واکنش دمایی نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) در زنبور پارازیتویید Habrobracon hebetor (Say)

محورهای موضوعی : حشره شناسی و سایر بندپایان

منتظری محمد محسن ¹ (ﮔﺮوه ﺣﺸﺮهﺷﻨﺎﺳﻲ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، واحد اراک، اراک، اﻳﺮان)
شیلا گلدسته ² (ﮔﺮوه ﺣﺸﺮهﺷﻨﺎﺳﻲ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، واحد اراک، اراک، اﻳﺮان)
جلال شیرازی ³ (بخش تحقیقات کنترل بیولوژیک، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران)
الهام صنعتگر ⁴ (ﮔﺮوه ﺣﺸﺮهﺷﻨﺎﺳﻲ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، واحد اراک، اراک، اﻳﺮان)

تاریخ دریافت : 1399/07/24 تاریخ پذیرش : 1399/08/30 تاریخ انتشار : 1399/09/01

کلید واژه: نرخ ذاتی افزایش جمعیت, Habrobracon hebetor, واژه‌های کلیدی: دما, مدل‌های دمایی, Keywords: Temperatures, Intrinsic rate of population increase, Thermal models,

چکیده مقاله :

نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) یکی از شاخص های مهم زیستی حشرات به شمار می رود. در این بررسی واکنش نرخ ذاتی افزایش جمعیت زنبور Habrobracon hebetor (Say) (Hym., Braconidae) به 6 دما (20، 5/22، 25، 5/27، 30 و 5/32 درجه سلسیوس) در رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی، روی لارو های Galleria mellonella L. (Lep., Pyralidae) بررسی شد. برای هر دما تعداد 80 تا 250 تخم زنبور به عنوان گروه همزاد پرورش داده شد و نرخ ذاتی افزایش جمعیت در هر تیمار با استفاده از نرم افزار TOWSEX-MSChart محاسبه شد. سپس، نتایج به دست آمده در مدل های دمایی بریر-2 و لکتین-2 برازش شدند. نتایج نشان داد مقدار r از 0387/0 واحد بر روز در دمای 20 درجه سلسیوس به 0899/0 واحد بر روز در دمای 5/22 درجه سلسیوس رسید که تقریبا 3/2 برابر شد. اما این نسبت از دمای 5/22 تا دمای 25 درجه سلسیوس (1120/0 واحد بر روز) 25/1 برابر شد. به طور مجدد، از دمای 25 تا 5/27 درجه سلسیوس این نسبت به 8/1 برابر و حداکثر مقدار خود (2001/0 واحد بر روز) رسید. به هر حال، در دماهای 30 و 5/32 درجه سلسیوس این نرخ به ترتیب حدود 5/7 و 10 درصد نسبت به دمای 5/27 درجه سلسیوس کاهش یافت. به طور کلی، مقادیر برآورد شده نرخ ذاتی افزایش جمعیت در دو مدل دمایی در دماهای 20 تا 25 درجه سلسیوس تقریبا مساوی همان در مقادیر محاسبه شده بود اما در دما های بالاتر مقادیر برآورد شده کمتر از مقادیر محاسباتی بودند. به هر حال، حداکثر مقدار r طبق پیش بینی مدل بریر-2 و لکتین-2 به ترتیب برابر 1918/0 و 1922/0 روز1- در دمای 30 درجه سلسیوس بود که کمتر از همان در مقایسه با مقدار محاسبه شده r در دمای 5/27 درجه سلسیوس بود. یافته ها نشان داد که برآوردهای مدل های دمایی از صفات زیستی و جدول زندگی همیشه با هم برابر نیستند و باید همراه مقادیر واقعی به کار گرفته شوند.

چکیده انگلیسی:

The intrinsic rate of population increase (r) is one of the most important biological attributes of insects which is highly influenced by ambient temperature. In the present research, the response of Habrobracon hebetor (Say) (Hym.: Braconidae) intrinsic rate of population increase reared on Galleria mellonella L. (Lep.: Pyralidae) larvae was evaluated at 6 different temperatures (20, 22.5, 25, 27.5, 30, 32.5 ℃), 65±5% RH and 16:8 h L:D. For each temperature 80 to 250 fresh eggs of the wasp were reared as a cohort. The r was calculated using TWOSEX-MSChart software and obtained values were fitted to Briere-2 and Lactin-2 thermal models. Results showed that r was 0.0387 day-1 at 20 ℃ and increased to 0.0899 day-1 at 22.5, almost 2.3 folds higher. However, it was 0.1120 day-1 at 25 ℃ which only elevated 1.3 folds compared to that at 22.5 ℃. Nevertheless, the intrinsic rate of population increase of H. hebetor reached to its maximum value at 27.5 ℃ (0.2001 day-1), though, it decreased about 7.5 and 10% at 30 and 32.5 ℃, respectively. Thermal modelling proved that calculated values of r were almost identical to estimated ones only at low temperatures (20 and 22.5 ℃). In contrast, both models estimated H. hebetor intrinsic rate of population increase significantly lower compared with calculated ones at higher temperatures. Despite what was observed by calculations, Briere-2 and Lactin-2 models recorded the maximum r at 30 ℃ to be 0.1918 and 0.1922 day-1, respectively. It is recommended to consider insects’ life parameters estimations of thermal models along with real values.