بررسی نقاط قوت، نقاط ضعف، تهدیدها و فرصت های اجرای اصول جنگل در جنگل های شمال ایران (ریو تا ژوهانسبورگ)
محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیستناصر محرم نژاد 1 , امیر مافی 2
1 - دانشیار، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد علوم و تحقیقات تهران.
2 - کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران*(مسئول مکاتبات).
کلید واژه: مدیریت محیط زیست, اصول جنگل, جنگل های شمال ایران,
چکیده مقاله :
با مطالعه روند تغییرات حاصل در جنگل های شمال کشور از طریق بررسی وضعیت کمی و کیفی ، وضعیت حفاظتی و حمایتی، وضعیت تولید انواع فرآورده های جنگلی و محصولات چوبی و دیگر اطلاعات مربوط به این جنگل ها و مقایسه و تطبیق وضعیت موجود با اصول و عناصر موجود در اصول جنگل نقاط ضعف، قوت، تهدیدها و فرصت های اجرای این اصول به شرح زیر می باشد: از جمله تهدیدها و نقاط ضعف اجرای اصول جنگل، در جنگل های شمال می توان اشاره نمود به: حضور دام در جنگل؛ کاهش سطح جنگل ها؛ عدم توجه به تهیه و تولید محصولات فرعی جنگل؛ عدم مشارکت زنان و جوانان در مدیریت جنگل ها؛ قاچاق و برداشت بی رویه چوب؛ عدم توجه به سنت، فرهنگ و دانش بومی مرتبط با جنگل؛ عدم آگاهی تشکّل های زیست محیطی از وجود اصول جنگل و .... از سوی دیگر برخی از فرصت ها و نقاط قوت اجرا نیز به قرار زیر است: اجرای موثر طرح های مرتبط با احیا، حفاظت و بهره برداری از جنگل های شمال کشور توسط سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور؛ حضور تعداد زیادی از تشکل های زیست محیطی در سه استان شمالی کشور؛ وجود قوانین ملی در راستای اصول جنگل؛ وجود تعاونی های بهره برداری جنگل نشینان به منظور مشارکت آنان در مدیریت جنگل ها؛ برگزاری دوره های آموزشی جهت کارکنان و متخصصان سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور؛ آموزش های ترویجی به بهره برداران و ساکنان حوزه آبخیز و ... . با در نظر گرفتن موارد فوق، راهکارهایی به منظور ارتقای مدیریت پایدار جنگل های شمال پیشنهاد گردیده که موارد مهم آن عبارتند از: اصلاح و تکمیل طرح تجمیع جنگل نشینان؛ افزایش نقش مردم و مشارکت مردمی؛ افزایش مشارکت بین المللی در امر مدیریت زیست محیطی جنگل های شمال (افزایش همکاری های فنی و مالی)؛ اصلاح نظام آموزشی در ابعاد محلی در جهت تاکید بر موضوعات زیست محیطی؛ ارتقای فن آوری در سیستم های دام داری و کشاورزی متناسب با استعدادها، امکانات و شرایط موجود در شمال کشور؛ برقراری ارتباط تنگاتنگ متولیان منابع طبیعی با دانشکده های منابع طبیعی و موسسات علمی؛ ایجاد بانک اطلاعات منابع طبیعی؛ و ... . یکی از اهداف کمیته فرعی اصول جنگل متولی اصول جنگل در کشور بومی نمودن اصول جنگل می باشد. برنامه صیانت از جنگل های شمال می تواند به عنوان نسخه بومی این اصول مورد استفاده قرار گیرد.
During the earth summit in 1992, countries developed a series of principles for sustainable exploitation of forests. These principles are the first global consensus on sustainable forest use; however, they are not legally binding. The present study aims to determine the strengths, weaknesses, opportunities and threats of the execution of Rio Forest Principles in Caspian forests, northern forests ofIran, from 1992 to 2002. This goal was pursued through studying forest developments as well as analyzing the schemes performed by theIranianForest, Rangeland and Watershed Management Organization against Forest Principles. As the authority of Caspian forests, this organization performs many schemes and projects to conserve, preserve and recover forests. The results of the study show that this organization has achieved set standards in this regard. Statistics show that there has been a growth in the number of rangers and in the equipment for the protection of Caspian forests; however, the figures regarding the occurrences of fires, log smuggling and overgrazing prove that such growth has not been sufficient. Persistence of livestock in the forests, persistence of scattered pastoral households, depletion of forest area, lack of non-log production, lack of participation on the part of the young generation and women, log smuggling and unwise log exploitation, lack of NGOs awareness of Forest Principles, and lack of attention to the customs, culture and knowledge of the local community are among the weaknesses and threats of executing Forest Principles in the country’s northern forests. Meanwhile, efficient performance of schemes pertaining to recovering and protecting forests and forest utilization under the supervision of Forest, Rangeland and Watershed Management Organization of Iran, persistence of plenty of environmental NGOs in Gilan, Mazandaran and Golestan provinces, existence of a national equivalent for Forest Principles, cooperation of forest residents who deal with forest utilization, and courses for forest users and watershed residents are some of the strengths and opportunities of executing Forest Principles in the northern forests of Iran. Considering the above-mentioned issues, the following managerial approaches are proposed: to improve public efficiency (public participation); to increase international participation in forest management (technical and financial cooperation); to improve local educational plans in order to emphasize environmental considerations; to improve environmental and natural resources institutes; and to establish environmental database.