی
* قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی» مصوب 25/9/1388 توسط مجلس شورای اسلامی
* «دستورالعمل فعالیتهای نهادهای واسط» مصوب 11/5/1389 توسط شورای عالی بورس و اوراق بهادار
* دستورالعمل انتشار اوراق اجاره (مصوب 11/5/1389، اصلاحیه مصوب 23/8/1390 و 11/3/1394) توسط شورای عالی بورس و اوراق بهادار
* Salman Syed Ali (2005) "Islamic Capital Market Products Developments and Challenges" Section 3.2, Jeddah: Islamic Research and Training Institute, Islamic Development Bank)
* Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions Accounting Auditing & Governance Standards (for Islamic Financial Institutions), (2008), Shari’ahStandards. Manamah.
* Monzer Kahf (1997)"The Use of Assets Ijarah Bonds for Bridging the Budget gap" Islamic Economic Studies, Vol. 4, No. 2, May.
* Mohd Yahya Mohd Hussin, Fidlizan Muhammad, Salwa Amirah Awang, Ahmad Azam Suleiman, (2012) "Development of Sukuk Ijarah In Malaysia" Journal of Islamic Economics, Banking and Finance, Vol. 8 No. 2, Apr- Jun.
* Majd Bakir, 2013, Sukuk al-Ijarah http://www.investment-and-finance.net/islamic-finance/s/sukuk-al-ijarah.html, 18 February 2018.
_||_