اولویت‌بندی مناطق مناسب استقرار صنایع مزاحم شهری با استفاده از تصمیم‌گیری چندمعیاره و برنامه‌ریزی ریاضی (مطالعه موردی: شهرستان ازنا)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

ستار سلطانیان ¹ , احسان رحیمی ² , علی سالاروند ³ , مجتبی جهاندیده ⁴

1 - عضو هیآت علمی گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء(ص) بهبهان، بهبهان، ایران. *(مسوول مکاتبات)
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
3 - کارشناس ارشد آلودگی‌های محیط زیست، اداره کل حفاظت محیط زیست استان لرستان، ایران.
4 - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

تاریخ دریافت : 1395/09/29 تاریخ پذیرش : 1396/02/26 تاریخ انتشار : 1399/02/01

کلید واژه: صنایع مزاحم, ارزیابی چند معیاره, مکان‌یابی, ازنا,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: رشد سریع شهرها و عدم توازن بین محیط و فرهنگ شهرنشینی مشکلات زیادی را به وجود آورده است. برخی از این مشکلات ناشی از صنایع و مشاغل مزاحم درون شهر است که به طور مستقیم و غیرمستقیم بر کالبد شهری، قشربندی های اجتماعی و زندگی شهروندان تاثیر می گذارند. به منظور حفظ سلامت انسان و محیط زیست شهری، کلیه صنایع مزاحم باید به مکان های مجاز انتقال یابند. در این راستا، انتخاب مناسب ترین مکان در خارج از محدوده شهر مسآله ای بسیار مهم و پیچیده است. پژوهش حاضر نیز با هدف مکان یابی صنایع مزاحم شهرستان ازنا انجام شده است. روش بررسی: در این تحقیق پس از استانداردسازی لایه ها و تهیه نقشه محدودیت از آن ها، روش ترکیب خطی وزن دار برای تلفیق آن ها بکارگرفته شد. به منظور تعیین مناسب ترین پهنه از رویکرد شایستگی ناحیه ای سرزمین استفاده گردید و نواحی دارای ارزش های بالاتر از 200 و مساحت های بیش تر از 5 هکتار مشخص شد. در نهایت 15 پهنه حاصل گردید که اولویت بندی آن ها با استفاده از برنامه ربزی ریاضی و 5 فاکتور فاصله از مرکز شهر، جاده، نزدیک ترین روستا، مساحت پهنه ها و میانگین ارزش شایستگی ها انجام گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از اولویت بندی پهنه ها نشان داد که پهنه های شماره 10 و 2 به ترتیب مناسب ترین مکان جهت انتقال صنایع مزاحم شهری هستند. بحث و نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که صرفا تعیین پهنه های مناسب برای انتقال صنایع کافی نیست، بلکه تعیین بهترین پهنه و همچنین اولویت بندی سایر پهنه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است که می تواند مدیران را در انتخاب مناسب ترین پهنه یاری نماید..

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Rapid and heterogeneous urban growth and also imbalance between urban environment and urbanism culture have caused many problems. Some of these problems that caused by occupations and urban industries affected on urban fabric, social stratification and citizen life directly and indirectly. In order to protect human health and urban environment all of the disturbing industries should be transmitted on suitable sites. In this regard, choosing the best site in the urban landscape is a very important issue. Indeed, this study is done to select suitable site for Azna nuisance industries.  Method: In this research, after standardizing the layers and preparing the constraint maps, the weighted linear composition method was used to combine them. In order to determine the most suitable area, the competency approach of land areas was used and all patches with values higher than 200 and further than 5 hectares were identified. Finally, 15 zones were obtained, which were prioritized using mathematical programming and 5 factors of distance from the city center, road, nearest village, area of zones and average value of competencies. Finding: The results showed that the 10th and 2nd patches are most suitable site to establish urban nuisance industries respectively. Discussion and Conclusion: Overall, it can be concluded that simply determining the appropriate zones is not enough to transfer industries, but determining the best zone and also prioritizing other zones is of special importance that can help managers in choosing the most appropriate zone.  

منابع و مأخذ:

1. United Nations., 2012. World urbanization prospects. The 2011 Revision. New York. 340p.


2. Bahatta, B., 2010. Analysis of Urban Growth and Sprawl from Remote Sensing Data. Springer Science & Business Media, 172 p. 


3. Khakpour, B.A, Beyranvandzadeh, M., Rostam Gorani, E., Sorkh Kamal, K. 2012. Informal settlement of urban anomalies and modalities for its modification Case study: Tohid Bandar Abbas Town. Journal of Geographic Space. 34: 156-181. (In Persian)


4. Kharghloo, M., Farjam, R. 2001. Organizing and deploying optimal industries and intruder workshops. Case study: Central texture of Kermanshah city. Journal of Geographic Quarterly. 71: 40-47. (In Persian)


5. Alizadeh, A., Mohammadian, M., Etemadinejad, S., Yazdani, J. Evaluation of noise pollution in Sari (2007-2008).     Jornal of  Mazandaran University of Medical Sciences. 2009; 19 (69) :45-52. (In Persian)


6. Ichimura, M., 2003. Urbanization.Urban Environment and Land Use.Challenges and Opportunities.Asia- Pacific Forum for Environment and Development. Guilin. China.324p.


7. Tagvaei, M., Shihkbeyglo, R., Bandali, M. 2010. Planning and Localizing Daily Bazaars in Isfahan City by Analytic Hierarchy Process (AHP). Geography and Development Iranian Journal. 8(9): 99-126. (In Persian).


8. Dursun, S., 2006. Noise Pollution and Map of Konya City in Turkey.465p.


9. Fanni, Z., Moludi, J. 2009. Urban environment assessment in the form of rules and regulations with emphasis on air pollution. Urban Management. 64: 24-51. (In Persian)


10. Environmental Protection Agency Code of Conduct, "Standards and criteria for deployment of units and industrial and manufacturing activities". Tehran. Publications of the Environmental Protection Agency, 2010, 71 p. (In Persian)


11. Rikalovic, A., Cosic, I., Lazarevic, D., 2014. GIS Based Multi-criteria Analysis for Industrial Site Selection. Procedia Engineering 69: 1054 – 1063.


12. Worral L., 1991. Spatial Analysis and Spatial Policy using Geographic Information Systems, Belhaven. 221 p.


13. Marzieh Reisi, M., Soffianian, A., Ghodosi, H. 2015. Sitting Industries with Weighted Linear Combination Methodology in a GIS Environment in Great Isfahan Region. Journal of Environmental Sience and Technology. 16(4): 85-96. (In Persian)


14. Taghizadeh Diva, A., Salmanmahiny, A.R., Kheirkhah Zarkesh, M. 2014. Multiple Criteria Selection of the Construction Waste Disposal Site Using the Combined Approach of Fuzzy Analytic Hierarchy Process.Geographical Planning of Space Quarterly Journal. 3(10): 122-139. (In Persian)


15. Ghodsi Pour, S. H. 2005. Analytical Hierarchy Process AHP. Fourth edition. Tehran. Amir Kabir University of Technology. (In Persian)


16. Panahandeh, M., Arastou, B., Ghavidel, A., Ghanbari, F. 2010. Use of Analytical Hierarchy Process Model (AHP) in Landfill Site Selection of Semnan Town. Iranian Journal of Health and Environment. 2(4): 276-283. (In Persian)


17. Ali Akbari, I., Jamal Livani, A. 2011. Locating the municipal solid waste municipal sanitary landfill site using the AHP method Case study: Bashar city. Quarterly of Geography. 9(30): 95-111. (In Persian)


18. Faraji Shabbarbar, H.A. 2011. Locating the proper field of flood dispersal using the AHP hierarchical process analysis process in the GIS environment. Case study: Garabaygan watershed. Fasa plain, Shiraz. Physical Geography. 4(14): 13-25. (In Persian)


19. Shafaei, A.H., Rab'ani, Y., Hashemian, N. 2001. Assessment of effective parameters on location based on sustainable development principles using Fuzzy Delphi hierarchical analysis technique. Eighth Symposium on Science and Technology Advances. Mashhad. (In Persian)


20. Nasrollahi, Z., Salehi Qahfarhi, F. 2012. Factors affecting the location of industrial settlements with respect to sustainable development indicators and prioritizing them using triangular fuzzy numbers. Economic Growth and Development Research. 7: 93-123. (In Persian)


21. Eastman. R.J., 2006. IDRISI Andes, Guide to GIS and image processing. Clark University, Worcester, pp 87-131.


22. Saaty, T. L., 2008. Decision making with the analytic hierarchy process. International Journal of Services Sciences, 1(1), 83-98.


23. Eastman, R. J., 2001. Idrisi 32, Release 2. Tutorial. Clark University, USA. 237 PP.


24. Eastman, R. J., Jiang, H., 1996. Fuzzy measures in multicriteria evaluation, proceedings, 2nd. International Symposium on Spatial Accuracy Assessment in Natural Resources and Environmental Studies, May 21-23, Fort Collins, Colorado, 527-534.


25. Eastman. R. J., 2003. Idrisi 32, Release 2. Toforil. Clark University, USA. 237 PP.


26. Salman Mahini, A., Gholamalifard, M., 2006. Siting MSW landfills with a weighted linear combination methodologyin a GIS environment. International Journal of Environmental Science and Technology, 3(4), 435-445. (In Persian)


27. Salman Mahini, A., Kamyab, H. 2011. Applied remote sensing and Gis with Idrisi. Mehrmdis Publications. Second edition. 620 p. (In Persian)


28. Mohammad Nejad, N., Kachar, H. 2003. Survey of polluting and disturbing industries in the 11th district of Tehran Journal of Environmental Science and Technology. 16: 33-46. (In Persian)


29. Hadian, Z., Kazemizadeh, Sh. 2010. Locating fire stations using AHP network analysis method in GIS environment Case study: Qom city. Geography and Development Iranian Journal. 17: 99-112. (In Persian)


30. Yasouri, M. 2013. The Survey of the Status of Industries location and Industrial Estates in the Mashhad City.  Journal of Landuse Planning. 5(2): 261-288. (In Persian)


31.  Taghvaie, M.,  Shaykh Bayglou, R.,  Es’hagh Davatgar, L. 2011. Investigating and analyzing of jobs pollution in Isfahan. Journal of Environmental Studies. 36(56): 111-122. (In Persian)