طراحی الگویی جهت کاربست نیازسنجی در فرآیند برنامه ریزی استراتژیک در نظام آموزش عالی ایران (مورد مطالعه؛ سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی)

مینا علنقی زاده ¹ ( دانش آموخته دکترای مدیریت آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران. )
حسن شهرکی پور ² ( دانشیار مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران. )
افسانه صابرگرکانی ³ ( استادیار برنامه ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران. )

تاریخ ارسال : 1402/09/11 تاریخ تایید : 1402/11/11

کلید واژه: دانشگاه آزاد اسلامی, آموزش عالی, نیازسنجی, مدیریت استراتژیک, سازمان مرکزی,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف: برنامه ریزی استراتژیک تلاشی سازمان یافته و منظم برای اتخاذ تصمیمات بنیادی و انجام دادن اقدامات اساسی که سرشت و سمت گیری فعالیت های یک سازمان با دیگر نهادها را در چارچوبی قانونی شکل می‌دهند، می‌باشد. هدف از این پژوهش طراحی الگویی جهت کاربست نیازسنجی در فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک در نظام آموزش عالی ایران (مورد مطالعه؛ سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی)می‌باشد.
روش شناسی پژوهش: روش پژوهش آمیخته (کیفی- کمی) است. در بخش کیفی از تکنیک تحلیل مضمون با رویکرد استقرایی استفاده شده است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل کلیه خبرگان، کارشناسان و مدیران ارشد مطلع دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه برنامه‌ریزی استراتژیک بود و مصاحبه با 12 نفر از ایشان که همگی عضوهیأت علمی بودند تا رسیدن به اشباع نظری انجام شد. نتایج با تکنیک تحلیل مضمون با رویکرد استقرایی مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت. جامعه آماری در بخش کمی کلیه معاونین، مشاورین، روسای مراکز، مدیران کل، مدیران و روسای ادارات سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی در سال تحصیلی 1402-1401 مجموعاً 615 نفر بودند که با استفاده از فرمول کوکران و در نظر گرفتن افت تعداد 240 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه‌ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند.
یافته‌ها: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل مصاحبه ها 116زیرمقوله، 12مقوله فرعی و 2مقوله اصلی، شناسایی شدند که عبارت بودند از عوامل درون سازمانی (شناخت اهداف،سیاست گذاری،شناخت نقاط ضعف و قوت، شناخت چشم اندازها، شناخت نیازها، ارتقاء دانش، ارزیابی فرایند نیازسنجی، منابع انسانی و شناخت منابع مالی) و عوامل برون سازمانی (ارزیابی دانشگاه‌های داخل و خارج کشور، شناخت تهدیدات و فرصت‌ها و عوامل محیطی) و در بخش کمی الگوی کاربست نیازسنجی در فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک در نظام آموزش عالی ایران (مورد مطالعه؛ سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی) مورد تأیید قرار گرفت.
بحث و نتیجه‌گیری: در مورد ابعاد و مؤلفه‌های نیازسنجی در فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک در نظام آموزش عالی ایران در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی مجموع عوامل برون سازمانی و درون سازمانی نقش دارند.

چکیده انگلیسی :

Introduction: Strategic planning is an organized and regular effort to make fundamental decisions and perform basic actions that shape the nature and orientation of an organization's activities with other institutions in a legal framework.The purpose of this research is to design a model for the application of needs assessment in the process of strategic planning in Iran's higher education system (case study: Central Organization of Islamic Azad University).
Research methodology: The research method is mixed (qualitative-quantitative). In the qualitative part, thematic analysis technique with inductive approach is used. The statistical population in the qualitative section included all experts, experts and senior managers of Islamic Azad University in the field of strategic planning, and interviews were conducted with 12 of them, all of whom were faculty members, until theoretical saturation was reached. The results were analyzed with thematic analysis technique with an inductive approach. In the quantitative section, the statistical population of all vice-presidents, advisors, and heads of centers, general managers, managers and heads of departments of the central organization of Islamic Azad University in the academic year 1402-1401 was a total of 615 people, using Cochran's formula and considering the drop of 240 people using cluster random sampling method were selected as a statistical sample.
Findings: Based on the results obtained from the analysis of the interviews, 116 sub-categories, 12 sub-categories and 2 main categories were identified, which were intra-organizational factors (recognition of goals, policy making, recognition of weaknesses and strengths, recognition of prospects, recognition of needs, knowledge promotion, process evaluation needs assessment, human resources and recognition of financial resources) and external organizational factors (evaluation of universities inside and outside the country, recognition of threats and opportunities and environmental factors) and in the quantitative part the application model of needs assessment in the process of strategic planning in Iran's higher education system (case study; Central Organization of Islamic Azad University) was approved.
Conclusion: Regarding the factors affecting the establishment of total quality management in Iran's higher education system (Islamic Azad University Central Organization), all external and internal factors play a role.