نوسانات فصلی جمعیت سوسک پوست خوار مدیترانه ای کاج، Orthotomicus erosus (Wollaston) (Col.: Curculionidae)، در بوستان جنگلی چیتگر تهران

محورهای موضوعی : حشره شناسی و سایر بندپایان

تورج ارکانی ¹ (گروه حشره شناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز)
هادی استوان ² (گروه حشره شناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز)
حسین فرازمند ³ (موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران)
مهدی غیبی ⁴ (گروه حشره‌شناسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز)

تاریخ دریافت : 1396/10/11 تاریخ پذیرش : 1396/12/14 تاریخ انتشار : 1396/12/20

کلید واژه: Pheromone, سوسک پوست خوار مدیترانه ای کاج, نوسانات جمعیت فصلی, فرومون, کایرومون, Mediterranean pine bark beetle, seasonal population fluctuations, kairomone,

چکیده مقاله :

یکی از مهم ترین مشکلات درختان کاج در پارک چیتگر، شیوع آفت سوسک پوست خوار کاج،Orthotomicus erosus (Wollaston) (Col.:Curculionidae: Scolytinae)، است که علاوه بر خسارت مستقیم، به عنوان ناقل بیماری های مختلف نیز عمل می کند. به منظور مطالعه نوسانات جمعیت فصلی سوسک پوست خوار مدیترانه ای کاج، نمونه برداری حشره کامل از شاخه ها و تنه های درختان کاج آلوده از مناطق مختلف پارک چیتگر تهران، در سال های 1393 الی 1395 انجام شد. تعداد 12 کانون آلوده در پارک چیتگر انتخاب و در هر کانون تعداد 4 تله فرومونی از نوع کراس تراپ به فاصله 50 متر، در اسفند 1393 نصب گردید. در داخل هر تله یک پخش کننده فرومون تجمعی سوسک پوست خوار مدیترانه ای کاج و یک پخش کننده کایرومون درخت کاج، نصب گردید. براساس تاریخ شکار تله ها، ظهور حشرات کامل سوسک پوست خوار در اوایل فروردین بوده و پرواز آن ها تا اواسط آذر ادامه داشت. میانگین شکار روزانه حدود 4 سوسک به ازای هر تله بود. از اواسط آذر به بعد تله ها فاقد شکار بودند. با توجه به نوسانات جمعیت آفت در منطقه، سوسک پوست خوار مدیترانه ای کاج در تهران دارای حداقل 6 نقطه اوج پرواز بود. اوج شکار تله ها، در تاریخ های 8 خرداد، 7 تیر، 5 و 25 مرداد، 4 شهریور، 3 مهر ماه مشاهده شد. بیشترین شکار حشرات کامل آفت به ترتیب در ماه های شهریور، تیر، مرداد، خرداد و مهر ماه با میانگین روزانه شکار به ازای هر تله، 2/9، 7/7، 2/7، 7/5 و6/1 سوسک به دست آمد. همچنین میانگین شکارکل در طی فصل های بهار، تابستان، پاییز و زمستان، به ترتیب، 401، 1159،114 و صفر سوسک به ازای هر تله بود و لذا بیشترین فعالیت آفت به ترتیب، در فصل های تابستان، بهار و پاییز می باشد. بررسی میزان شکار در کانون های مختلف پارک نشان داد که بیشترین شکار حشرات کامل آفت در بخش های شمالی و کمترین شکار در بخش های جنوبی پارک ثبت شده است.

چکیده انگلیسی:

One of the main problems of pine trees in the Chitgar park located in Tehran, Iran, is pine bark beetles, which not only cause direct harms to these trees but also is vector of some viral  and bacterial pathogens. To study the seasonal population fluctuations of the pest, the sampling process of adults from pine barks was performed in different regions of the park in 2015 to 2017. Twelve infected centers in the park were selected and four cross trap were installed in each center. The mass capturing pheromone of Orthotomicus erosus and pine kairomone dispensers were used in each trap. The distance between traps was about 50 meters. According to the observed data, the emergence of adult beetles was started in early April and continued until mid-December. The average daily capture per trap was four beetles. From mid-December onwards, no beetles were caught in the traps. Mediteranean pine bark beetle had at least six flight peaks in the area of study. The most trapping were observed in 8 June, 28 June, 27 July, 16 August, 5 September and 25 September respectively. The The highest number of trap catches was registered in September, July, August, June, September and October, with 9.2, 7.7, 7.2, 5.7, 2.4 and 1.6 beetles per trap respectively. Also, the mean average of total capture during spring, summer, autumn and winter were 401, 1159,114 and zero beetles per trap; so, the most activity of the pest was observed in summer, spring and autumn respectively The highest number of beetle was in the north and the least was captured in the south of the park.