اثر سمیت تنفسی سه اسانس گیاهی روی حشرات بالغ شپشه برنج (Sitophilus oryzae (L.) (Coleoptera: Curculionidae

محورهای موضوعی : حشره شناسی و سایر بندپایان

یاسمین معتمدی ¹ (کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم، گروه حشره شناسی، جهرم، ایران)
مجید فلاح زاده ² (دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم، گروه حشره شناسی، جهرم، ایران)
وحید روشن ³ (مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز، ایران)

تاریخ دریافت : 1391/07/12 تاریخ پذیرش : 1391/12/02 تاریخ انتشار : 1393/03/01

کلید واژه: شپشه برنج, سمیت تنفسی, fumigant toxicity, پونه, جعفری مکزیکی, مرمرشک, Mentha longifolia, Tagetes minuta, Salvia macrosiphon, Sithophilus oryzae,

چکیده مقاله :

طی چند دهه اخیر تحقیقات وسیعی روی ترکیبات گیاهی متعدد به منظور دست یابی به جایگزین‌ های بی خطر یا کم خطر و موثرتر از حشره‌ کش های شیمیایی برای کنترل آفات انباری انجام شده است. به همین منظور در جستجوی جایگزینی مناسب برای سموم شیمیایی آفت ‌کش متداول، سمیت تنفسی اسانس گیاهان پونه. L Mentha longifolia، جعفری مکزیکی یا معطر Tagetesminuta L.و مرمرشک Salviamacrosiphon Boiss.روی حشرات کامل شپشه برنج Sitophilusoryzae L.در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد.اسانس ها با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شدند. این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار و فاکتور های غلظت در پنج سطح، نوع گونه اسانس ‌های گیاهی در سه سطح و زمان در دو سطح در شرایط دمایی 1 ± 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و تاریکی انجام شد. با افزایش غلظت و نیز با گذشت زمان، درصد تلفات افزایش یافت. هم چنین نتایج بیانگر اثر سمیت بیشتر اسانس پونه و اثر ضعیف تر اسانس مرمرشک روی حشرات مورد مطالعه بود. درصد تلفات ایجاد شده توسط اسانس پونه، جعفری معطر و مرمرشک بعد از 12 ساعت در بالاترین غلظت (25میکرولیتر بر لیتر هوا) برای حشرات کامل شپشه برنج به ترتیب 80، 3/73 و 6/66 درصد و پس از 24 ساعت در همین غلظت درصد تلفات توسط اسانس‌ های مذکور به ترتیب 6/96، 6/86 و 3/73 درصد ثبت گردید. مقادیر LC50 برای اسانس گیاهان پونه، جعفری معطر و مرمرشک بعد از 12 ساعت روی حشرات کامل شپشه برنج به ترتیب 166/8 ، 488/11 و 161/14 میکرو لیتر بر لیتر هوا و بعد از24 ساعت به ترتیب 898/5، 814/7 و 068/11 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد. نتایج این بررسی نشان داد که اسانس گیاهان پونه، جعفری معطر و مرمرشک می‌ توانند به عنوان منابع بیولوژیکی موثر و کم ‌خطر جهت حفاظت غلات انبار شده از آلودگی توسط شپشه برنج به کار برده شوند.

چکیده انگلیسی:

Over the past few decades, many investigations have been conducted on different plant products in order to obtain safer and more effective alternatives rather than chemical insecticides for controlling store-product insects. For this purpose, in search of alternatives agents for conventional pesticides, the fumigant activity of essential oils from Mentha longifolia L., Tagetes minuta L. and Salvia macrosiphon Boiss. were tested against adult insects of Sitophilus oryzae L. (Coleoptera: Curculionidae) on laboratory condition. The experiment was conducted using a completely randomized design of factorial experiment with five concentrations and three replications at 25±10C, 60±5% R.H in darkness. The results showed that the percentage of mortality was increased with increase in concentration and exposure period. The highest fumigant toxicity was related to M. longifolia and the lowest toxicity was recorded for S. macrosiphon against insects. At the highest concentration of essential oils (25μl/L of air) by M. longifolia, T. minuta and S. macrosiphon the mortality were recorded as 80%, 73.3% and 66.6% after 12h and 96.6%, 86.6% and 73.3% after 24h against S. oryzae, respectively. The LC50 values were evaluated by M. longifoli, T. minuta and S. macrosiphon 8.166, 11.488 and 14.161 μl/L of air after 12h and 5.898, 7.814 and 11.068 μl/L of air after 24h for S. oryzae. According to the results, the essential oils of M. longifolia, T. minuta and S. macrosiphon are source of biologically active vapor that can be used in protection of stored grains against rice weevil.