اولین گزارش شناسایی جوامع پلانکتونی رودخانه سرباز در استان سیستان و بلوچستان

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

محمود سینایی ¹ , اشرفعلی حسینی ² , مهدی بلوکی ³

1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چابهار ، گروه شیلات، چابهار، ایران.
2 - رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان چابهار، ایران.
3 - کارشناس معاونت محیط زیست دریایی، سازمان حفاظت محیط زیست، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1392/08/09 تاریخ پذیرش : 1393/05/20 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: سخت پوستان, مژه داران, روتیفرها, رودخانه سرباز, Bacillariophyceae, Navicula, Vorticella,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت بالای رودخانه سرباز در استان سیستان و بلوچستان لزوم شناخت و کسب اطلاعات پیرامون محیط زیست این رودخانه به ویژه جوامع پلانکتونی آن بیش از پیش دارای ارزش و اهمیت است. از این رو، این تحقیق با هدف مطالعه جمعیت پلانکتونی رودخانه سرباز صورت گرفت. روش بررسی: نمونه برداری از ده ایستگاه ( کجدر، بندان، حیط، فیروز آباد، پل جکیگور، آب نمای سد پیشین، پل کهیربرز، هوت گت، شیرگواز، جور) به واقع در امتداد سواحل رودخانه سرباز صورت ماهانه انجام گردید. نمونه ها در فرمالین 10% فیکس و جهت آنالیز و شناسایی به آزمایشگاه منتقل شد. یافته‌ها: در 10 ایستگاه مورد بررسی در رودخانه سرباز 10 گونه مربوط به Bacillariophyceae شناسایی شده است . در بین انواع گونه های شناسایی شده Navicula با 5 گونه بالاترین میزان فراوانی را دارا می باشد. در ایستگاه های مختلف نمونه برداری شده در رودخانه سرباز سه گروه از پلانکتون های جانوری شامل سخت پوستان، مژه داران و روتیفرها مشاهده شد. در این میان تنها رده سخت پوستان دارای دو جنس سیکلوپس و دافنی بوده و دو گروه دیگر تنها دارای یک جنس بودند. اما بالاترین میزان فراوانی و تراکم متعلق به گروه مژه داران بود که در تمامی فصول و در همه ایستگاه ها Vorticella مشاهده گردید. در ایستگاه های نمونه برداری شده رودخانه سرباز سخت پوستان با داشتن تنوع بیشتر، پایین ترین میزان فراوانی را به خود اختصاص داده اند. بحث و نتیجه‌گیری: بررسی جوامع پلانکتونی به صورت کمی و کیفی در رودخانه سرباز نشان داد که محیط مورد مطالعه از نظر تنوع و تراکم پلانکتونی در حد بسیار پایینی می باشد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Due to importance of Sarbaz River in the Sistan and baloochestan province, study about environmental status of this river especially plankton community have so valuable and importance.So, this research was conducted to study plankton community of Sarbaz River. Method: Sampling was carried out monthly in the ten sampling sites (Kajdar, Bandan, Hit, Firooz abad, Pole jakigoor, Ab nemaye Sade pishin, Pole kahirborz, Shir govaz, Jor) through Sarbaz River. The collected samples were fixed in 10% formalin and brought to the laboratory for plankton analysis Findings: Generally, ten species of phytoplankton (Bacillarphyceae) were identified in the all sampling sites. The Navicula with five species was more frequent than other phytoplankton species. Three groups of zooplankton including crustacean, rotifer and ciliates were identified in the all sampling sites. We have identified two groups of crustacean: Cyclops and daphnia. The frequent species among zooplankton were ciliates. This species have found in the all sapling sites and times. We have found negative relationship between diversity and frequency of crustacean. Crustacean with higher diversity have lower frequency. Conclusion: Studying plankton community in the Sarbaz river have shown that this environment have very low plankton diversity and frequency.

منابع و مأخذ:

1-   گرجی پور ع. اسدی، م. حسن پور، م. 1386. بررسی لیمنولوژیک رودخانه زهره در استان کهگیلویه و بویر احمد، پژوهش و سازندگی در امور دام و آبزیان، شماره 74.

2-       سبک آرا، ج. مکارمی، م. 1381. گزارش پلانکتون طرح جامع شیلاتی تالاب حسنلو سال 1380-1381(فاز اول)مرکز تحقیقات ماهیان استخوانی دریای خزر ، 50 ص.

3-      سبک آرا، ج. مکارمی، م. محمد جانی، ط. 1384. بررسی پراکنش و فراوانی پلانکتونی در رودخانه کرگانرود، پژوهش و سازندگی، شماره 73.

4-      مرمضی، ج. ۱۳۷۲. بررسی لیمنولوژیکرود خانه زهره . مرکز تحقیقات شیلاتی استان خوزستان . ۷۲ ص .

5-      Newell, G. E., & R. C. Newell. 1977. Marine plankton: A practical guide, 5th ed. London: Hutchinson Educational.

6-      Vollenweider, R.A. 1974. A Manual on Methods for Measuring Primary Production in Aquatic Environments (2nd Ed.). Blackwell Scientific, Oxford.

7-      Clesceri, L.S. Greenberg, A.D. and Eaton, A.D. 1998. Standard methods for the examination of water and wastewater 20th edition, American public health association 1015 fifteenth street NW.Washington, DC 20005, p. 2605.

8-      Wetzel, R. G. & G. E. Likens. 1991. Limnological analyses. 2nd edn. Springer, New York.

9-      Lewis, W.M. 1979. Zooplankton community analysis: studies on a tropical system. Springer-Verlag, New York, 163 pp.

10-  Lawrence, S.G., Malley, D.F., Findlay, W.J., Maciver M.A., and Delbaere, I.L. 1987. Method for estimating dry weight of freshwater planktonic crustaceans from measures of length and shape. Can. J. Fish. Aquat. Sci., 44: 267-274.

11-  Reynolds, C.S. 2006. The ecology of phytoplankton. Cambridge University Press. UK. 551p.

12-  Polat, S. and Isik, O. 2002. Phytoplankton Distribution, Diversity and Nutrients at the Northeastern Mediterranean Coast of Turkey (Karatas-Adana). Turk. J. Bot. 26, 77-86.

13-  Salmaso, N. 2002. Ecological patterns of phytoplankton assemblagein Lake Garda: seasonal, spatial and historical features. Limnology 61(1), 95-115.

14-   Ortega-Mayagoitial, E., Rojo, C. and Rodrigo, M.A. 2003. Controlling factors of phytoplankton assemblages in wetlands: an experimental approach. Hydrobiology. 502, 177–186.

15-  Kolayli, S. & Shahin, B. 2009. Benthic Algae (Except Bacillariophyta) and Their SeasonalVariations in Karagöl Lake (Borçka, Artvin-Turkey). Turk. J. Bot. 33, 27-32.

16-  Naz, M. & Turkman, M., 2005. Phytoplankton Biomass and Species Composition of Lake

17-  G.lbaßÝ (Hatay-Turkey). Turk. J. Biol., 29:49-56.

18- بهروزی راد، ب. آبتین، ا. همتی، ت. محمدی، ح. 1388. بررسی زیستگاه تمساح مردابی (Crocodylus palustris) در طول رودخانه سرباز در استان سیستان و بلوچستان به منظور تعیین مطلوبیت زیستگاه، مجله زیست شناسی شیل آمایش، سال اول، شماره 3.