عوامل مؤثر بر مطلوبیت فضاهای شخصی در محیط‌های آموزشی دانشگاهی (مطالعه موردی : دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی)

محورهای موضوعی : معماری و شهرسازی

حمیدرضا عظمتی ^{1 *} , سمیه پورباقر ² , منا محمدی ³

1 - دانشیار دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران *(مسوول مکاتبات).
2 - دانشجوی دکتری معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران
3 - کارشناسی ارشد معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران

تاریخ دریافت : 1395/02/08 تاریخ پذیرش : 1395/04/02 تاریخ انتشار : 1396/10/01

کلید واژه: معماری, فضای آموزشی دانشگاهی, مطلوبیت فضای شخصی, حریم خصوصی, خلوت, مرزها,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: مطالعات و بررسی های صورت گرفته بیانگر مشکلاتی چون عدم تعریف مناسب از فضاهای شخصی، فقدان محرمیت و امنیت، نبود حس تعلق یا حس مکان و ازدحام، در فضاهای دانشگاهی است. این مسئله باعث عدم کارایی و کاهش حضور مؤثر دانشجویان در فضاهای آموزشی می گردد. هدف از پژوهش حاضر مرور نظریه‌ها و رویکردهای روان‌شناسی محیطی و معماری در رابطه با مفاهیم حریم خصوصی و فضای شخصی است و سپس تحت نظر متخصصان، عوامل کالبدی و روانی مؤثر بر مطلوبیت فضاهای شخصی استخراج ‌شده است. روش بررسی: این مطالعه برحسب نوع هدف،کاربردی است و به روش تحقیق پیمایشی انجام گردیده است. پیمایش اولیه بین تعدادی از متخصصین متشکل از اساتید معماری و روانشناسی که به روش خوشه ای تصادفی انتخاب شدند صورت گرفت. سپس پرسشنامه اولیه حاصل گشته و بعد از تعیین میزان اهمیت هر یک از عوامل، پرسشنامه اصلی تهیه و توسط کاربران مورد پیمایش قرار گرفت. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS صورت پذیرفت. یافته ها: مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر فضاهای شخصی در دو حوزه مؤلفه‌های کالبدی و مؤلفه‌های روانی استخراج گردید. در حوزه مؤلفه‌های کالبدی عواملی مانند: فردی سازی فضا، استفاده از مرزها برای تفکیک فضا و ایجاد فضاهای نیمه شخصی و خلوت به دست آمد و در حوزه مؤلفه‌های روانی مهم‌ترین مؤلفه‌ها شامل: امنیت، تراکم جمعیتی و در نظر گرفتن نیازهای متفاوت افراد حاصل شد. نتیجه گیری: در نظر گرفتن عوامل مؤثر حاصل شده از پژوهش حاضر در طراحی محیطی موجب مطلوبیت فضاهای شخصی در محیط های آموزشی دانشگاهی خواهد شد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: After accomplishment of a survey on universities the results showed that there are many specific problem such as lack of private space and sense of belonging. The aim of this article is studying the theories andconcepts in the area of private space. Method: This study is practical, based on its purpose will give design solutions to improve the quality of private spaces. This research is a mixed study (quality and quantity). For data collection is used literature review and interviews with Experts in this field. These data are firstly analyzed and classified, then measurements were done to find out the importance of the parameters. Questionnaire was made and distributed among a group of specialist including architecture professors and psychologists and then the main questionnaire was conducted and then studied by 48 architecture students. Data analyzing was done by using the Delphi technique and the SPSS software. Findings: At the end, the main influential factors in private spaces were extracted as: the individualization of the area, figuring out how to break down these areas, create semiprivate and quiet spaces. Discussion and Conclusion: Applying these extracted factors will have positive effects on utility of private spaces and improvement quality of learning environments.  

منابع و مأخذ:

 

1. Canter, D. (1997); The Facets of  place in G T Moore & R W Marans (eds) Advances in Environment, Behavior, and Design. 4. New York. Plenum. Pp 109


2. JavanForuzandeh, Ali and Motallebi, Ghasem (2011), conception of locational sense and its constitutional factors: urban identity journal, vol., 5, no. 8.(In Persian)


3. Ansari,Mojtaba; Jamshidi,Samabeh; Almasifar, Tina (2010), investigating sense of region and regional behaviors in urban parks (case study: Saaee park) : Arman Shahr architecture and urban planning journal,      Volume 3, Number 4,pp 33-48(Persian language)


4. Motallebi, Ghasem (2001), environmental psychology as new knowledge in architecture service and urban designing:Honarhaye Ziba journal, no. 10.(In Persian)


5. Azemati hamidreza, Aminifar zinat, Pourbagher somayeh (2016). Spatial layout pattern of new schools based on the principles of Islamic schools to promote students learning. Naqshejahan 6 (2), 16-23(In Persian)


6. Azemati, Saeed (2012), academic space deigning by emphasis on outdoors desirability: Master thesis, ShahidRajaei University. P 19(Persian language(


7. Falahat, Mohammad Sadegh (2006), conception of locational sense and its constitutional  factors, HonarhayeZiba journal, 26, summer (In Persian)


8. Pourbagher Somayeh (2014), Recognition of Physical factors affecting student’s satisfaction in Learning Spaces(Case study:High school in Tehran): MA thesis, ShahidRaja  University. (Persian language)


9. Madanipour, Ali (2012), public spaces and urban private space, FarshadNurian (translator)


10. Crowe, Sarah (2011). Get Back! The Use of Personal Space Among College  Students  Journal of Interdisciplinary Undergraduate Research, Vol. 3 [2011], Art


11. Mohammadi mona (2015), Designing University Educational Spaces with emphasizing on the Utility of Personal Spaces:  MA thesis, ShahidRaja  University (In Persian)


12. Moghaddam, F.M. (1998). Social psychology: Exploring universals across cultures. New York, NY: W.H. Freeman & Company. (In Persian)


13. Bell, P., Green, T., Fisher, J., & Baum, A. (1996). Environmental Psychology (4th edition.). Fort Worth:Harcourt Brace College Publishers


14. Uzzell, D., & Horne, N. (2006). The influence of biological sex, sexuality and gender role on interpersonal distance. British Journal of Social Psychology, 45, 579–597.


15. Tanner, C. K. (2006). Effects of the school’s physical environment on student achievement. Educational Planning, 15(2), 25–44.


16. Musa Zadeh, Ebrahim and Mostafizadeh, Fahim (1391). A look at the concept and foundations of the right to privacy in the customary legal system. Journal of Public Law Knowledge, Year 1, Issue 2. (In Persian)


17. Ivanovic, Glen Wash (2013). People as place-making coordinate: A methodology for visualizing personal spaces; Frontiers of Architectural Research (2014) 3:36–43.