بررسی تاثیر میزان فاصله از منبع آلودگی بر غلظت فلزات سنگین در خاک اطراف کارخانه سیمان شهرستان نکا

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

سمیه دریواسی ¹ , کیوان صائب ² , مریم ملاشاهی ³

1 - کارشناس ارشد رشته محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن
2 - دانشیار گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن
3 - استادیارگروه جنگل داری در مناطق خشک، دانشکده کویر شناسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران *(مسوول مکاتبات)

تاریخ دریافت : 1393/06/22 تاریخ پذیرش : 1393/12/06 تاریخ انتشار : 1394/10/01

کلید واژه: کارخانه سیمان, فلزات سنگین, آلودگی خاک, شهرستان نکا,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: آلودگی هوا از پیامدهای فعالیت بشر، به ویژه در قرن بیستم است که در این راستا کارخانجات سیمان از جمله آلاینده های مهم به شمار می آیند. مواد آلاینده ناشی از صنایع سیمان شامل انواع ترکیبات کربن دار، فلزات سنگین، اکسیدهای گوگرد و اکسیدهای ازت و غیره می باشد. هدف از مطالعه حاضر بررسی غلظت فلزات سنگینی چون Al, As, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Hg, Mn, Ni در خاک و در فواصل متفاوت از حاشیه کارخانه سیمان و نیز بررسی میزان تاثیر کارخانه سیمان نکا بر افزایش ترسیب این عناصر و غلظت آن ها در خاک و مقایسه آن با استانداردهای جهانی می باشد. روش بررسی: در این تحقیق جهت بررسی غلظت فلزات سنگین (Al، As، Cd، Co، Cr، Cu، Fe، Hg، Mn و Ni) موجود در گردوغبارهای منتشر شده از کارخانه سیمان نکا، از نمونه های خاک استفاده شده است. نمونه گیری در مهرماه سال 1391 انجام یافت. برای این کار 4 نقطه نمونه برداری (فواصل 10، 400 و 800 متری از کارخانه و نیز نقطه شاهد) در نظر گرفته شد. در هر نقطه برای اطمینان از کافی بودن نمونه ها اقدام به برداشت 4 نمونه خاک گردید. در مرحله بعد نمونه ها در فضای باز خشک و سپس با استفاده از روش هضم شیمیایی تجزیه و با استفاده از دستگاه ICP غلظت عناصر اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج نشان داد که غلظت اکثر عناصر در ایستگاه شماره 1 یعنی فاصله 10 متری از کارخانه بیش ترین میزان را داشته است. هم چنین با فاصله گرفتن از حاشیه کارخانه از غلظت آن ها کاسته شده است. نتیجه گیری: غلظت اکثر فلزات اندازه گیری شده بالاتر از استانداردهای جهانی بوده و این نمایانگر میزان آلایندگی این کارخانه می باشد. در بین عناصر مورد مطالعه عناصر Co, Cr, Cu, Cd, Mn, Ni, Zn بیش ترین تفاوت را با استانداردهای جهانی نشان دادند.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Air pollution is one of anthropogenic aspect in 20th century especially cement factories have important role on air pollution. Pollutant material cement factories contain carbon bearing components, heavy metals, sulfur oxide, N oxide. Material and methods: This research aimed to investigate the heavy metal concentrations (Al, As, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Hg, Mn, Ni (in soil samples of Neka cement dust deposition. The sampling was done on October of 2012. For this aim, 4 sample points were chosen with 100, 400, 800 intervals of cement factory. The protected area from the pollutant material was selected as control point. To ensure of samples sufficiency in each sample point, 4 soil samples were collected. .Then samples were dried and measured for heavy metals concentrations using digestive method with ICP. Results and discussion: Our results showed that there is a high level of heavy metal concentrations at 10 meters interval from factory and heavy metal concentrations decrease parallel to distance increase. Also in more cases, measuring of heavy metals concentration, is more than the world standard and this indicates the big polluting role of Neka cement factory. Between the studied elements, Co, Cr, Cu, Cd, Mn, Ni and Zn have most different rate compared with world standard. 

منابع و مأخذ:

 

1. Akeredolu, F.A., Ilaniyi, H.B., Adejumo, J.A., Obioh I.B., Asubiojo. O.I., and Oluwole, A.F., 1994. Determination of elemental composition of TSP from cement industries in Nigeria using EXDREF TECHNIQUES. Nuclear Instrument and Methods in physics research A 353: 542-545.


2. Iqbal, M.Z. and M Shafig. 2001. Periodical effect of cement dust pollution on the growth of some plant species. Turk J Bot. 25: 19-24.


3. Salt D. E., Smit, R. D., Raskin I. 1998. Phytoremediation, Ann. Rev. Plant Physiol. Plant Mol. Biol., 49: 643−668.


4. Bin Chen, T., Ming Zheng, Y. Lei, M., Chun Huang, Z., Tao Wu, H., Chen, H., Ke Fan, K., Yu, K., Wu, X., ZhengTian, Q., 2005. Assessment of heavy metal pollution in surface soils of urban parks in Beijing, China. Chemosphere 60; 542-551.


5. Banat, K.M., Howari, F.M., Al-Hamad, A.A., 2005. Heavy metals in urban soils of central Jordan: should we worry about their environmental risks. Environmental Research 97, 258-273.


6. Chen, T.B., Wong, W.J.C., Zhou, H.Y., Wong, M.H., 1997. Assessment of trace metal distribution and contamination in surface soil of Hong Kong. Environmental Pollution 96; 61-68.


7. Chen, T.B., Ming Zheng, Y. Lei, M., Chun Huang, Z., Tao Wu, H., Chen, H., Ke Fan, K., Yu, K., Wu, X., ZhengTian, Q., 2005. Assessment of heavy metal pollution in surface soils of urban parks in Beijing, China. Chemosphere 60; 542-551.


8. حضرتی، صادق، رضازاده آذری، منصور، صادقی، هادی، رحیم، سهیلا، بررسی غلظت گردو غبارهوای محیط کار در کارخانه سیمان اردبیل، 1388، 
   
   
   1. خرم زاده، محمدرضا، خوانین، علی، مرتضوی، سید باقر، اصیلیان، حسن، سلیمانیان، اردلان، ارزشیابی کروم شش ظرفیتی (محلول و نامحلول در آب) عامل ایجاد سرطان ریه در گرد و غبارهوای محیط کار واحد بارگیرخانه یک کارخانه تولید سیمان پرتلند تیپ پوزولانی، چهارمین همایش سراسری بهداشت حرفه ای ایران. همدان، 1383، ص 705-710.
      
      
      1. Isikli, B., Demir, T.A., Urer, S.M., Berber, A., Akar, T., Kalyoncu, C., 2003. Effects of chromium exposure from a cement factory, Environmental Research 91; 113–118.
      
      
   
   
   2. صادقی روش، محمد حسن، خراسانی، نعمت الله، بررسی آثار گردو غبار ناشی از صنایع سیمان بر تنوع و تراکم پوشش گیاهی (مطالعه موردی کارخانه سیمان آبیک)، علوم و تکنولوژی محیط زیست، 1388، دوره دهم، شماره یک.
      
      
      1. Yhdego M., 1992. Epidemiology of industrial environmental health in Tanzania. Environ. Int. 18(4):381-387.
      
      
      2. Pilcher, N.J., 1999. Cement Dust Pollution as a Cause of Sea Turtle Hatchling Mortality at Ras, Marine Pollution Bulletin. 38 (11), 966-969.
      
      
      3. Al-Khashman, O.A, Shawabkeh, R.A., 2006. Metals distribution in soils around the cement factory in southern Jordan, Environmental Pollution 140; 387-394.
      
      
      4. Baby, S., N. A. Singh, P. Shrivastava, S. R. Nath, S. S. Kumar, D. Singh and K. Vivek 2008. "Impact of dust emission on plant vegetation of vicinity of cement plant." Environmental Engineering and Management Journal7 (1): 31-35.
      
      
      5. Mishra, G. P., 1991. Impact of industrial pollution from a cement factory on water quality parameters at Kymore. Environment and Ecology 9(4): 876-880.
      
      
      6. حاج علیلو، ب.، وثوق، ب.، 1388. زمین شناسی پزشکی. انتشارات دانشگاه پیام نور. 255 ص
         
         
         1. صفوی، سید یحیی، علیجانی، بهلول، بررسی عوامل جغرافیایی درآلودگی هوای تهران، پژوهش های جغرافیایی، 1385، شماره 58، ص 99-111.
         
         
         2. ملاشاهی، مریم، علیمحمدیان، حبیب، حسینی، سید محسن، فیضی، وحید، ریاحی بختیاری، علیرضا، پهنه بندی آلودگی هوای تهران به فلزات سنگین با استفاده ازبرگ های گونة توت، جغرافیا و مخاطرات محیطی، 1392، شمارةهفتم، ص69- 84.
            
            
            1. Halek F, Kavouci A, Montehaie H. 2004. Role of motor-vehicles and trend of air borne particulate in the Great Tehran area, Iran. Int J Environ Health Res.14:307 – 313.
            
            
            2. Alwadi, A.R., 1999. Manual of oceanographic observation and pollutant analysis method (MOOPAM), 261 PP.
            
            
         
         
      
      
   
   
   3. کلانتری، نصرالله، سجادی، زهرا، مکوندی، منوچهر، کشاورزی، محمدرضا، خصوصیات شیمیایی خاک و آب زیرزمینی دشت آبرفتی عسلویه، با تاکید بر آلودگی فلزات سنگین، فصلنامه زمین شناسی کاربردی، 1390، شماره 4، ص 333-342
      
      
      1. Garcia, R., Millan, E., 1998. Assessment of Cd, Pb and Zn contamination in roadside soils and grasses from Gipuzkoa (Spain). Chemosphere 37 (8); 1615-1625.
      
      
   
   
   4. ملاشاهی، مریم، پهنه بندی آلودگی هوای تهران با مگنتومتری خاک و برگ گونه های کاج، زبان گنجشک و توت، پایان نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی،1392، 183 ص.
      
      
      1. Al-Omran, A.M., El-Maghraby, S.E., Nadeem, M.E.A., El-Eter A.M., and Al-Qahtani, S.M.I., 2011. Impact of Cement Dust on Some Soil Properties around the Cement Factory in Al-Hasa Oasis, Saudi Arabia 11 (6): 840-846.
      
      
      2. World Health Organisation (WHO), 1998. Chromium Environmental Health Criteria No. 61. WHO, Geneva.
      
      
      3. Al-Oud, S.S., Nadeem, M.E.A., Al-Shbel, B.H., 2011.Distribution of heavy metals in soil and plants around a cement factory in Riyadh city, central of Saudi Arabia, American-Eurasian J. Agric and Environ. Sci, 11 2; 183-191.