بررسی اثرات زیرکشندگی اسانس گیاهان دارویی رازیانه، کلپوره و مرزه روی برخی از ویژگی های زیستی سوسک چهار نقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus F
محورهای موضوعی : حشره شناسی و سایر بندپایانآرزو حیدرزاده 1 , غلامحسین مروج 2 , سعید هاتفی 3 , سعیده سرباز 4
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد حشره شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
2 - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
3 - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
4 - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
کلید واژه: Essential oils, repellency, Oviposition deterrence, اسانس های گیاهی, دورکنندگی, سوسک چهار نقطه ای حبوبات, cowpea seed beetle, بازدارندگی تخم ریزی, بازدارندگی ظهور حشرات کامل, F1 progency deterrence,
چکیده مقاله :
طی چند دهه اخیر تحقیقات وسیعی روی ترکیبات گیاهی متعدد به منظور دست یابی به جایگزین های بی خطر یا کم خطر و موثرتر از حشره کش های شیمیایی برای کنترل آفات انباری صورت پذیرفته است. در این تحقیق اثر اسانس سه گیاه دارویی رازیانه Foeniculum vulgare Miller، کلپوره Teucrium polium Boiss و مرزه Satureja hortensis L روی برخی فعالیت های رفتاری و تولیدمثلی سوسک چهار نقطه ای حبوبات، در شرایط دمای °C2±28 و رطوبت نسبی 5±60 درصد، در تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تاثیر دورکنندگی اسانس ها نشان داد که در هر سه اسانس با افزایش غلظت، اثر دورکنندگی آن ها روی حشرات کامل نر و ماده افزایش می یابد. میانگین درصد دورکنندگی در بالاترین غلظت (08/23 میکرولیتر بر لیتر هوا) از اسانس های رازیانه، کلپوره و مرزه روی حشرات نر به ترتیب معادل 82/66، 93/84 و 92/95 درصد و روی حشرات ماده به ترتیب معادل 28/59، 06/76 و 8/88 درصد بود. حشرات نر در مقایسه با حشرات ماده حساسیت بیشتری نسبت به خاصیت دورکنندگی اسانس ها نشان دادند. اسانس های مرزه و رازیانه به ترتیب بیشترین و کمترین دورکنندگی را روی حشرات کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات نشان دادند. نتایج تاثیر اسانس ها روی فعالیت تولیدمثلی نشان داد که میزان تخم ریزی و ظهور حشرات کامل نسل F1 سوسک چهار نقطه ای حبوبات با افزایش غلظت اسانس ها، کاهش یافت. در بالاترین غلظت مورد آزمایش (45/45 میکرولیتر بر لیتر هوا)، در اثر اسانس های رازیانه، کلپوره و مرزه میزان بازدارندگی تخم ریزی به ترتیب 89/70، 69/63 و 85/56 درصد و میزان بازدارندگی ظهور حشرات کامل نسل F1 به ترتیب 16/76، 87/68 و 63/55 درصد به دست آمد. میزان بازدارندگی تخم ریزی و بازدارندگی ظهور حشرات کامل نسل F1 در اثر اسانس رازیانه به طور معنی داری بیشتر از اسانس های کلپوره و مرزه بود. کاهش شدید تخم ریزی و ظهور حشرات کامل در نمونه های تیمار شده با اسانس ها نشان دهنده تاثیر بالای اسانس ها به ویژه اسانس رازیانه روی مرگ و میر جنین می باشد.
During the past few decades, many investigations have been conducted on different plant products in order to obtain safer and effective alternatives for chemical insecticides to control stored product insects. In the present study, the effects of essential oils from fennel, Foeniculum vulgare Miller (Apiaceae), Wall germander, Teucrium polium Boiss. (Lamiaceae) and Summer savory, Satureja hortensis L. (Lamiaceae) were investigated on behavioral and reproductive activity and adult emergence of cowpea seed beetle, Callosobruchus maculatus at 28±2 °C and 60±5% R.H. in dark condition. The results indicated that the repellent activity of essential oils on beetles increased by increasing oil concentration. At the highest concentration (23.08 µl L-1 air), the mean repellency percentages of fennel, Wall germander and Summer savory oils were 66.82, 84.93 and 95.92% on males and 59.28, 76.06 and 88.8 % on females, respectively. Males were more susceptible to repellent activity of oils than females. The essential oils of Summer savory and fennel had the most and the least repellent activity, respectively. The results indicated that reproductive activity of cowpea seed beetle decreased by increasing oil concentration. At the highest concentration (45.45 µl L-1 air), oviposition deterrence of fennel, wall germander and summer savory oils were 70.89, 63.69 and 56.85%, respectively. At this concentration, the oils caused 76.16, 68.87 and 55.63% deterrency on F1 adult emergence, respectively. The deterrency of fennel oilon oviposition and F1 adult emergence was significantly higher than two other oils. The results suggested that the essential oils especially that of fennel had an adverse effect on embryonic and larval development, resulting in the reduction of oviposition and F1 progency production.