بررسی شاخص‌های رضایت‌مندی شهروندان از امکانات رفاهی پارک‌ها و فضاهای سبز شهر تهران با استفاده از روش تاپسیس و تجزیه خوشه‌ای

محورهای موضوعی : محیط زیست شهری

محمدمهدی ضرابی ^{1 *} , رقیه امینیان ² , سودابه مفاخری ³

1 - دانشیار، گروه مهندسی علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین. *(مسوول مکاتبات)
2 - دانشیار، گروه مهندسی ژنتیک و به نژادی گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین.
3 - دانشیار، گروه مهندسی علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین.

تاریخ دریافت : 1396/08/27 تاریخ پذیرش : 1397/03/07 تاریخ انتشار : 1401/11/01

کلید واژه: تجزیه چند متغیره, روش شباهت به گزینه ایده آل, پارک های شهری, امکانات رفاهی, شهر تهران, رضایت مندی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی، انسانها به تدریج از طبیعت دور شده و تراکم بیش ازحد جمعیت و ایجاد محیط های انسان ساخت، نیازهای زیست محیطی، جسمی و روحی انسان را بیشتر بروز داده است. برای رفع این نیازها، انسان شهرنشین اقدام به ایجاد پارکها در داخل شهرها کرده است. هدف تحقیق حاضر اولویت بندی شاخص های رضایت مندی شهروندان از پارک ها و فضاهای سبز شهری با استفاده از مدل تاپسیس در پارک های شهر تهران است. روش بررسی: روش انجام پژوهش به صورت توصیفی، تحلیلی و پیمایشی بوده است. اطلاعات به صورت تکمیل پرسشنامه توسط مراجعان به پارک اخذ شد و در نهایت تجزیه و تحلیل نهایی بر روی آن صورت گرفت. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که اکثر پاسخگویان در دامنه سنی بین 20 تا 40 سال، دارای شغل آزاد، با مدرک تحصیلی دیپلم و لیسانس بودند، انگیزه آن ها از مراجعه به پارک استراحت و طریقه دسترسی آن ها به پارک وسیله شخصی بوده است. شاخص های رضایت مندی شهروندان از پارک ها براساس مدل تاپسیس مشخص گردید. در این مدل فضای سبز و تابلوها به ترتیب دارای کمترین و بیشترین فاصله از گزینه ایده آل بودند. براساس شاخص شباهت، در بین 23 معیار مورد بررسی فضای سبز و مساحت پارک به ترتیب رتبه یک و دو و تابلوها و زباله دان ها به ترتیب رتبه 22 و 23 را به خود اختصاص دادند. براساس روش چند متغیره تجزیه خوشه ای معیارهای رضایت مندی شهروندان از پارک ها به سه گروه تقسیم شدند. معیارهایی که بیشترین، کمترین و حد متوسطی از رضایتمندی را برای مردم داشتند به ترتیب در گروه اول، دوم و سوم قرار گرفتند. بحث و نتیجه گیری: براساس روش تجزیه خوشه ای میزان رضایتمندی مردم از عناصر برگزاری مسابقات در پارک، فضای سبز در بهار، وسعت فضای سبز، مساحت پارک و تنوع گل ها و درختان نسبت به سایر عناصر بیشتر بود.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: With population growth and urban development, humans gradually went away from nature. Over-population density and human-made environments have increased the human environmental, physical and mental needs. In order to meet these needs, urban man has created parks inside the cities. The purpose of this study is to prioritize citizens' satisfaction indices from parks and urban green spaces using the topsis model in parks of Tehran. Material and Methodology: The research method is descriptive, analytical and survey. The information was collected by completing the questionnaire by visitors to the park and finally the questionnaires were analyzed. Findings: The data analysis showed that most respondents were in the age range of 20 to 40 years old, had a free job, and had a diploma or a bachelor's degree. Their motivation from going to the park was resting and their access to park was a personal vehicle. Indicators of citizens' satisfaction from parks were determined based on the topsis model. In this model, green space and boards had the lowest and the most distance from ideal point, respectively. According to the similarity index, among the 23 criteria, the green space and the area of the park ranked first and second, respectively, and the boards and trash bin were ranked 22 and 23, respectively. Based on multivariate method, cluster analysis, citizens' satisfaction criteria from parks was divided into three groups. The criteria that had the highest, the lowest and the average satisfaction rates for the people were in the first, second and third groups, respectively. Discussion and Conclusion: Based on the cluster analysis, people's satisfaction with the elements of conducting the competition in the park, the green area in the spring, the size of the green space, the area of the park and the variety of flowers and trees were more than other elements.    

منابع و مأخذ:

1. Salehifard, M., Alizadeh, D. (2008). An investigation of social and psychological dimensions of urban green spaces (with an urban management approach). Urban Management, 21: 19-33.(In Persian)


2. Ebrahimzadeh, E., Ebadi Jokandan, E. (2008).The spatial analysis of allocation of greenbelt utilization of the third givil zone of Zahedan. Journal of Geography and Development, 11: 39-58. (In Persian)


3. Luttik, J. (2000). The value of trees, water and open spaces as reflected by house prices in the Netherlands, Journal of Urban Plan. 48 (3– 4): 161–167.


4. Akbarpour, M. (2009). Evaluating and locating the use of green space of area 9 of
   Tehran municipality. Journal of Applied Researches of Geographical Sciences, 11: 75-104. (In Persian)


5. K., Hwang, C. L. (1985). Manufacturing plant location analysis by multiple attribute decision making: Part I- single plant strategy. International Journal of Production Research, 23(2): 345–359.


6. Khakpour, B., Rafiee, H., Salehifard, M., Tavangar, M., (2010). Study the performance of urban management in the development of public green spaces (parks) using the topsis method (Case study: Mashhad city). Geography and Regional Development Journal. 14: 1-27. (In Persian)


7. Ahangari, Sh., Musazadeh, Ch., Mohammadi, R. (2013). Prioritizing citizens' satisfaction indices from parks and urban green spaces (case study: Bukan city), Journal of Geography and Environmental Studies, 7-27. (In Persian)


8. Fazelnia, Gh., Kiani, A., Mahmoodian, H. (2011). Locating and prioritizing urban parks using topsis hierarchy process and geographic information system (case study: Alshtar city), Human Geography Research Quarterly, 78: 137-152. (In Persian)


9. Moghadam, M., Mohammadi, S.A. and Aghaei Serberzeh, M. (2009).  Introduction to Multivariate Statistical Methods. Second edition , Parivar publication. Pp 280. (In Persian)


10. Mohammadi, S. A. and Prasanna, B. M. (2003). Analysis of genetic diversity in crop plants- Salient statistical tools and considerations. Crop Science. 43: 1235-1248.


11. Wang, Y.J. and Lee, H.S. (2007). Generalizing topsis for fuzzy multiple criteria group decision – making. Computers and Mathematics with Applications, 53: 1762– 1771.


12. Wu, C. Sh., Lin, C. T. and Lee, Ch. (2010). Optimal marketing strategy: A decision-making with ANP and TOPSIS. International journal of production economics, 127(1): 190-196.


13. Malachowski, Y.  (2016). Geographic Information System and Multiple Criteria Decision Analysis, Fourth Edition, Semat Publication. Pp 608.