بررسی وضعیت و آشکارسازی تغییرات در جنگل‌های مانگرو جزیره قشم با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در بین سال‌های 1988 تا 2008

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

شهرام جعفرنیا ¹ , جعفر اولادی ² , سید محمد حجتی ³ , خسرو میر آخور لو ⁴

1 - دانشجوی دکتری جنگلداری، گروه جنگلداری، دانشکدة منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس نور.
2 - استادیار گروه جنگلداری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری *(مسوول مکاتبات).
3 - استادیار گروه جنگلداری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
4 - مربی، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور.

تاریخ دریافت : 1390/02/25 تاریخ پذیرش : 1390/07/12 تاریخ انتشار : 1395/01/01

کلید واژه: جنگل‌های مانگرو, آشکار سازی تغییرات, توسعه سطح, تجدید حیات طبیعی, جزیره قشم,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: جنگل های مانگرو جزیره قشم در سواحل جنوبی ایران و نزدیک به بالاترین عرض جغرافیایی پراکنش مانگروهای جنوب شرقی آسیا قرار دارند. با توجه به اهمیت جنگل های مانگرو ایران از جمیع جهات و معرفی آن ها به عنوان یکی از مهم ترین اکوسیتم های جهان و تخریب روز افزون این مواهب طبیعی، حفظ، احیا و توسعه جنگل های مذبور از اهمیت بسزایی برخوردار است. روش بررسی: در این مطالعه ابتدا سطح جنگل های موجود در سال های 1988، 1998و 2008 در شمال غربی جزیره قشم تعیین شد و سپس با مقایسه داده های ماهواره ای در دو دوره 1998- 1988 و همچنین 2008- 1998 آشکارسازی تغییرات انجام شد. یافته ها و نتایج: نتایج بررسی نشان داد که طی دو دهه گذشته تغییرات چشم گیری در این اراضی اتفاق افتاده است. در دوره اول، مجموع وسعت جنگل از 52/5160 هکتار در سال 1988 به 32/5308 هکتار در سال 1998 افزایش یافته و در واقع در طول 10 سال توده جنگلی با افزایش 7/147هکتار(حدود 8/2 %)، توسعه داشته است. این رشد و توسعه را می توان رشد متوسط جنگل با نرخ سالانه 28/0 درصد معادل7/14 هکتار در سال در طول این دوره برشمرد. در دوره دوم، سطح جنگل از 32/5308 هکتار در سال 1998 به 7/5512 هکتار در سال 2008 افزایش یافته که در واقع در طول 10 سال توده جنگلی با افزایش 4/204 هکتار معادل 8/3 درصد توسعه داشته است. این توسعه را می توان رشد متوسط جنگل با نرخ سالانه 38/0 درصد معادل 4/20 هکتار در سال در طول دوره دوم برشمرد. در این مطالعه عامل اصلی توسعه سطح جنگل های مانگرو تجدید حیات طبیعی و در مواردی جنگل کاری های صورت گرفته در این مناطق بوده است.

چکیده انگلیسی:

Introdoction: The Qeshm Island Mangrove forests are located at southern coast of Iran, near the highest latitude of Mangrove in Southeast of Asia. Due to the importance of all aspects of mangrove forest and to prompte it as one of the most significant world ecosystems the ever increasing destruction of thease natural resources, it is essential to preserve, restore and develop thease forest in Iran. Material & Method: In this study, mangrove forest areas were determined for 1988, 1998 and 2008; then, the changes were detected by comparing satellite data related to two periods of 1988-1998 and 1998-2008 in the northwest of Qeshm Island. Result & diction: The results showed that over the past two decades, significant changes have occurred in this area. In the first period, the total forest area increased from 5160.52 ha in 1988 into 5308.32 ha in 1998, i. e., the forest area had developed 181.7 ha (about 5/3%) during 10 years. In other words, the annual average growth rate of these forests was 0.35 percent, equivalent to 18.7 ha per year during that 10 year period. In the second period, the forest area of developed from 5308.32 ha in 1998 into 5512.7 ha in 2008, i. e., the forest area has been developed 204.4 ha, (3.8 %) in the second period 10 year. In other words, the annual average growth rate of the forest 0.38 percent (20.4 ha) per year during the second period. In this study,the main factor for the development of area has been causes natural regeneration and in cases of Afforestation mangrove forests in these areas.

منابع و مأخذ:

1. Saleh, m., 2007. Assessment of mangrove vegetation on Abu Minqar Island of the red sea.  Arid Envirmental, Vol. 68, pp. 331-336.


2. Iftekhar, m.­, Takama, t., 2008. Perceptions of biodiversity, environmental servis, and conservation of planted mangrovs: a case study on Nijhum Deip Island, Bangladesh. journal Wetlands Ecology Mangement, Vol. 16, pp. 119-137.


3. دانه کار، ا فشین، جنگل­های مانگرو جهان، فصلنامه محیط زیست، 1374،شماره 26، صص2 - 16.


4. صفیاری، شهلا ، "جنگل­های مانگرو، جنگل­های مانگرو  در ایران"، چاپ اول،تهران: انتشارات موسسه تحقیقات جنگل­ها و مراتع کشور؛ 1381. جلد دوم، فصل اول.


5. - دهقانی، مریم، "پتانسیل­یابی جنگل­های مانگرو جزیره قشم با استفاده از "GIS. پایان نامه کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشگاه کردستان،  1387؛ 57ص.


6. صادقی، ایوب، "بررسی تغییرات سطح و تراکم جنگل­های مانگرو در حوزه­ دریای عمان با استفاده از عکس­های هوایی(منطقه جاسک و سیریک)". پایان­نامه کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، 1384؛ 87ص.


7. Singh, A.,­ 1989. Digital Change Detection Techniques using Remotely Sensed Data. International Journal of Remote Sensing, Vol. 10, pp. 989-1003.


8. Minh Thu, p., Populus,  j., 2007. Status and changes of mangrove forest in Mekong Delta: Case study in Tra Vine, Vietnam. Estuarine, Coastal and Shelf Science, Vol. 71, pp. 98-109.


9. Ming Lee, t., ChungYeh, h., 2009. Applying remote sensing techniques to monitor shifting wetland vegetation: A case study of Danshui River estuary mangrove communities, Taiwan. Ecological Engineering, Vol.35, pp.487-496.


10. Chavez, P., Kwarteng, A., 1989. Extracting spectral contrast in landsat thematic mapper image using selective principle component analysis. Photogrammetric Engineering & Remote Sensing, Vol.55, pp. 339-348.


11. Schowengerdt, R. A., 1983. Techniques for Image Processing and Classification in Remote Sensing. New York Academic Press, 199 p.


12. شتایی جویباری، شعبان، "تهیه نقشه جنگل به کمک تصاویر ماهواره­ای به روش رقومی". پایان نامه کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 1375؛ 108ص.


13. مهدوی، علی، "بررسی روند تغییرات کمی و کیفی جنگل­های مانگرو منطقه قشم با استفاده از عکس­های هوایی سال های 1346 و "1373. پایان نامه کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران ، 1380؛ 78ص.


14. Tappan, G.G., Sall, M., Wood, E.C., Cushing, M., 2004. Ecoregions and land cover trends in Senegal. Journal of Arid Environments, Vol. 59, pp. 427-462.


15. Giri, C., Pengra, B., Zhu, Z., Singh, A., Tieszen, L., 2007. Monitoring mangrove forest dynamics of the Sundarbans in Bangladesh and India using multi-temporal satellite data from 1973 to 2000. Estuarine, Coastal and Shelf Science, Vol.73, pp. 91-100.