تهیه مدل زیستگاه سیاه‎خروس قفقازی (Tetraomlokosiewiczi) با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS

محورهای موضوعی : سیستم اطلاعات جغرافیایی

ابراهیم فریدی ¹ (باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد تبریز، دانشگاه ازاد اسلامی، تبریز، ایران*(مسوول مکاتبات))
داریوش ناصری ² (باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد اردبیل، دانشگاه ازاد اسلامی، اردبیل، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/09/28 تاریخ پذیرش : 1395/02/01 تاریخ انتشار : 1398/05/01

کلید واژه: مدل زیستگاه, سیستم اطلاعات جغرافیایی, جنگل‎های ارسباران, سیاه&lrm, خروس قفقازی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: سیاه خروس قفقازی با نام علمی Tetraomlokosiewiczi، یکی از نادرترین پرنده های جهان می باشد که در کشورمان ایران، فقط در جنگل‎های ارسباران مشاهده می شود. سیاه خروس قفقازی پرنده ای است که در فهرست قرمز IUCN (اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت) قرار گرفته است، به این معنی که در خطر انقراض می‎باشد. لذا اهمیت شناخت و حفاظت از زیست‎گاه این گونه نادر به روشنی آشکار می گردد. مواد و روش ها: طی این تحقیق ضمن معرفی این پرنده، با استفاده از مطالعات و مشاهدات میدانی ده ساله کارشناسان حفاظت از محیط زیست، اقدام به تهیه نقشه مدل زیستگاه این پرنده با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) شد. به این ترتیب که از میان نقاطی که سیاه خروس قفقازی طی چندین سال و در فصول مختلف در آنها دیده شده و با GPS ثبت شده بودند، نقاطی به طور تصادفی انتخاب شد و سپس با روی هم گذاری آن ها با لایه های ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، جهت جغرافیایی، تراکم پوشش جنگلی، نوع گونه‎های گیاهی و اقلیم منطقه مورد مطالعه، مدل زیستگاه سیاه خروس قفقازی تهیه شد. یافته ها: برای آزمون مدل زیستگاه ساخته شده نیز، همه نقاط مشاهده شده این پرنده در مشاهدات میدانی با مدل حاصل روی هم‎گذاری شد که نتایج حاکی از آن است که مدل زیستگاه ساخته شده از صحت و دقت بالایی برخوردار است. نتایج نشان داد که سیاه خروس قفقازی در جنگل‎های ارسباران درمناطقی زیست می کنند که جنگل انبوه و نیمه انبوه با ارتفاع 2100 تا 2400 متر از سطح دریا، شیب بیش از 30 درصد، جهت شیب شمالی و اقلیم مرطوب و نیمه مرطوب مدیترانه‎ای است که جامعه‎های گیاهی بلوط، ممرز، هفت کول، قره قات و نسترن غالب می باشد. بحث و نتیجه گیری: زیستگاه‎ها به عنوان یکی از مهم ترین عوامل حضور و بقای گونه‎ها در هر محیطی به شمار می‎روند. شناخت دقیق نیاز هرگونه در ارتباط با گونه مورد نظر می تواند درانتخاب زیستگاه های مناسب برای رها سازی گونه ها موثر باشد. قابلیت‎های سامانه‎های جغرافیایی (GIS) دراین زمینه بسیار موثر است، چرا که با استفاده از قابلیت‎های مختلف این سامانه‎ها در تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری، می توان حجم وسیعی از اطلاعات را بررسی کرده و مدل سازی زیستگاه ها را انجام نمود.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: The black male Caucasians grouse (Tetrao mlokosiewiczi) is one of the rarest birds in the world. In Iran, it only lives in Arasbaran forests. The black male Caucasians grouse is among the birds included in the IUCN (International Union Conservation Nature) red list. It means that, it is in danger of extinction. Therefore, the importance of recognition and conservation of the habitat for this rare species is significantly clear. Method: In this study, relying on 10-year field observations by experts, habitat model map for this bird was made using geographical information system. Among the obtained-by-GPS points that the black male Caucasians grouse had been seen, some points were selected randomly. Then by overlaying them with altitude, slope, aspect, density of forest cover, plant species types and climate maps, the habitat model map of the black male Caucasians grouse was prepared. Findings: To test the developed model, all of the points obtained in field observations were overlaid with the made. The results show the high accuracy of the prepared habitat model. The results also show that the black male Caucasians grouse lives in the fields with these specifications: dense and semi dense forests, altitude of 2100 to 2400, slope of over 30%, slope towards north, and humid and semi humid climate, where some plant species such as oak, hornbeam, seven cole, nagorno qat and eglantine are abundant. Discussion and Conclusion: Habitats are as one of the most important factors for survival of the species in any environment. Understanding the need of any species can be effective in selecting the suitable habitats to set them free. The capabilities of GIS are very effective in this regard, since by using them in the analyses, a large volume of data can be studied and habitat modeling can be done.  

منابع و مأخذ:

1. IUCN. 1992. Protected Areas of the World: A Review of National Systems. Vols. 1-4. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK, 333 p.


2. Karami, M., B, Riazi., and N, Kalani (2007), Habitat Assessment Technique of Hyaena hyaena hyaena in Khujir National Park and Providing Habitat Suitability Modelling Assistance technique HEP, Iranian Journal of Natural Science,11: 78-86. (In Persian)


3. Martinez I, Carreno F, Escudero A, Rubio A. Are threatened lichen species well-protected in spain? Effevtivnes of a protected area network. 2006. Biological Conservation. 133: 500-511


4. Luoto M, Heikkinen RK, Poyry J, Saarinen K. 2006. Determinants of the biogeographical distribution of butterflies in boreal regions. Journal of Biogeography 33:1764–1778.


5. Anderson, M.C., Watts, J.M., Freilich, J.E., Yool, S.R., Wakefield, G.L., Mccaulery, J.F & Fahnestock, A. (2000) Regression- tree modeling of desert tortoise habitat in the central Mojave Desert. Ecological application. 10: 890-897.

1. Mack, E.L. Firbank. L.G. Bellary. P.E. Hinsley, S.A. and Veitch, N. 1997. The comparison of remotely sensed and ground–based habitat area data using species–area models. Applid ecology. Vol. 34: 1222-1228.

7. Amir Behboudi, Hamid, 1995, Study of rare plant and animal species, Tabriz, East Azarbaijan Scientific and Industrial Research publication. (In Persian)


8. Khan Mohammadov, E., Haji Zade Leyl Abadi, A (translator), 2001, Poultry of republic Azerbijan, Tabriz, East Azarbaijan Scientific and Industrial Research publication. (In Persian)


9. Mohammad Reza, Masoud, 2002, Study of distribution of Black Caucasian Rooster Population in East Azerbaijan, Environmental protection department, Tabri, East Azerbaijan. (In Persian)


10. Souter, N. J., Bull, C. M., Lethbridge, M.R., Hutchinson, M. N. (2007), Habitat requirements of the endangered pygmy bluetongue lizard, Tiliqua adelaidensis, Biological conservation, 13: pp 33 –4 5.


11. Argyle, F.B,1977, Field trip Report caucasian black Grous Survy 19 th-29 April.


12. Brotons, L., Thuiller, W., Araujo, M.B., Hirzel, A.H., 2004. Presence-absence versus presence-only modelling methods for predicting bird habitat suitability. Ecography, 27, 437-448.


13. Peterson, A.T., Ball, L.G. and Cohoon, K.P. 2002. Predicting distributions of Mexican birds using ecological niche modelling methods. Ibis 144, E27–E32.


14. Lucchini V, Höglund J, KlausS, Swenson J, Randi E.2001. Historical Biogeography and amitochondrial DNA phylogeny of grouse and ptarmigan. Molecular Phylogenetics and Evolution 20:149-162.