بررسی مقدماتی پراکنش جغرافیایی مگس میوه مدیترانه‌ای Ceratitis capitata (Wiedemann) (Dip., Tephritidae) دراستان مازندران

محورهای موضوعی : حشره شناسی و سایر بندپایان

سامره میرساردو ¹ (حشره شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد علوم وتحقیقات تهران)
شعبانعلی مافی پاشاکلایی ² (مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، ساری)
حسن براری ³ (مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، ساری)

تاریخ دریافت : 1388/10/09 تاریخ پذیرش : 1389/02/19 تاریخ انتشار : 1389/06/01

کلید واژه: مرکبات, استان مازندران, Mazandaran Province, مگس میوه مدیترانه‌ای, Ceratitis capitata, Attractants, Traps, واژه‌های کلیدی: پراکنش جغرافیایی, Keywords: Geographical dispersion,

چکیده مقاله :

143 پراکنش جغرافیایی این مگس طی سال های 1385 تا 1387 در استان مازندران مورد بررسی مقدماتی قرار گرفت. مگس میوه مدیترانه ای Ceratitis capitata (Wied.) به عنوان یکی از مخرب ترین آفات محصولات باغی، بعد از یک وقفه بیست ساله، مجددا در آبان سال 1385 در شهرستان نور مشاهده گردید. اقدامات اولیه جهت ردیابی آفت با مشاهده مستقیم بعضی از باغات مرکبات منطقه که با ریزش شدید میوه همراه بودند صورت گرفت. در ادامه از انواع تله (کارت زرد چسبنده، بطری های پلاستکی آب معدنی، جکسون و مکفیل) و ترکیبات طعمه ای (مخلوط پروتئین هیدرولیزات 2 درصد با حشره کش مالاتیون 2 در هزار، مایع سراترپ و فرمون جنسی) در عملیات ردیابی طی سال های، 1386 تا 1387 استفاده شد. عملیات ردیابی از ابتدای فصل بهار با نصب تله های طعمه ای در مناطق آلوده سال قبل و دیگر باغات اطراف انجام گرفت. تله های مذکور به صورت هفتگی بازرسی و تعداد مگس های شکارشده و مناطق آلوده جدید به تفکیک شهرستان ثبت گردید. موقعیت جغرافیایی بیش از 500 نقطه آلوده به مگس میوه در شهرستان های مختلف استان با استفاده از دستگاه GPS تعیین و به کمک نرم افزارArc view روی نقشه مسطحاتی مشخص گردید. شهرستان های آلوده در سال 85 شامل ساری، قائم شهر، بابل، جویبار، نور، محمود آباد، بابلسر و آمل بودند. به طور کلی آلودگی در این مناطق محدود به حوزه های شهری بوده و به ندرت در روستاهای اطراف مشاهده گردید. بررسی ها در سال 86 حاکی از گسترش آفت در مناطق جدیدی مانند سوادکوه، نوشهر و چالوس بود که دامنه گسترش از حوزه شهری به حومه شهرها (7 الی 10 کیلو متر دورتر از مرکز آلودگی) نیز کشیده شد. با توجه به وقوع سرمای بی سابقه در منطقه طی زمستان 86 (15 درجه سلسیوس زیر صفر) ، برخلاف انتظار حشرات کامل آفت زودتر از سال های گذشته ظاهر شدند. ادامه ردیابی ها نشان از تهاجم آفت در مناطق جدید (بهشهر، نکا و تنکابن) و گسترش هرچه بیشتر (15-30 کیلومتر دورتر از مرکز آلودگی) در نقاط آلوده سال های قبل بود. نتایج تحقیق نشان داد که مگس میوه در طی سه سال از منتهی الیه شرق استان (شهرستان بهشهر) تا منتهی الیه غرب استان (تنکابن) به استثنای شهرستان رامسر گسترش پیدا کرد.

چکیده انگلیسی:

Preliminary investigation on geographical distribution of the Mediterranean fruit fly, Ceratitis capitata (Wied.) was conducted in Mazandaran province, Iran in 2006–2008. It is one of the most destructive pests of different crops, which observed after 20 years, in Noor (a city of Mazandaran) in October – November 2006. The primary studies for monitoring of the pest was carried out by direct observation of some citrus orchards encountered severe fallen of damaged fruits. Following to this issue, different types of fly traps (sticky yellow card, plastic bottle of mineral water, Jackson and McPhail) and attractant compounds (mixing of 2% protein hydrolizate with Malathion 2 lit. per 1000 lit. water, ceratrap and sex pheromone) were used in 2007-2008. The monitoring of the pest was started by setting of the traps in both infested and intact fruit orchards at the beginning of spring. The traps were checked weekly and number of flies and new infested areas in each city were recorded, separately. The infested cities recognized in 2006 were Sari, Qaem-Shar, Babol, Juibar, Mahmodabad, Babolsar and Amol. Generally, infestation was limited to urban parts and rarely observed in rural parts. Investigation in 2007 determined the presence of the pest in new areas such as Savad-kuh, Noshar and Chalous that the range of distribution reached to rural parts (7 to 10 Km. far from the infestation center). In spite of severe cold weather (-15℃) in winter 2007, adults of the pest appeared earlier in the following season compared to 2006. Constant monitoring revealed the invasion of pest to the new areas including: Behshar, Neka and Tonekabon cities. geographical position of more than 500 infested localities was determined by GPS and analyzed by GIS software on the map of Mazandaran province. The results of three-year investigation indicated that the Mediterranean fruit fly distributed its geographical dispersion from the east part of Mazandaran (Behshar) to the west part of the province (Tonekabon), except Ramsar.