مقایسه تطبیقی و سنجش کیفیت محیط سکونتی نواب و اکباتان با استفاده از روش‌هایHMR و EFA

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

مجتبی رفیعیان ¹ , زهرا عسگری زاده ² , فرزین امین صالحی ³

1 - عضو هیات علمی، گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، ایران*(مسوول مکاتبات).
2 - دانشجوی دوره دکتری، گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، ایران.
3 - کارشناس ارشد، گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس، ایران.

تاریخ دریافت : 1388/01/15 تاریخ پذیرش : 1388/04/05 تاریخ انتشار : 1393/10/01

کلید واژه: کیفیت محیط سکونت شهری, رویکرد رضایت‌مندی, روش تحلیل رگرسیونی چند متغیره , روش تحلیل عاملی اکتشافی,

چکیده مقاله :

کیفیت محیط به عنوان بخشی از مفهوم کیفیت زندگی شناخته شده که در مقایسه با دیگر عوامل تاثیرگذار بر رضایت‌مندی افراد از زندگی کمتر مورد بررسی قرار گرفته شده است. امروزه افول کیفیت محیط و یا فقدان آن در محیط‌های سکونتی به یکی از چالش‌های عمده برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران شهری تبدیل شده است. هدف اصلی این تحقیق مقایسه تطبیقی وضعیت کیفیت محیط از دید ساکنین محله نواب و شهرک اکباتان می‌باشد که با استفاده از رویکرد رضایت مندی سکونتی و تهیه مدل تجربی سنجش کیفیت محیط، در قالب تکمیل پرسشنامه میدانی انجام گرفت. داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS و روش‌های آماری هم‌چون تحلیل رگرسیونی چند متغیره سلسله مراتبی (HMR)، آزمون T تک نمونه‌ای، تحلیل واریانس یک طرفه تحلیل شده و روایی و پایایی آن به ترتیب توسط روش تحلیل عاملی اکتشافی (EFA) و آلفای کرونباخ سنجیده شد. بر اساس نتایج حاصل ساکنین، میزان کیفیت محیط و سطح رضایت‌مندی شان را از محله نواب علی‌رغم سپری شدن مدت زمان کوتاه‌تری از اجرای آن نسبت به پروژه اکباتان (5>23/3>1 در مقابل 5>98/2>1) پایین‌تر ازریابی کردند. نتایج تحلیل نشان داد که در محله نواب متغیر بهداشت محیط (657/0β= ) و در شهرک اکباتان متغیر روابط اجتماعی (288/0β=) بالاترین میزان اهمیت را از دید ساکنین داشتند. تحلیل عاملی اکتشافی مدل تجربی به کار رفته را تایید کرد. ضریب آلفای کرونباخ، روایی پرسشنامه را در هر دو محله تایید کرد.

چکیده انگلیسی:

Quality of the environment is part of the overall concept of quality of life (QOL). Quality of the environment is considered to be of minor importance as compared to other aspects of QOL including one's health, family life, work, and social network. Nowadays, decline or loss of environmental quality in the urban residential environment is one of the most important crises for urban planners and policy makers. The main goal of the present research is to perfom a comparative study in two residential areas including Navab and Ekbatan neighborhoods. To this end, a questionnaire was used based on satisfaction approach and theoretical model of environmental quality. Data collection was conducted at the study field using a questioner filled in for a sample of 540 residents. Data analysis has been also conducted using the SPSS software and statistical methods such as Hierarchical Multiple Regression (HMR) approach, one sample T test and One Way Anova. Reliability and validity of the questionnaires were tested by Exploratory Factor Analysis and Cronbach's Alpha methods. According to the results, environmental quality in the Navab residential area was lower than 5>98/2>1) Versus(5>23/3>1  the environmental quality in the Ekbatan residential. Results of Hierarchical Multiple Regression show that the environmental hygiene factor in Navab (β=0/657) and the sociability factor in Ekbatan (β=./288) were of top-importance from the residents point of view. The results of Exploratory Factor Analysis show that the experimental model of quality assessment was a good fit for quality evaluation. Results of Cronbach's Alpha in Navab (α=./87) and Ekbatan (α=./86) confirmed the validity of the questionnaire

منابع و مأخذ:

1. Van Poll, R., (1997). The Perceived Quality of the Urban Residential Environment. A Multi-Attribute Evaluation. Rijksuniversiteit Groningen, Groningen.


2. RIVM, (2002). In: Bouwman, A., van Kamp, I., van Poll, R. (Eds.), Workshop livability 2002, 18 December 2001.


3. Ott, W. R., (1978). Environmental indices: Theory and practice, Ann Arbor: Ann Arbor Science publishers,.


4. Van Kamp, Irene., Leidelmeijer, Kess., Marsman, Gooitske., de Hollander, Augutinus., (2003). Urban environmental quality and human well-being Towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study, Journal of Landscape and Urban Planning,Vol 65, 5-18.

 

1. Porteous, J.D., (1971). ”Design with People-the Quality of the Urban  Environment”. Environmental and Behavior. No 3, 155–178.


2. Ge, Jian., Hokao, Kazunori., (2006). Research on residential lifestyles in Japanese cities from the viewpoints of residential preference, residential choice and residential satisfaction, J. Landscape and Urban Planning, 78, 165-178.


3. Lansing, J. B. and R. W. Marans., (1969).” Evaluation of Neighborhood”, J. of the American Institute of Planners, 35: 195-199.


4. Jelinkova, Z., and Picek, M., (1984). “Physical and Psychological Factors Determining Population Responses to Environment”. Active. Nerv. Sup., 26 (2), 144-146.


5. Gruber, J. B., and Shelton, G. G., (1987). “Assessment of Neighborhood Satisfaction by Residents of Three Housing Types”. Social Indicators Research, 19, 303-315.


6. Ha, M., and Weber, M. J., (1994). “Residential Quality and Satisfaction: Toward Developing Residential Quality Indexes”. Home Economics Research Journal, 22 (3), 296-308.


7. C.Galster, George., W.Hesser, Garry., (1981). Residential satisfaction: Compositional and contextual correlates, J. Environment and Behavior, 13(6), 735-758.


8. Galster, George C., (1987). Homeowners and Neighborhood Reinvestment. Durham, N.C.: Duke University Press.


9. McCray, J.W. and Day, S.S., (1977). Housing Values, Aspirations and Satisfactions as Indicators of Housing Needs, Home Economics, 5 (4), 244-254.


10. Onibokun, A.G., (1974). Evaluating Consumers’ Satisfaction with Housing: An Application of a System Approach, J. American Institute of Planners, 40(3), pp.189-200.


11. Campbell, A., Converse, P. E., and Rodgers, W. L. (1976). The quality of American life: perceptions, evaluations and satisfactions. New York: Russel Sage Foundation.


12. Francescato, G., Weidemann, S., and Anderson, J.R. (1987). Residential satisfaction: Itsuses and limitations in housing research, in Housing and Neighborhoods: Theoretical and Empirical Contributions. Vliet, W.V., Choldin, H., Michelson, W., and Popenoe, D.(eds.),Westport, Connecticut: Greenwood Press.


13. Baum, B., and Paulus, P. B. (1987). Crowding. In D. Stokols, and I. Altman (Ed.), Handbook of environmental psychology (vol. 1, pp. 533-570). New York Chicester Brisbane Toronto Singapore: John Wiley and Sons.


14. Lewis, D. A., and Maxfield, M. G. (1980). Fear in the neighborhoods: an investigation of the impact of crime. British Journal of Psychology, July, 160-189.


15. Baba, Y., and Austin, D. M., (1989). “Neighborhood Environmental Satisfaction, Victimization, and Social Participation as Determinants of Perceived Neighborhood Safety”. Environment and Behavior, 21 (6), 763-780.


16. White, M., Kasl, S. V., Zahner, G. E. P., and Will, J. C. (1987). Perceived crime in the neighborhood and mental health of women and children. Environment and Behavior, 19(5), 588-613.


17. Lewis, D. A., and Maxfield, M. G. (1980). Fear in the neighborhoods: an investigation of the impact of crime. British Journal of Psychology, July, 160-189.


18. Bachrach, K. M., and Zautra, A. J. (1985). Coping with a community stressor: the threat of a hazardous waste facility. Journal of Health and Social Behavior, 26(june), 127-141.


19. Cook, J. (1983). Citizen response in a neighborhood under threat. American Journal of Community Psychology, 11(4), 459-471.


20. Kaplan R, Austin M E, (2004). ``Out in the country: sprawl and the quest for nature nearby'' Landscape and Urban Planning 69, 235 – 243.


21. Tognoli, J., (1987). Residential environments. In: Stokols, D., Altman, I. (Eds.), Handbook of Environmental Psychology, vol. 1. Wiley, New York, pp. 655–690.


22. Lu, M., (1999). Determinants of residential satisfaction: ordered logit vs. regression models, Growth and Change, 30, 264-287.


23. Hogarth, R., (1987). Judgment and choice (2 ed.). pp. 311. Chicester New York Brisbane Toronto: John Wiley and Sons.


24. Freeman III, A.M., (2003). “The Measurement of Environmental and Resource Values: Theory and Methods”, Second ed. Resources for the Future, Washington DC, 23–26.