حکمرانی پایدار منابع آب مشترک مرزی با بهره‌گیری از نظریه انتخاب اجتماعی (مطالعه موردی حوضه رودخانه هریرود)
محورهای موضوعی : مدیریت منابع آب
حمیدرضا جعفری
1
(استاد دانشکده محیط زیست پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران.)
بهرام ملک محمدی
2
(دانشیار دانشکده محیط زیست، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران.)
تورج نصر آبادی
3
(دانشیار دانشکده محیط زیست، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران.)
عبدالسلام امینی
4
(دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی محیط‌زیست، دانشکده محیط‌زیست، پردیس دانشکده‌های فنی ، دانشگاه تهران. *(مسوول مکاتبات))
کلید واژه: هریرود, تئوری بازی, قواعد انتخاب اجتماعی, منابع آب,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: مناقشات بر سر آب‌های فرامرزی بین کشورهای همسایه یک حوضه آبخیز، یکی از پدیده‌های رایج در عرصه بین‌المللی است. حل و فصل این مناقشات و توافق بر سر آب‌های فرامرزی همواره با چالش‌های متعددی روبرو بوده است که دستیابی به یک راه حل مورد اجماع طرف ها را دشوار می‌سازد. از جمله مناقشات آب‌های فرامرزی که در سال‌های اخیر، رو به شدت و وخامت گذارده، مناقشه افغانستان، ایران و ترکمنستان، بر سر استفاده از منابع آبی هریرود است. درین تحقیق سعی شده است تا بهترین راهکار جهت گذار از مرحله تنش و چالش به سمت تعامل و ایجاد یک بازی برد برد به نفع تمام طرف های درگیر در بازی ارائه گردد.روش بررسی: در این مقاله با فرض تمایل طرف‌های مناقشه به انجام مذاکره به منظور دستیابی به یک راه‌حل توافقی و اجماعی برای تقسیم حقابه هریرود، گزینه‌های احتمالی هریک از طرف ها با تکیه بر اصول و نظریات رایج بین‌المللی در مورد نحوه تقسیم آب‌های مرزی مشترک و نیز قواعد و کنوانسیون‌های رایج حقوقی شناسایی شد. پس از تعریف پنج گزینه برای مذاکرات هریرود بین ایران، افغانستان و ترکمنستان، به منظور شناسایی بهینه اجتماعی، از شش قاعده رایج کندورسه[1]، بوردا[2]، اکثریت نسبی[3]، میانه آرا[4]، مصالحه اکثریت[5] و کندورسه کاربردی[6] استفاده شد. در نهایت با استفاده از قواعد انتخاب اجتماعی، محتمل‌ترین نتیجه حاصل از مذاکره بر سر گزینه‌های یاد شده تعیین شد.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج این تحقیق که در سال 1398 خورشیدی انجام شده است؛ نشان داد که گزینه ایجاد بازار آب، بر اساس تمامی قواعد انتخاب اجتماعی مورد استفاده به استثنای قاعده اکثریت نسبی، به عنوان بهینه انتخاب شده است؛ بنابراین می‌توان گفت که گزینه یاد شده ، محتمل‌ترین گزینه‌ای است که بر اساس قواعد انتخاب اجتماعی، امکان توافق بر سر آن بین سه کشور حوضه هریرود وجود دارد.4- Condorcet Choice5- Borda scoring6- Plurality rule7- Median voting rule8- Majoritarian compromise[6]- Condorcet’s Practical Method
Background and Objectives: Conflicts over transboundary waters between neighboring countries is one of the most common challenges in the regional and international scale. Solving of these conflicts and getting agreements over transboundary waters has always faced many challenges that make it difficult to reach a consensus solution. Afghanistan, Iran and Turkmenistan Conflicts over Harirud river waters is among the transboundary river waters conflicts that have escalated in recent years. Material and Methodology: Assuming that the parties are willing to hold negotiation in order to reach an agreement over Harirud river waters, in this paper the probable options of each party were identified with respect to the prevailing international principles and theories on how to divide common border waters. After defining five options for negotiation, in order to identify social optimal situation, six common social choice rules including Condorcet Choice, Borda Scoring, Plurality Rule, Median Voting Rule, Majoritarian Compromise and Condorcet’s Practical Method were used. Finally, by using the aforementioned social choice rules, the most probable result was determined.Findings and Conclusions: The results showed that water trading market option, based on all rules of social choice, exception of plurality rule, was chosen as optimal situation. Therefore, based on the social choice rules, it can be said that the water trading market option is the most likely solution which there is a possibility of an agreement between the three countries over Harirud river waters conflicts.
_||_