شناسایی و احصاء عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران (مورد مطالعه؛ سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی)

رضا صحرائی ¹ ( دانش‌ آموخته دکتری مدیریت آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران. )
حسن شهرکی پور ² ( دانشیار مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران. )
افسانه صابرگرکانی ³ ( استادیار برنامه‌ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران. )

تاریخ ارسال : 1402/07/12 تاریخ تایید : 1402/07/17

کلید واژه: دانشگاه آزاد اسلامی, آموزش عالی, مدیریت کیفیت جامع, سازمان مرکزی,

چکیده مقاله :

چکیده
مقدمه و هدف: مدیریت کیفیت جامع در آموزش عالی به مفهوم هدایت کلیه فرآیندهای آکادمیک، اداری و مالی در تمام سطوح در دانشگاه به منظور تأمین بازار کار و نیازهای دانشجویان از طریق توسعه مستمر و بهبود کیفیت خدمات است. هدف از این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران (مورد مطالعه؛ سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی) می‌باشد.
روش شناسی پژوهش: در این پژوهش از تکنیک تحلیل مضمون با رویکرد استقرایی به عنوان یکی از فنون تحلیل کیفی استفاده شده است. جامعه آماری شامل کلیه خبرگان، کارشناسان، افراد صاحب‌نظر و مدیران ارشد و مطلع سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه مدیریت کیفیت فراگیر بود. با 12 نفر از ایشان که عضو هیأت علمی دانشگاه بودند، مصاحبه تا رسیدن به اشباع نظری انجام شد. اطلاعات به دست آمده از مصاحبه‌ها با تکنیک تحلیل مضمون با رویکرد استقرایی مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل مصاحبه‌ها 177 زیر مقوله، 11 مقوله فرعی و 2 مقوله اصلی، شناسایی شدند که عبارت بودند از عوامل درون سازمانی (برنامه‌ریزی، نیازسنجی، مشارکت، منابع انسانی، منابع مالی، فرهنگ سازمانی، زیر ساخت، ارتباطات سازمانی و مدیریت سازمانی) و عوامل برون سازمانی (عوامل محیطی، سیاست گذاری).
بحث و نتیجه‌گیری: در مورد عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران (سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی) مجموع عوامل برون سازمانی و درون سازمانی نقش دارند.

چکیده انگلیسی :

Abstract
Introduction: Total quality management in higher education means guiding all academic, administrative and financial processes at all levels in the university in order to provide the labor market and students' needs through continuous development and improvement of service quality. The purpose of this research is to identify the factors affecting the establishment of total quality management in Iran's higher education system (case study: Central Organization of Islamic Azad University).
Research methodology: In this research, thematic analysis technique with inductive approach is used as one of the qualitative analysis techniques. The statistical population included all connoisseurs, experts and senior managers and informants of the central organization of Islamic Azad University in the field of total quality management. Interviews were conducted with 12 of them, all of whom were university faculty members, until theoretical saturation was reached. The information obtained from the interviews was analyzed using thematic analysis technique with an inductive approach.
Findings: Based on the results obtained from the analysis of the interviews, 177 subcategories, 11 sub-categories and 2 main categories were identified, which were internal organizational factors (planning, needs assessment, participation, human resources, financial resources, organizational culture, infrastructure, organizational communication and organizational management) and external factors (environmental factors, policy making).
Conclusion: Regarding the factors affecting the establishment of total quality management in Iran's higher education system (Islamic Azad University Central Organization), all external and internal factors play a role.

متن کامل:



Journal of New Approaches in Educational Adminstration

ISSN (Print): 2008-6369- ISSN (Online): 2423-723X

Research Paper

 

Identifying and counting factors affecting the establishment of total quality management in Iran's higher education system (case study: Central Organization of Islamic Azad University)

        

        

 

 

Corresponding author:  Address:  Tell:  Email:

Citation:

Received: Accepted: PP:   Use your device to scan and read the article online             DOI:       Keywords: Total quality management, Higher education, Central organization, Islamic Azad University.

Abstract Introduction: Total quality management in higher education means guiding all academic, administrative and financial processes at all levels in the university in order to provide the labor market and students' needs through continuous development and improvement of service quality. The purpose of this research is to identify the factors affecting the establishment of total quality management in Iran's higher education system (case study: Central Organization of Islamic Azad University). Research methodology: The current research was done with a mixed approach and with the design of mixed exploratory methods and using the classification method with emphasis on qualitative data. In terms of purpose, it is practical and case-by-case. In this research, thematic analysis technique with inductive approach is used as one of the qualitative analysis techniques. The statistical population included all experts, experts, experts and senior managers and informants of the central organization of the Islamic Azad University in the field of total quality management. Interviews were conducted with 12 of them, who were members of the academic staff of the university, until theoretical saturation was reached. The information obtained from the interviews was analyzed using thematic analysis technique with an inductive approach. Findings: Based on the results obtained from the analysis of the interviews, 177 subcategories, 11 sub-categories and 2 main categories were identified, which were internal organizational factors (planning, needs assessment, participation, human resources, financial resources, organizational culture, infrastructure, organizational communication and organizational management) and external factors (environmental factors, policy making). Conclusion: Regarding the factors affecting the establishment of total quality management in Iran's higher education system (Islamic Azad University Central Organization), all external and internal factors play a role.

 

Extended Abstract

 

Introduction:

The production of expert human capital for the society and the production of science in the world is one of the main tasks of universities and higher education institutions, which in today's competitive world requires continuous improvement of quality. Due to the existence of similarities in higher education systems and other production systems, especially in processes, educational systems can model successful management models in other systems. Of course, the important point in the higher education system is the quality in the productions of universities and higher education institutions (education and training of specialized human capital for society and scientific productions) is the main category in this system. One of these successful and widely used management models that transform various societies is the creation of a total quality management model. The higher education system of any country can use the mentioned model to excel and stay in today's competitive world.

Context:

The establishment of successful management models has expanded significantly in recent decades as a new approach in higher education systems. 

Goal:

The goal of present study is to identify the factors influencing the establishment of total quality management in Iran's higher education system (central organization of Islamic Azad University).

 Method:

The current research is practical in terms of purpose and pragmatic in terms of paradigm, with an exploratory approach. In order to collect the research data, the statistical population included all connoisseurs, experts, knowledgeable people and senior managers of the Islamic Azad University in the field of total quality management, which features such as availability, suitability of the field with the research topic, doctoral degree, and employment in higher education. They had the selection of the statistical sample is a selective non-random sampling method (purposive sampling method and theoretical saturation criterion and the technique of selecting a sample of key people or experts). In this research, the researcher used the purposeful selection of the statistical sample knowing the target population of the research. The research tool was semi-structured interviews with experts. The inductive approach was used because this method of data analysis seeks to reduce information and provide a detailed description of a topic. In this research, thematic analysis technique with inductive approach is used as one of the qualitative analysis techniques. Interviews were conducted with 12 people selected from the statistical population, all of whom were university faculty members, until theoretical saturation was reached. The information obtained from the interviews was analyzed using thematic analysis technique with an inductive approach.

 Findings:

Based on the results obtained from the analysis of the interviews, 177 subcategories, 11 sub-categories and 2 main categories were identified, which were internal organizational factors (planning, needs assessment, participation, human resources, financial resources, organizational culture, infrastructure, organizational communication and organizational management) and external factors (environmental factors, policy making). 

Results:

The need for quality in higher education and new understandings of the concept of total quality management have made attention to this concept more serious, and in such a situation, the past paradigms of quality management are not the answer to higher education in the modern world. Therefore, a new approach called total quality management was formed, which is based on responding to the needs of organizations for continuous improvement. Regarding the factors affecting the establishment of total quality management in Iran's higher education system (Islamic Azad University Central Organization), all external and internal factors play a role.

 

        

 

دوماهنامه علمی پژوهشی – رهیافتی نو در مدیریت آموزشی

شاپا چاپی: 2008-6369- شاپا الکترونیکی: x2423-723

مقاله پژوهشی

شناسایی و احصاء عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران (مورد مطالعه؛ سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی)

 

تاریخ دریافت: تاریخ پذیرش: شماره صفحات:    از دستگاه خود برای اسکن و خواندن اله به صورت آنلاین استفاده کنید              DOI:     واژه­های کلیدی: مدیریت کیفیت جامع، آموزش عالی، سازمان مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی.

چکیده مقدمه و هدف: مدیریت کیفیت جامع در آموزش عالی به مفهوم هدایت کلیه فرآیندهای آکادمیک، اداری و مالی در تمام سطوح در دانشگاه به منظور تأمین بازار کار و نیازهای دانشجویان از طریق توسعه مستمر و بهبود کیفیت خدمات است. هدف از این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران (مورد مطالعه؛ سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی) می‌باشد. روش شناسی پژوهش: پژوهش حاضر با رویکردی ترکیبی و با طرح شیوه های ترکیبی اکتشافی و با استفاده از روش ایجاد طبقه بندی با تأکید بر داده های کیفی انجام شده است. به لحاظ هدف کاربردی و به صورت موردی است. در این پژوهش از تکنیک تحلیل مضمون با رویکرد استقرایی به عنوان یکی از فنون تحلیل کیفی استفاده شده است. جامعه آماری شامل کلیه خبرگان، کارشناسان، افراد صاحب‌نظر و مدیران ارشد و مطلع سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه مدیریت کیفیت فراگیر بود. با 12 نفر از ایشان که عضو هیأت علمی دانشگاه بودند، مصاحبه تا رسیدن به اشباع نظری انجام شد. اطلاعات به دست آمده از مصاحبه‌ها با تکنیک تحلیل مضمون با رویکرد استقرایی مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گرفت. یافته­ها: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل مصاحبه‌ها 177 زیر مقوله، 11 مقوله فرعی و 2 مقوله اصلی، شناسایی شدند که عبارت بودند از عوامل درون سازمانی (برنامه‌ریزی، نیازسنجی، مشارکت، منابع انسانی، منابع مالی، فرهنگ سازمانی، زیر ساخت، ارتباطات سازمانی و مدیریت سازمانی) و عوامل برون سازمانی (عوامل محیطی، سیاست گذاری). بحث و نتیجه­گیری: در مورد عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران (سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی) مجموع عوامل برون سازمانی و درون سازمانی نقش دارند.

 

        

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

استناد:  

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه 

امروزه کیفیت جامع به دلیل اینکه یکی از ارکان اصلی مدل‌های مدیریتی جدید است و هدف آن همگامی با تغییرات جهانی و سازگاری با آن می‌باشد، مورد توجه زیادی قرار گرفته است. جامعه جهانی کیفیت جامع و اصلاحات آموزشی را مبنای پیشرفت و توسعه می‌داند. مسلماً دسترسی به کیفیت جامع چالش واقعی دهه‌های آینده است. مطالعه مدیریت کیفیت جامع و درک معانی و الزامات آن در آموزش عالی ضروری است. در چند سال گذشته محققین به تعیین معانی و فعالیت‌های آن در آموزش عالی پرداخته و نظرات مختلفی را در مورد آن ارائه کرده اند (Ushantha et al, 2016). مدیریت کیفیت جامع یک فرهنگ سازمانی جدید ایجاد می‌کند که متعهد به ارضای نیازهای مشتری (دانشجویان و بازار کار) است. ایجاد فرصت‌هایی برای بهبود مستمر مشتریان؛ تشویق اصل مشارکت جمعی؛ و ارزیابی تناسب تمامی موقعیت‌های تحصیلی، اداری و مالی در راستای رویکرد مدیریت کیفیت جامع (Donlagić et al, 2015). کیفیت مفهوم بزرگ و پیچیده‌ای است که تمام بخش‌های مختلف سازمان نسبت به آن دارای تعهد هستند و هدف آن افزایش کارایی کل سیستم سازمانی است. نقش کیفیت خدمات به طور گسترده به عنوان تبیین کننده اصلی موفقیت یک سازمان در محیط رقابتی امروز شناخته شده است. بهبود کیفیت از جمله مهمترین شاخص‌های ماندگاری در صحنه رقابت می‌باشد (Sarbandi et al, 2020). در متون علمی چارچوب‌های زیادی در مورد مدیریت کیفیت جامع وجود دارد و تلفیق این نوشته‌ها مشخص می‌سازد که در مدیریت کیفیت جامع تطبيق اهداف استراتژیک سازمان با کیفیت، رضایتمندی مشتری، مشارکت کارکنان، تعهد مدیران و ثبات هدف الزامی است (Chiarini, 2020). مدیریت کیفیت جامع یک فلسفه مدیریتی است که نیازهای مشترک و اهداف شرکت را جدایی ناپذیر می‌داند و در تجارت، صنعت و خدمات کاربرد دارد. حداکثر کارایی و اثر بخشی را تضمین می‌کند، رهبری تجاری را از طریق اعمال حاکمیت در فرآیندها و سیستم‌ها قوام می‌بخشد و باعث افزایش کارایی و نیز جلوگیری از خطاها می‌شود و سازمان را مطمئن می‌سازد که کلیه اهداف آن در جهت برآوردن نیازهای مشتریان است (Addis, 2019). مدیریت کیفیت جامع همه بخش‌ها و زیر مجموعه‌های سازمان را در بر می‌گیرد. در این رویکرد مدیریت عالی راهبرد و عملیات مربوط به برآورده کردن نیازهای مشتری را ساماندهی می‌کند و همکاری نزدیک بین کارکنان را توسعه می‌دهد. سازمان‌ها با اجرای مدیریت کیفیت جامع برای مشتریان خود ارزش ایجاد کرده و موجب ایجاد رضایتمندی آنان می‌شوند (Masoudi et al, 2019). مدیران ارشد سازمان‌ها نقش ویژه‌ای در اجرا و پیاده سازی مدیریت کیفیت جامع دارند حمایت مدیران ارشد سازمان‌ها بر موفقیت آمیز بودن اجرای سیستم مدیریت کیفیت جامع تاثیر به سزایی دارد (Mousazadeh et al, 2019). به این نکته باید توجه نمود که حتی اگر مدیریت کیفیت جامع بهترین سیستم برای بهبود کیفیت محصولات و خدمات باشد و تاثیر قابل توجهی بر رضایت مشتریان داشته باشد به کارگیری و پیاده سازی آن تنها زمانی قابل قبول و توجیه پذیر است که مورد حمایت و پشتیبانی مدیران ارشد سازمان‌ها 
باشد (Dehghani soltani et al, 2020). دستیابی به تعالی کسب و کار یک تلاش ضروری برای همه سازمان‌ها در سراسر جهان است. در عصر جهانی شدن، توسعه علم و فناوری، کیفیت به عامل مهمی برای دستیابی به مزیت رقابتی تبدیل شده است. مدیریت کیفیت به عنوان احیای مدیریت موسسات و شرکت‌ها با تمرکز بر تعالی نشان داده شده است (Alhih et al, 2020). 

خلیفه می گوید مدیریت کیفیـت جـامع راهی برای اداره یک سازمان است؛ که بر کیفیت و مشارکت تمامی اعضای سازمان استوار بوده و هدف آن دستیابی به موفقیت طولانی مدت و افزایش بهروری و کاهش هزینه‌ها و رضایتمندی مشتریان می‌باشد. همچنین، وجود شرط کیفیت، یکی از لازمه‌های حیاتی در راستای تقویت منابع سازمان، به منظور دستیابی به سطوح بالاتر بازدهی و کارآمدی 
می‌باشد (Khalifeh, 2018). باربارا معتقد است مفهوم مدیریت کیفیت جامع بر محور کیفیت دور می‌زند و بیشتر مفاهیم آن بر مشتری و نیازهای وی متمرکز است. هدف مدیریت کیفیت جامع در نهایت گامی جلوتر از تأمین نیازهای مشتریان است و آن پیشی گرفتن از آنها و همین طور پیشی گرفتن از استانداردهای متعارف بر پایه بهبود مستمر و وقفه ناپذیر است (Barbara et al, 2017). رودریگو در پژوهش خود دریافت که مدیریت کیفیت جامع با استفاده از روش‌های بهبود مستمر سعی در استفاده بهینه از فرصتهای موجود و منابع در دسترس برای افزایش کیفیت با محور قرار دادن رضایت  مشتری دارد. سازمان‌های با رویکرد مدیریت کیفیت جامع به مدیریت نظام‌مند داده‌ها و بَعد فرآیند و شیوه‌ای برای حذف موانع از سر راه بهبود مستمر اهمیت ویژه می‌دهند (Rodrigue et al, 2018). الزوبی و همکاران به میزان اجرای مدیریت کیفیت فراگیر در دانشگاه‌ها و ارتباط آن با سطح خدمات اجتماعی از دیدگاه اعضای هیات علمی پرداختند و نشان دادند که میزان اجرای مدیریت کیفیت جامع در دانشگاه‌های اردن و سطح خدمات اجتماعی هر دو بالا بود (Al-Zoubi et al, 2023). یوسف به مدیریت کیفیت جامع و کیفیت آموزش عالی: مطالعه فراتحلیل پرداخت و تأثیر قابل توجه مدیریت کیفیت جامع بر کیفیت آموزش عالی در چندین کشور را نشان داد (Yusuf, 2023). اوتکی‌روف به مدیریت کیفیت جامع و دستاوردهای عملکرد در آموزش عالی پرداخت و نشان داد که میزان رشد مدیریت کیفیت جامع در آموزش، از نرخ پیشرفت مدیریت کیفیت جامع در صنایع تولیدی، بانکی و خدماتی کمتر است (Utkirov, 2023).

تاروره و همکاران به اجرای مدیریت کیفیت جامع در مؤسسات آموزش عالی پرداخته و نشان داد در اجرای مدیریت کیفیت جامع، مؤسسات آموزش عالی به برنامه‌های استراتژیک و برنامه‌های عملیاتی و همچنین مدیریت کیفیت نیاز دارند (Taroreh et al, 2022).

ساختن سرمایه‌های انسانی متخصص برای جامعه و تولید علم در دنیا از وظایف اصلی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی است که در جهان رقابتی امروز مستلزم ارتقاء مداوم کیفیت می‌باشد. به دلیل وجود شباهت‌‌هایی در سیستم‌های آموزش عالی و سیستم‌های تولیدی دیگر به خصوص در فرایندها، سیستم‌های آموزشی می‌توانند از مدل‌های مدیریتی موفق در سایر نظام‌ها الگوبرداری نمایند. البته نکته حائز اهمیت در نظام آموزش عالی از نظر پژوهشگر این است که کیفیت در تولیدات دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی (آموزش و تربیت سرمایه‌های انسانی متخصص برای جامعه و تولیدات علمی) اصلی‌ترین مقوله در این نظام است. یکی از این مدل‌های مدیریتی موفق و پرکاربرد که جامعه ژاپن و پس از آن آمریکا را متحول ساخت مدل مدیریت کیفیت جامع می‌باشد. به نظر می‌رسد برای دستیابی به پیشرفت، تعالی و زنده ماندن در دنیای رقابتی امروز، یک سیستم آموزش عالی می‌تواند مفاهیم مدیریت کیفیت جامع را به کار بندد. حال اینکه عوامل موثر برای استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران (مورد مطالعه؛ سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی) کدامند؟ سؤال اصلی این پژوهش است که پژوهشگر در صدد دستیابی به پاسخ آن است. .

روش شناسی پژوهش

پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ پارادایم، پراگماتیسمی، با رویکرد اکتشافی، است که باهدف شناسایی عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران (مورد مطالعه؛ سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی) انجام‌شده است. جهت جمع‌آوری داده‌های پژوهش، جامعه آماری شامل کلیه خبرگان، کارشناسان، افراد صاحب‌نظر و مدیران ارشد مطلع دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه مدیریت کیفیت فراگیر بود که از ویژگی‌هایی مانند عضویت هیأت علمی دانشگاه، در دسترس بودن، تناسب رشته با موضوع تحقیق، مدرک دکتری، اشتغال در آموزش عالی، برخوردار بودند. انتخاب نمونه آماری از نوع روش نمونه گیری غیرتصادفی به صورت گزینشی (روش نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری و از تکنیک انتخاب نمونه افراد کلیدی یا خبرگان) می‌باشد. در این پژوهش، پژوهشگر با شناخت جامعه هدف پژوهش و با آگاهی از انتخاب هدفمند نمونه آماری استفاده کرد. در این پژوهش ابزار تحقیق مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با خبرگان بود. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل مضمون با رویکرد استقرایی استفاده شد. رویکرد استقرایی به این دلیل استفاده شد که این شیوه تحلیل داده‌ها به دنبال تقلیل اطلاعات و ارائه توصیفی دقیق پیرامون یک موضوع است. در اینجا هدف تحقیق استقرایی کمک به پدید آمدن یافته‌های تحقیق از طریق توجه به مضامین مسلم و متداول در داده‌ها است. 

یافته ها

ویژگی‌های جمعیت شناختی مصاحبه شوندگان

جدول 1: ویژگی‌های جمعیت شناختی مصاحبه شوندگان

ردیف	جنسیت	سن	سابقه کار	تحصیلات
1	مرد	58	30	دکترای تخصصی
2	مرد	49	23	دکترای تخصص
3	زن	40	15	دکترای تخصصی
4	مرد	51	27	دکترای تخصصی
5	زن	45	20	دکترای تخصصی
6	مرد	43	17	دکترای تخصصی
7	زن	51	23	دکترای تخصصی
8	مرد	62	35	دکترای تخصصی
9	زن	37	5	دکترای تخصصی
10	مرد	40	16	دکترای تخصصی
11	مرد	68	40	دکترای تخصصی
12	مرد	56	29	دکترای تخصصی

مراحل کدگذاری و شناسایی مضامین پایه، مضامین سازمان دهنده یا محوری و مضامین اصلی فراگیر:

شناخت مضامین پایه بر اساس شواهد گفتاری؛        

به منظور کدگذاری اولیه و کشف مضامین پایه، با مرور متن مصاحبه برای هر بخش تفکیک شده معنادار یک کد درنظر گرفته شد. به عبارت دیگر از بطن شواهد گفتاری مصاحبه شوندگان کدهای اولیه (مضامین پایه) شناسایی و آشکار گردید. پس از شناسایی مضامین پایه، فهرست بندی و گروه بندی مضامین مشابه انجام شد. در این مرحله مضامین پایه‌ای که در مرحله اول کدگذاری شناسایی شدند، در نهایت به 177 زیرمقوله، 11مقوله فرعی و 2 مقوله اصلی، خوشه‌بندی شدند. این مرحله شامل ایجاد جدول خلاصه‌ای از مضامین است. این جدول باید دربرگیرنده مضامینی باشد که چیزی را درباره تجربه مشارکت کننده از پدیده تحت مطالعه نشان دهند. بنابراین برخی از زیرمقوله‌های تکراری، مضامینی که به خوبی گویای متن نبودند یا نسبت به پدیده تحت بررسی حاشیه‌ای بودند،کنار گذاشته شدند. مقوله‌های اصلی، فرعی و زیرمقوله­ها، در جدول 2 آورده شده است.

 

جدول 2. مفهوم پردازی شواهد گفتاری شناسایی شده در خصوص عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در آموزش عالی

ردیف	کد واحد معنایی	عبارت معنایی	کد اولیه (مفهوم)
	A1	یک برنامه خوب و به عبارتی برنامه ریزی مداوم که مرتباً بازخوردگیری می‌شود بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در آموزش عالی تاثیر به سزایی می‌گذارد.	برنامه‌ریزی مداوم
	A2	از آنجا که برنامه‌های آموزشی در سطوح مختلف تفاوت‌های معنی داری با هم دارند و از طرفی وابستگی شدیدی به سیاست‌های آموزشی هر کشور دارند. عملاً فضای محدودی برای اجرای مدیریت کیفیت جامع باقی می‌گذارد.	سیاست­گذاری آموزشی
	A3	اما باید توجه نمود که دانشجویان و خانواده هایشان و نیز متولیان آموزش و حتی دولت همگی خواستار این هستند که دانشجویان با کیفیت مناسب و خوب ببینند.	نیازسنجی
	A4	ابتدا آموزش‌های مناسب برای ایجاد فهم مشترک بین افراد مختلف به منظور درک کیفیت در مراکز آموزش و نحوه بالا رفتن آن ارائه شود تا در نهایت افراد به یک تصور واحد برسند.	تعیین نیازها
	A5	آنچه که برای استقرار مدیریت کیفیت جامع باید بدانیم این است که در نظر بگیریم دانشگاه یک کارخانه نیست. دانشجو یک محصول نیست ولی آموزش دانشجو محصول است.	نیاز به آموزش مداوم
	A6	لذا برای اینکه محصول با کیفیت‌تری داشته باشیم لازم است دانشجو نیز همانند یک کارگر مشارکت فعال داشته باشد و فرآیند یادگیری را با باور قلبی مدیریت کند. لذا فهم اینکه محصول چه چیزی است در استقرار مدیریت کیفیت جامع تأثیر اصلی را خواهد داشت.	یادگیری مشارکتی
	A7	اولین و مهم‌ترین زیرساخت لازم برای استقرار مدیریت کیفیت جامع ایجاد فهم مشترک بین افراد مختلف اعم از اعضای هیأت علمی، کارکنان، دانشجویان و خانواده هایشان و سایر ذینفعان در خصوص کیفیت جامع در آموزش عالی است.	نیاز جمعی
	A8	اینکه همه بدانند که مشتری کیست و محصول چیست کمک بسیاری در روند استقرار مدیریت کیفیت جامع خواهد نمود. برای اینکه بتوانیم مدیریت کیفیت جامع را در دانشگاه‌ها مستقر کنیم ابتدا به منابع انسانی متخصص و دارای فهم مشترک نیاز داریم.	تخصص منابع انسانی
	A9	این افراد اطلاعات کافی و وافی در این خصوص را دارا هستند.	اطلاعات منابع انسانی
	A10	ایده پرداز و خلاق هستند.	خلاقیت منابع انسانی
	A11	دارای قدرت ریسک بالایی هستند	ریسک پذیری منابع انسانی
	A12	لازم است منابع مالی مناسب با یک مدیریت هزینه منطقی در اختیار داشته باشیم.	وجود منابع مالی کافی
	A13	کلیه دستگاه‌های مرتبط با مجموعه نظام آموزش عالی باید هم راستا و همسو با این نظام حرکت کنند به عنوان مثال وزارت آموزش و پرورش کشور باید یک خروجی با کیفیت مطلوب را به عنوان ماده اولیه دانشگاه‌ها تربیت کند برای این امر لازم است از فرآیند استقرار مدیریت کیفیت جامع مطلع باشد تا بتواند خود نیز آن را در حیطه کاری و آموزشی خود مستقر کند.	سیاست‌های همسو
	A14	اولین وظیفه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ایجاد بستر و فضای مناسب برای رشد شخصیت و شکوفایی استعدادهای فرد است.	بسترسازی برای رشد
	A15	ارائه و اجرای مدیریت کیفیت جامع به عنوان یک واحد درسی قبل از ورود به دانشگاه و نیز پس از آن در دستور کار قرار گیرد تا زیرساخت لازم برای استقرار مدیریت کیفیت جامع در آموزش عالی فراهم شود.	تهیه زیرساخت ها لازم
	A16	مجموعه روش‌ها، مقررات و دستورالعمل‌ها، آئین‌نامه‌ها و بهسازی منابع انسانی	برنامه ریزی برای مدیریت کیفیت جامع
	A17	مداخله برنامه‌ریزی و مدل آن	برنامه ریزی
	A18	مداخله آگاهی و فهم کیفیت	درک کیفیت
	A19	فرهنگ آموزش	فرهنگ سازمانی
	A20	تغییرات و میزان پذیرش تغییرات در جهت مدیریت کیفیت جامع در آموزش و به طور کل فرهنگ‌سازی در کیفیت آموزش و مقاومت در برابر آن و اصرار بر استفاده از شیوه‌های سنتی بسیار در استقرار مدیریت کیفیت جامع دخالت دارند.	پذیرش تغییر
	A21	همکاری و انتقال تجربه کنترل کیفیت از سوی افراد و سازمان‌های مختلف با مجموعه آموزش عالی بسیار ضعیف است.	همکاری و انتقال تجربه
	A22	عدم در دسترس بودن شاخص‌های مناسب برای این امر نیز بسیار مداخله‌گر است و حتی اگر شاخص‌هایی در این زمینه و محور وجود داشته باشد، یا قابل پذیرش برای افراد نیست و گاهاً سلیقه‌ای نگاه می‌کنند و یا این شاخص‌ها و اجرای آن‌ها ممکن نیست، زیرا بیشتر جنبه شعاری و آرمانی دارند.	عدم وجود زیرساخت‌های لازم
	A23	رسانه‌های مختلف اعم از شبکه‌های مجازی، کتب، مقالات، رسانه‌های صوتی و تصویری و غیره	رسانه های اجتماعی
	A24	اوضاع سیاسی و اقتصادی حاکم بر جامعه و حتی وضعیت اجتماعی و فرهنگی جامعه نیز به شدت در استقرار مدیریت کیفیت جامع تأثیر خواهد داشت.	عوامل سیاسی و اجتماعی و اقتصادی
	B1	الزامات ساختاری در استقرار مدیریت کیفیت جامع	الزامات ساختاری
	B2	الزامات رقابتی در استقرار مدیریت کیفیت جامع	الزامات رقابتی
	B3	تمرکز بر درک و پاسخ گویی به نیازها	تمرکز بر نیازها
	B4	بهبود مستمر خدمات	بهبود مستمر
	B5	مشارکت تمام افراد	مشارکت تمام افراد
	B6	مداخله نیازها و انتظارت	مداخله نیاز
	C1	از عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع می‌توان آموزش صحیح و بیان هدف‌های اصلی و در مرحله‌ی بعد هدف‌های فرعی برای رسیدن به توسعه آموزش عالی را بیان کرد.	آموزش صحیح
	C2	در این راستا لازم است از تشویق کارکنان نیز بهره برد.	تشویق کارکنان
	C3	استفاده بهینه از منابع موجود و گسترش منابع متناسب با نیازهای مختلف در مراحل مختلف بسیار اهمیت دارد.	گسترش منابع
	C4	مدیریت کیفیت جامع با دیدگاه فرآیندگرا در پی اصلاح مستمر کیفیت قبل از ارائه نتایج نهایی است.	اصلاح مستمر کیفیت
	C5	برای رسیدن به این امر، مشارکت نیروی انسانی در همه مراحل بهبود مستمر کیفیت الزامی است.	مشارکت نیروی انسانی
	C6	بهبود مستمر، تداوم یادگیری و مهارت‌های زندگی را در پی خواهد داشت.	توجه به بهبود مستمر
	C7	ارتقای مستمر کیفیت بر مبنای تعلیم و تربیت دانشجو محور، تحقق خواهد یافت.	ارتقای کیفیت
	C8	به کارگیری مدیریت کیفیت جامع در دانشگاه‌ها، تجدید نظر در شیوه‌های کهنه ارزشیابی را در پی دارد.	فرهنگ تغییر سازمانی
	C9	وجود بخش پژوهش و توسعه در سازمان‌های آموزشی و نظام آموزش عالی،	وجود بخش پژوهش
	C10	زیرساخت دانشی از عوامل موثر در موفقیت مدیریت کیفیت جامع می‌باشد.	زیرساخت دانش محوری
	C11	استفاده هر چه بیشتر از روش‌های انگیزش معنوی به جای نوع مادی آن نیز نقش موثری در موفقیت نظام کیفیت جامع دارد.	فرهنگ انگیزش معنوی
	C12	ضمن اینکه در مقابل، تعویض و تغییر مدیران در موفقیت مدیریت کیفیت جامع تاثیر منفی دارد.	تغییر منابع انسانی
	C13	به منظور استقرار مدیریت کیفیت جامع طبیعتاً باید زیرساخت‌های لازم همواره فراهم باشد.	ایجاد زیر ساخت لازم
	C14	تخصیص درست و کافی منابع و نیز آموزش‌های تخصصی کارکنان و اعضای هیات علمی در موفقیت مدیریت کیفیت جامع موثر هستند.	استفاده از نیروهای متخصص و آموزش ایده
	C15	برای استقرار مدیریت کیفیت جامع لازم است استانداردسازی شود. یعنی استانداردهای لازم برای رسیدن به کیفیت مطلوب توسط تیم متخصص در حوزه آموزش عالی و برنامه‌ریزی استراتژیک بتوانند استانداردهای درست و مناسب را تشخیص دهند و تعریف کنند و سپس بر روی این استانداردها تاکید شود تا به کار گرفته شوند.	استاندارد سازی مدیریت کیفیت جامع
	C16	شاخص‌های عملکردی نظام آموزش عالی باید تعریف شوند تا بتوان بر مبنای آن‌ها نظام‌های منسجم ارزشیابی مستمر عملکرد را شکل داد.	شاخص های عملکردی آموزش عالی
	C17	شاید اولین چالشی که یک سازمان از جمله نظام آموزش عالی برای استقرار مدیریت کیفیت جامع با آن مواجه است بحث هزینه و صرفه جویی در آن است.	هزینه های اجرایی
	C18	سبک مدیریت و شایستگی‌های رهبری نیز در مدیریت کیفیت جامع دخالت دارد.	شایستگی های مدیریتی
	C19	ارتباطات و آموزش مدیریت کیفیت فراگیر و نیز فقدان سنجش و یا گاهاً سنجش‌های اشتباه نیز از عوامل مداخله‌گر هستند.	ارتباطات آموزشی درون سازمانی
	C20	اهداف بلندمدت نیز وقتی نادیده گرفته می‌شوند در استقرار مدیریت کیفیت جامع تاثیر منفی می‌گذارد.	اهداف بلند مدت
	C21	لذا باید یک برنامه‌ریزی راهبردی جهت استقرار مدیریت کیفیت جامع تدوین شود. عموماً برنامه‌های آرزویی و صرفاً نوشتاری استقرار مدیریت کیفیت جامع به ویژه در آموزش عالی را دچار انحراف می‌کند که منجر به هدر رفتن زمان و هزینه خواهد شد.	برنامه ریزی راهبردی
	C22	فرهنگ سازمانی نیز عامل مداخله‌گر مهمی در استقرار مدیریت کیفیت فراگیر است چرا که تفکر سنتی و فاقد تجدید نظر جهت اجرای مدیریت کیفیت جامع بسیار نامناسب و اختلال‌گر است.	فرهنگ سازمانی در راستای بهبود کیفیت
	C23	محیط بیرونی اعم از سایر نظام‌های آموزش عالی و نیز تغییرات سریع و پی در پی تکنولوژی و فناوری روز دنیا نیز از عوامل مهمی هستند که در استقرار مدیریت کیفیت جامع دخالت بسیار زیادی دارند.	محیط بیرون از دانشگاه
	D1	عوامل تکنولوژیکی یعنی از چه زیرساخت‌های فنی برای اداره دانشگاه خود بهره می‌برید یک پایگاه اطلاع رسانی دارید یا یک کتابخانه سنتی دارید.	عوامل تکنولوژیک
	D2	عوامل انسانی مشخصاً فرآیند مدیریت دانش در دانشگاه ها است. یعنی چقدر دانش تولید شده است. یعنی مدیریت دانش.	مدیریت دانش
	D3	عوامل مدیریتی یعنی مشخصاً مدل مدیریتی چیست؟	مدل مدیریتی
	D4	مهمترین زیرساخت فرهنگ سازمانی است. در بحث فرهنگ سازمانی مشخصاً دو چیز مد نظر است. اول تعریف و باور شما از مفهوم کیفیت. یعنی اصلاً فرهنگ سازمانی شما در خصوص کیفیت چه باورهایی دارد؟ یعنی ممکن است کلاسی به خاطر عدم دارا بودن استانداردهای استاد تعطیل شود؟ تعریف شما از کیفیت چیست؟	فرهنگ کیفیت
	D5	الان کشورهایی مانند چین که تاثیر زیادی بر اقتصاد دنیا گذاشته‌اند مهم ترین ویژگی‌شان این است که تعریف درستی از کیفیت داشته‌اند. چین با توجه به نیاز مشتری کیفیت را تعریف کرده است چرا باید کیفیتی را برای 40 سال ارائه بدهم؟ کیفیت 4 ساله ارائه می‌دهم که رضایت مشتری را در پی داشته باشد.	مدیریت رضایت مشتری
	D6	دومین چیز در فرهنگ سازمانی میزان پاسخگویی عملی و موثر به دانشجو است. چقدر سرمایه‌های انسانی سازمان اعتقاد دارند به اینکه باید پاسخگو باشند؟	فرهنگ پاسخگویی
	D7	زیرساخت مهم ما برای استقرار مدیریت کیفیت جامع در دانشگاه فرهنگ سازمانی است.	فرهنگ سازمانی
	D8	و بعد از آن موضوعی تحت عنوان برنامه ریزی استراتژیک نیز زیرساخت مهمی است.	برنامه‌ریزی استراتژیک
	D9	مهم ترین عامل مداخله گر نظام‌های آموزش عالی رقیب است.	رقابت
	D10	این‌ها مرتباً در حال برنامه‌ریزی آشکار و پنهان برای جلب رضایت مشتریان و جذب آنها هستند.	برنامه‌ریزی آشکار و پنهان
	D11	این برنامه‌ها شما را وادار می‌کند که برنامه‌های مشابه، جایگزین و برتر را تدوین کنید.	برنامه‌ریزی مداوم
	D12	چون مطالعه موردی است با توجه به موردتان یک عامل مداخله گر مهم اقتصاد آموزش عالی است.	اقتصاد آموزش عالی
	D13	شما در کشوری هستید که به آن شکل به بازارهای جهانی نپیوسته‌اید.	جامعه
	D14	به همین علت دارای نوسانات اقتصادی زیادی هستید که در رضایت مشتریانتان تاثیر می‌گذارد و مستقیم و غیر مستقیم در مدیریت کیفیت جامع شما موثر خواهد بود.	نوسانات محیطی
	E1	نیروی انسانی	منابع انسانی
	E2	تجهیزات و امکانات لازم	تجهیزات و امکانات لازم
	E3	تغییر و راهکارهای تحولی در سیاست‌گذاری‌ها	تغییر در سیاست‌گذاری‌ها
	E4	برنامه‌ریزی دقیق و جامع	برنامه ریزی دقیق و جامع
	E5	فرهنگ سازی مدیریت کیفیت	فرهنگ سازی مدیریت کیفیت
	E6	نیاز به رشته‌ها و فارغ التحصیلان مورد نیاز با سطح کیفیت عالی	نیاز به رشته ها و فارغ التحصیلان با کیفیت
	E7	تحولات جهانی و بین المللی شدن دانشگاه‌ها و اقتصاد و بازار کار	تحولات جهانی و بین المللی شدن
	E8	مهارت نیروی انسانی	مهارت نیروی انسانی
	E9	مقاومت در برابر تغییر	واکنش به تغییر سازمانی
	E10	شرایط مالی و اقتصادی دانشگاه‌ها	شرایط مالی و اقتصادی
	F1	هدف مدیریت کیفیت ایجاد تحول در شیوه عملکرد و فعالیت سازمانی است.	توجه به شیوه عملکرد
	F2	جهت استقرار مدیریت کیفیت می‌بایست به عوامل اجرایی مدیریت کیفیت از جمله کارکنان سازمان توجه نمود.	توجه به عوامل اجرایی
	F3	ایجاد روحیه همکاری در بین آنها	ایجاد روحیه همکاری در بین کارکنان
	F4	ایجاد بسترهای مناسب برای پیشبرد اهداف سازمانی و اهداف عملیاتی	ایجاد بسترهای مناسب برای پیشبرد اهداف
	F5	آموزش کارکنان با رویکرد مدیریتی	آموزش کارکنان
	F6	ایجاد فرهنگ کیفیت	فرهنگ کیفیت
	F7	ایجاد فرهنگ کار گروهی	فرهنگ کار گروهی
	F8	تعهد مدیریت به بهبود مستمر و تمرکز بر کیفیت	حمایت مدیریت
	F9	ارائه خدمات به ارباب رجوع	توجه به ارائه خدمات
	F10	بوروکراسی‌های اداری در زمان استقرار مدیریت کیفیت فراگیر	بوروکراسی اداری
	F11	عدم توجه به وزن اهداف و ساختارهای سازمان	ساختارهای سازمان
	F12	استفاده از افراد نالایق و بی تجربه در سیستم‌های آموزش عالی	تجربه نیروی انسانی
	F13	وجود ارتباطات تخریب‌گر در محیط‌های آموزشی	نوع ارتباطات در محیط آموزشی
	F14	محدودیت‌های بنیادی و ساختاری	محدودیت‌های بنیادی و ساختاری
	F15	نبود ساختار مناسب جهت پیاده سازی اهداف	برنامه‌ریزی برای ساختار مناسب
	G1	توجه به آموزش ضمن خدمت،	توجه به آموزش ضمن خدمت
	G2	تقویت و مدیریت مشارکتی،	تقویت و مدیریت مشارکتی
	G3	توجه به رضایت شغلی افراد،	توجه به رضایت شغلی افراد
	G4	نظارت و ارزشیابی مستمر از عملکرد مدیران	نظارت بر منابع انسانی
	G5	گسترش ارتباطات بر استقرار مدیریت کیفیت جامع بسیار تاثیرگذار هستند.	گسترش ارتباطات
	G6	توانایی یادگیری کلیه عوامل دست اندرکار آموزشی،	یادگیری سازمانی
	G7	جذب	جذب نیروی انسانی کارآمد
	G8	تطابق و اجرای تغییر نگرش‌های سازمان و تلفیق آنها در سازمان از زیرساخت‌های لازم برای استقرار مدیریت کیفیت جامع هستند.	تغییر نگرش سازمانی
	G9	مراقبت از هزینه‌ها و کسب درآمدها در جهت استفاده به منظور افزایش کیفیت نیز از زیرساخت‌های ضروری می‌باشند.	توجه به هزینه و درآمد
	G10	خواسته‌های تازه مشتریان،	توجه به نیازهای جدید مشتریان
	G11	دشواری‌های ناگهانی و از پیش تعیین نشده،	مدیریت ریسک
	G12	افراد نامناسب با مهارت‌های نامناسب و به عبارتی نیروهای انسانی ناکارآمد،	کارآمدی منابع انسانی
	G13	استفاده از الگو و شیوه‌های مدیریت قدیمی،	شیوه مدیریت
	G14	عدم مطالعه کافی در مورد نظام آموزش عالی در کشورهای موفق	بازبینی آموزش عالی
	G15	عدم الگو برداری صحیح از آنها	الگوبرداری
	H1	تعداد مشتریان و میزان نیاز آنها،	نیازسنجی بر اساس تعداد مشتریان
	H2	عوامل محیطی و بیرونی اعم از سایر دانشگاه‌ها در کل نظام آموزش عالی جهانی،	عوامل محیطی و بیرونی
	H3	عوامل داخلی کشور مانند عوامل سیاسی	عوامل سیاسی
	H4	عوامل داخلی کشور مانند فرهنگی،	عوامل فرهنگی
	H5	عوامل داخلی کشور مانند عوامل اقتصادی،	عوامل اقتصادی
	H6	عوامل داخلی کشور مانند عوامل اجتماعی	عوامل اجتماعی
	H7	عوامل داخلی کشور مانند موقعیت جغرافیایی	موقعیت جغرافیایی
	H8	میزان اطلاعات دست اندرکاران نظام آموزش عالی از درکشان نسبت به مدیریت کیفیت جامع،	اطلاعات کارکنان در زمینه مدیریت کیفیت جامع
	H9	نیازسنجی‌های انجام شده در گذشته،	نیازسنجی در خصوص مدیریت کیفیت
	H10	میزان منابع و امکانات موجود اعم از منابع مادی و انسانی،	وجود منابع مالی و انسانی
	H11	تدوین یک برنامه راهبردی بلندمدت و تبدیل آن به برنامه میان مدت و کوتاه مدت و پایبندی به آنها.	ایجاد برنامه بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت
	H12	توجه به سایر دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و اطلاع از برنامه‌های آنها و میزان اجرای برنامه هایشان،	سیاست‌گذاری با اطلاع از دیگر دانشگاه‌ها
	H13	میزان تخصیص منابع انسانی و مالی،	میزان تخصیص منابع انسانی و مالی
	H14	میزان همراهی و همکاری کلیه کارکنان حوزه آموزش عالی در جهت بالا بردن کیفیت آموزش.	همراهی کلیه کارکنان در بهبود کیفیت
	H15	بحران‌های از پیش تعیین نشده،	مدیریت ریسک
	I1	حمایت رهبری و مدیریت انگیزه زیادی را برای یادگیری سازمانی ایجاد می کند، پس می‌تواند بر استقرار مدیریت کیفیت جامع اثر بگذارد.	رهبری حمایتی و انگیزشی
	I2	ایجاد فرهنگ اعتماد و انجام امور توسط کلیه عواملی که در مجموعه فعالیت می‌کند نیز تاثیر زیادی دارد.	ایجاد اعتماد سازمانی
	I3	اگر کارکنان و به اصطلاح عامیانه زیردستان را در تولید برنامه و تدوین آن دخیل کنیم عملاً در اجرای آن با مشکلات کمتری مواجه خواهیم شد.	ایجاد مشارکت همگانی
	I4	شرکتهایی که در جهت اجرای فلسفه مدیریت کیفیت فراگیر قدم بر می‌دارند، بایستی از تلاش‌های بهبود مستمر کیفیت که در تمام اجزای سازمان جریان دارد، مطمئن شوند.	برنامه‌ریزی برای بهبود مستمر
	I5	حرکت در جهت یک فرایند بهبود مستمر، اغلب با پذیرش یکی از فلسفه‌های مدیریت کیفیت برای تغییر محیط شرکت‌ها و ایجاد فرهنگ کیفیت مداری در سطح سازمان‌ها همراه است.	فرهنگ کیفیت مداری
	I6	عوامل اقتصادی،	شرایط اقتصادی جامعه
	I7	فشار بیرونی و دخالت‌های سایر سازمان‌ها و دانشگاه‌ها در امور،	فشار بیرونی
	I8	وجود تنوع در ایده‌های مختلف به منظور استقرار مدیریت کیفیت جامع،	استفاده از تنوع ایده ها
	I9	وضعیت موجود در بازار جهانی و مطالعه نحوه آموزش در کشورها بصورت مقایسه‌ای	شرایط بازار جهانی
	J1	حمایت مدیریت و رهبری	مدیریت حمایتی
	J2	ارتقای فرهنگ سازمانی	فرهنگ سازمانی
	J3	بازنگری ساختار دانشگاه،	تغییر و بازنگری ساختار
	J4	پذیرفتن تغییر و تحول توسط اجزای نظام دانشگاه،	پذیرفتن تغییر و تحول توسط همه اجزا
	J5	ارتباط قوی بین مدیران عالی، مدیران میانی و مدیران خط اول یا عملیاتی،	ارتباط قوی در کلیه سطوح دانشگاه
	J6	پایبندی همه اجزا به برنامه‌های تدوین شده و اقدام بر اساس برنامه	اجرای برنامه‌ها
	J7	آموزش کلیه کارکنان اعم از هیات علمی و کارمندان،	آموزش منابع انسانی
	J8	تشکیل هسته فکری برای راهبری برنامه‌ها،	تشکیل هسته‌های فکری
	J9	تامین منابع مالی،	تامین منابع مالی
	J10	ترویج فرهنگ پذیرش تغییر برای ارتقای مداوم (بهبود مستمر)،	فرهنگ پذیرش تغییر
	J11	شناسایی سرمایه‌های انسانی مستعد و علاقه‌مند به موضوع کیفیت برای استفاده از آن‌ها در منتورینگ سایر اجزای سیستم،	نیروی انسانی متعهد
	J12	دستیابی به وحدت مفاهیم در خصوص هریک از مولفه‌ها و عوامل در بین کلیه اجزای سیستم.	وحدت رویه
	J13	نگرش افراد به مسئله کیفیت	نگرش نیروی انسانی
	J14	نسبی بودن کیفیت	برنامه ریزی برای کیفیت
	J16	بحران‌های ناگهانی	مدیریت ریسک
	J17	عدم وجود نگرش تیمی و تلاش برای توسعه فعالیت‌های انفرادی،	نگرش سیستمی
	J17	استفاده مدیران از روش‌های سنتی و غلط در مدیریت و اصرار بر تداوم آن،	سبک‌های مدیریت سازمان
	J18	عدم توجه به روابط انسانی	توجه به ارتباطات سازمانی
	K1	باید به مقوله فرهنگ آموزش مداوم توجه ویژه شود.	فرهنگ سازمانی
	K2	فناوری و نوآوری	میزان فناوری
	K3	مقاومت اجزای سیستم	مدیریت تغییر
	K4	فرهنگ سازمانی	فرهنگ سازمانی
	K5	منابع مالی لازم باید تأمین شود.	تامین منابع مالی
	K6	حمایت مدیریت عالی دانشگاه باید وجود داشته باشد.	مدیریت حمایتی
	K7	توجه به رضایت مشتریان	مدیریت رضایت مشتری
	K8	تشخیص نیازهای اصلی جامعه	نیاز سنجی
	K9	برقراری ارتباط و استمرار آن با سایر دانشگاه‌ها	تعامل و ارتباط مستمر
	K10	تلاش برای بین المللی شدن آموزش عالی	بین المللی شدن آموزش عالی
	K11	ایجاد بسترهای لازم برای توسعه و گسترش کیفیت	بسترسازی
	L1	به چه میزان دوره‌های تحصیلی کارآمد هستند (میزان کارآمدی دوره‌های تحصیلی)،	کارآمدی دوره‌های تحصیلی
	L2	پیشینه افراد در زمینه تربیت اخلاقی، فرهنگی و هویتی،	پیشینه اخلاقی، فرهنگی و هویتی منابع انسانی
	L3	میزان قابلیت پاسخگویی و حل مسئله توسط اعضای مجموعه آموزش عالی،	میزان پاسخگویی و مشارکت
	L4	میزان فناوری، نوآوری و کارآفرینی،	میزان فناوری
	L5	یافتن جایگاه بین المللی آموزش عالی کشور و مقایسه تطبیقی با سایرین،	بین المللی شدن آموزش عالی
	L6	میزان تمایل افراد به افزایش بهره‌وری و پایداری اقتصادی و تحول در فرهنگ سازمانی،	تغییر و تحول در فرهنگ سازمانی
	L7	شرایط جوی و محیطی مستقر در دانشگاه‌ها به منظور ارائه آموزش‌های حضوری و مجازی.	شرایط و جو سازمانی
	L8	بازنگری رشته‌های آموزش عالی و انطباق آن با نیازهای آمایشی،	آمایش رشته‌ها
	L9	دارا بودن پتانسیل‌های لازم بر اساس استعدادها و توانایی‌های افراد جهت استقرار مدیریت کیفیت جامع	وجود استعداد در منابع انسانی
	L10	نوع و ماهیت ارتباط تعاملی و مستمر با صنایع و سازمان‌های مختلف در راستای ارتقای کاربردپذیری محتواهای آموزشی و میزان آموزش مبتنی بر خلق رشته تحصیلی و محتوای آموزشی بر اساس مدیریت دانش،	ارتباط و تعامل مستمر با سایر نهادها
	L11	وجود حداقل کیفیت و هم افزایی میان عوامل زیست بوم آموزش‌های فنی، حرفه ای و مهارتی.	ارتباط بین آموزش و حرفه
	L12	در دسترس نبودن محتواهای آموزشی مناسب و زمان‌بر بودن تولید محتوای جدید،	کمبود محتواهای مناسب
	L13	عدم انگیزه کافی به منظور توسعه کمی و کیفی فعالیت‌ها و دستاوردهای پژوهشی در جهت افزایش کیفیت،	انگیزه در منابع انسانی
	L14	عدم وجود ارتباطات و تعاملات بین‌المللی سازنده،	ارتباطات بین‌المللی سازنده
	L15	عدم تطابق درآمدها با هزینه‌ها و اختصاص ندادن بودجه کافی برای استقرار مدیریت کیفیت جامع،	اختصاص ندادن بودجه کافی
	L16	عدم وجود پایش و ارزیابی کیفیت و کارآمدی دوره‌های تحصیلی در هر یک از واحدهای دانشگاهی	پایش دوره‌های تحصیلی
	L17	عدم وجود برنامه منسجم و دقیق برای ارتقای مدیریت کیفیت جامع	وجود برنامه‌ریزی منسجم

در جدول2 مفاهیم و نکات کلیدی سند استخراج و عمل مفهوم پردازی انجام شده است ( براساس شواهد گفتاری مشارکت کنندگان).

 

 

جدول3. مقوله پردازی مفاهیم شناسایی شده در خصوص عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در آموزش عالی

ردیف	مفاهیم	مقوله‌ها
1	برنامه‌ریزی مداوم، تهیه زیرساخت‌های لازم، برنامه‌ریزی برای مدیریت کیفیت جامع، برنامه‌ریزی، بهبود مستمر، آموزش صحیح، اصلاح مستمر کیفیت، ارتقای کیفیت، اهداف بلند مدت، برنامه‌ریزی راهبردی، برنامه‌ریزی آشکار و برنامه‌ریزی پنهان، برنامه‌ریزی برای ساختار مناسب، ایجاد برنامه بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت، برنامه‌ریزی برای بهبود مستمر، وجود برنامه‌ریزی منسجم.	برنامه‌ریزی
2	سیاست­گذاری آموزشی، سیاست‌های همسو، بسترسازی برای رشد، الزامات رقابتی، استاندارد سازی مدیریت کیفیت جامع، شاخص‌های عملکردی آموزش عالی، تغییر و راهکارهای تحولی در سیاست‌گذاری‌ها، ساختارهای سازمان، محدودیت‌های بنیادی و ساختاری، بازبینی آموزش عالی، الگو برداری، سیاست‌گذاری با اطلاع از دیگر دانشگاه‌ها، پایش دوره‌ها و دانشگاه‌ها.	سیاست گذاری
3	نیازسنجی، تعیین نیازها، نیاز به آموزش مداوم، تمرکز بر نیازها، مداخله نیاز، توجه به نیازهای جدید مشتریان، نیازسنجی بر اساس تعداد مشتریان، نیازسنجی در خصوص مدیریت کیفیت.	نیازسنجی
4	یادگیری مشارکتی، همکاری و انتقال تجربه، مشارکت تمام افراد، تشویق کارکنان، مشارکت نیروی انسانی، ایجاد روحیه همکاری در بین آنها، همراهی کلیه کارکنان در بهبود کیفیت، ایجاد مشارکت همگانی، استفاده از تنوع ایده‌ها.	مشارکت
5	تخصص منابع انسانی، اطلاعات منابع انسانی، خلاقیت منابع انسانی، ریسک پذیری منابع انسانی، درک کیفیت، گسترش منابع، تغییر منابع انسانی، استفاده از نیروهای متخصص و آموزش ایده، توجه به شیوه عملکرد، توجه به عوامل اجرایی، آموزش کارکنان، تجربه نیروی انسانی، توجه به آموزش ضمن خدمت، توجه به رضایت شغلی افراد، نظارت بر منابع انسانی، یادگیری سازمانی، جذب نیروی انسانی کارآمد، اطلاعات کارکنان در زمینه مدیریت کیفیت جامع.	منابع انسانی
6	وجود منابع مالی کافی، هزینه‌های اجرایی، اقتصاد آموزش عالی، شرایط مالی و اقتصادی دانشگاه‌ها، توجه به هزینه و درآمد، وجود منابع مالی و انسانی.	منابع مالی
7	فرهنگ سازمانی، پذیرش تغییر، فرهنگ تغییر سازمانی، فرهنگ انگیزش معنوی، فرهنگ سازمانی در راستای بهبود کیفیت، فرهنگ کیفیت، فرهنگ پاسخگویی، واکنش به تغییر سازمانی، فرهنگ کیفیت جامع، فرهنگ کار گروهی، تغییر نگرش سازمانی، ایجاد اعتماد سازمانی، فرهنگ کیفیت مداری.	فرهنگ سازمانی
8	عدم وجود زیرساخت‌های لازم، الزامات ساختاری، وجود بخش پژوهش، زیرساخت دانش محوری، ایجاد زیر ساخت لازم، عوامل تکنولوژیک، تجهیزات و امکانات لازم، ایجاد بسترهای مناسب برای پیشبرد اهداف سازمانی و اهداف عملیاتی.	زیر ساخت
9	رسانه‌های اجتماعی، عوامل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، محیط بیرون از دانشگاه، جامعه، نوسانات محیطی، نیاز به رشته‌ها و فارغ التحصیلان مورد نیاز با سطح کیفیت عالی، تحولات جهانی و بین‌المللی شدن دانشگاه‌ها و اقتصاد و بازار کار، عوامل محیطی و بیرونی اعم از سایر دانشگاه‌ها در کل نظام آموزش عالی جهانی، عوامل داخلی کشور مانند عوامل سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، موقعیت جغرافیایی، فشار بیرونی، شرایط بازار جهانی.	عوامل محیطی
10	ارتباطات آموزشی درون سازمانی، نوع ارتباطات در محیط آموزشی، گسترش ارتباطات، ارتباط قوی بین مدیران عالی، مدیران میانی و مدیران خط اول یا عملیاتی، بین‌المللی شدن آموزش عالی، ارتباطات سازمانی سازنده.	ارتباطات سازمانی
11	شایستگی‌های مدیریتی، مدیریت دانش، مدل مدیریتی، مدیریت رضایت مشتری، مدیریت تغییر، توجه به ارائه خدمات، بوروکراسی اداری، تقویت و مدیریت مشارکتی، مدیریت ریسک، شیوه مدیریت ریسک، رهبری حمایتی و انگیزشی، مدیریت حمایتی، پذیرفتن تغییر و تحول توسط اجزای نظام دانشگاه.	مدیریت سازمانی

 

در جدول3 با در دست داشتن اطلاعات مرحله­ی قبل به دسته بندی مفاهیم حسب میزان قرابت معنایی، مفهومی میان آن­ها پرداخته شده و بدین ترتیب مقوله‌ها یا مولفه‌های عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در آموزش عالی (سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی) شناسایی شده است.

 

جدول4. شناسایی طبقات مفهومی حسب مقوله‌های شناسایی شده در خصوص ابعاد عوامل موثر بر مدیریت کیفیت جامع در آموزش عالی

ردیف	مقوله‌ها (مولفه‌ها)	طبقات (ابعاد)
1	برنامه‌ریزی نیازسنجی مشارکت منابع انسانی منابع مالی فرهنگ سازمانی زیر ساخت ارتباطات سازمانی مدیریت سازمانی	درون سازمانی
2	عوامل محیطی سیاست گذاری	برون سازمانی

 

در جدول4 با توجه به اطلاعات دو مرحله­ی قبل، به دسته‌بندی مقوله‌ها یا مولفه­ها نسبت به شناسایی طبقات ابعاد مولفه­های عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در آموزش عالی اقدام شده است و جدول فوق برای پاسخگویی به سوال کلی پژوهش حاضر یعنی ابعاد و مولفه‌های عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در آموزش عالی (سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی) کدامند؟ می‌باشد.

 

 

شکل 1. عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در آموزش عالی (سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی)

بحث و نتیجه گیری

نیاز به کیفیت در آموزش عالی و دریافت‌های جدید از مفهوم مدیریت کیفیت جامع توجه به این مفهوم را جدی‌تر ساخته است و در چنین شرایطی پارادایم‌های گذشته‌ی مدیریت کیفیت، پاسخگوی آموزش عالی در دنیای نوین نمی‌باشد. از این رو رویکرد جدیدی با عنوان مدیریت کیفیت جامع شکل گرفت که بر پاسخ به نیاز سازمان‌ها برای بهبود مستمر، پایه‌ریزی شده است.

 هدف از پژوهش حاضر طراحی الگویی برای استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران بود از این جهت به منظور دستیابی به این هدف و سایر اهداف فرعی، پژوهش حاضر در قالب چهار سوال تنظیم و برای بررسی این سوالات اقداماتی صورت گرفت که پس از بررسی‌های انجام شده، از تحلیل مصاحبه‌ها 177 زیرمقوله، 11مقوله فرعی و 2 مقوله اصلی، شناسایی شدند که عبارت بودند از عوامل درون سازمانی (برنامه‌ریزی، نیازسنجی، مشارکت، منابع انسانی، منابع مالی، فرهنگ سازمانی، زیر ساخت، ارتباطات سازمانی و مدیریت سازمانی) و عوامل برون سازمانی (عوامل محیطی، سیاست گذاری).

در مجموع با توجه به یافته‌های حاصل از این پژوهش می‌توان دریافت که در مورد شناسایی عوامل موثر بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران مجموع عوامل درون سازمانی و برون سازمانی نقش ایفا می‌کنند. از یک سو نتایج عوامل درون سازمانی نشان داد که برنامه‌ریزی مداوم، تهیه زیرساخت‌های لازم، برنامه‌ریزی برای مدیریت کیفیت جامع، آموزش صحیح، اصلاح مستمر کیفیت، ارتقای کیفیت، نیازسنجی، تعیین نیازها، نیاز به آموزش مداوم، یادگیری مشارکتی، همکاری و انتقال تجربه، مشارکت تمام افراد، تخصص منابع انسانی، اطلاعات منابع انسانی، خلاقیت منابع انسانی، ریسک پذیری منابع انسانی، درک کیفیت، اطلاعات کارکنان در زمینه مدیریت کیفیت جامع، وجود منابع مالی کافی، فرهنگ سازمانی در راستای بهبود کیفیت، فرهنگ کیفیت، فرهنگ پاسخگویی، فرهنگ کار گروهی، تغییر نگرش، زیرساخت دانش محوری، ایجاد زیر ساخت لازم، ارتباطات آموزشی درون سازمانی، گسترش ارتباطات، مدیریت دانش، مدل مدیریتی و مدیریت مشارکتی، مدیریت ریسک، شیوه مدیریت ریسک، رهبری حمایتی و انگیزشی، مدیریت حمایتی، پذیرفتن تغییر و تحول توسط اجزای نظام دانشگاه، منجر به استقرار مدیریت کیفیت جامع برای عملکرد آموزشی و پژوهشی بهتر خواهد شد و از سوی دیگر نتایج عوامل برون سازمانی نشان داد که رسانه‌های اجتماعی، عوامل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، محیط بیرون از دانشگاه، تحولات جهانی و بین‌المللی شدن دانشگاه‌ها، اقتصاد و بازار کار، نظام آموزش عالی جهانی، عوامل سیاسی و عوامل داخلی کشور مانند فرهنگ، سیاست‌گذاری آموزشی، بسترسازی برای رشد، همه بر استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران (سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی) تأثیر داشتند.

بر اساس یافته‌های این پژوهش؛ عوامل درون سازمانی (برنامه‌ریزی، نیازسنجی، مشارکت، منابع انسانی، منابع مالی، فرهنگ سازمانی، زیر ساخت، ارتباطات سازمانی و مدیریت سازمانی) و عوامل برون سازمانی (عوامل محیطی، سیاست گذاری) در استقرار مدیریت کیفیت جامع در نظام آموزش عالی ایران (سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی) بیشترین نقش را دارند.

پیشنهادهای كاربردي پژوهش

- بررسی سطح کیفیت جامع در دانشگاه، بررسی نیازها و انتظارات جامعه هدف، برنامه‌ریزی دقیق و جامع، تشکیل کارگروه‌ها و تیم‌های اجرایی، هماهنگی، آموزشی، مالی و بودجه، امکانات و تجهیزات، استفاده از همکاری و مشارکت جامعه هدف دانشگاه پیشنهاد می‌شود.

- ارائه آموزش های لازم به کلیه افراد و تفهیم ایشان در خصوص مدیریت کیفیت جامع و روند استقرار آن بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته. استقرار نظام ارزیابی عملکرد و سنجش برنامه قبل، حین و حتی بعد از آن از راهکارهای مهم می‌باشد.

- مدیریت منابع انسانی مبتنی بر توانمندسازی، یادگیری سازمانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد لذا لازم است از افراد متخصص در این حوزه بهره گرفته شود.

- مرحله اول تدوین استانداردها و در دسترس قرار دادن آن برای همه اجزا، استقرار نظام تشویق و پاداش، رفع نیازهای اولیه و توجه به نیازهای متعالی، اختصاص منابع مالی مطابق با سطوح برنامه پیش بینی شده، صرفه جویی در هزینه ها، پیشگیری از اتلاف زمان و انرژی، استفاده از تجارب موفق.

- چرخش تحول آفرین از آموزش حافظه محور به یادگیری تعالی بخش عمیق، کاربردی و فایده محور.

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش

در مطالعه حاضر فرم­های رضایت نامه آگاهانه توسط تمامی آزمودنی­ها تکمیل شد.

حامی مالی

هزینه­های مطالعه حاضر توسط نویسندگان مقاله تامین شد.

مشارکت نویسندگان

طراحی، روش شناسی و تحلیل داده­ها: رضا صحرائی، حسن شهرکی‌پور، افسانه صابر کرگان؛ نظارت و راهنمایی: حسن شهرکی‌پور؛ مشاور: افسانه صابر کرگان؛ نگارش: رضا صحرائی.

تعارض منافع

بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.

 

References

1.       Yusuf, F. A. (2023). Total quality management (TQM) and quality of higher education: A meta-analysis study. International Journal of Instruction, 16(2), 161-178.

2.       Al-Zoubi, Z., Qablan, A., & Issa, H. B. (2023) The Degree of Implementation of Total Quality Management in Universities and Its Relationship to the Level of Community Service from the Perspectives of Faculty Members. Sustainability 2023, 15, 2404.

3.       Utkirov, A. (2023). Total Quality Management and Performance Achievement in Higher Education: Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=4426381 or http://dx.doi.org/10.2139 /ssrn.4426381

4.       Taroreh, S. R., Saerang, D. P. E., & Maramis, J. (2022). Implementation of total quality management in higher education institutions: a literature review. Jurnal EMBA: Jurnal Riset Ekonomi, Manajemen, Bisnis dan Akuntansi, 10(2).

5.       Alhih, M., Tambi, A.M., & Yusof, Y. (2020). Total Quality Management and Business Excellence. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences.

6.       Chiarini, A. (2020). Industry 4.0, quality management and TQM world. A systematic literature review and a proposed agenda for further research. The TQM Journal, 32 (4), 603-616.

7.       Addis, S. (2019). An exploration of quality management practices in the manufacturing industry of Ethiopia. The TQM Journal, 32 (1), 127-142.

8.       Dehghani Soltani, M., & Azar, A. (2019). the impact of total quality management on competitive advantage by explaining the mediating role of innovation performance in apparel exporting companies. International Business Management Quarterly 2 (2) 1-22. (In Persian)

9.       Sarbandi, Sh., & Qolizadeh, H. (2019). Evaluating the effect of quality management on satisfaction and loyalty of comprehensive services, Quarterly of Business Reviews, 103: 101-113. (In Persian)

10.       Masoudi, E., & Rezai Dolatabadi, H. (2018). Structural relationships between total quality management and organization agility with the role of organizational mediator. Standard and Quality Management Quarterly, 30: 56-41. 6. (In Persian)

11.       Mousazadeh, S., & Omrani, N. (2018). Investigating the effect of total quality management on resource efficiency in Naja police headquarters. Modern research quarterly in management and accounting, 22 (1). (In Persian)

12.       Rodrigue, J., Valenzuela, M. & Ayuyao, N. (2018). TQM paradigm for higher education in the Philippines. Quality Assurance in Education, 26 (1), 101-114.

13.       Khalifeh, A. (2017). The effect of total quality management on productivity in the petrochemical industry (case study: Maroon Petrochemical Company. the national conference of innovative and creative ideas in management and accounting, legal and social studies, the Joint cooperation of Islamic Azad University of Zarghan and Allameh Khoei Higher Education affiliated to the Ministry of Science, Research and Technology. (In Persian)

14.       Barbara, B., Flynn S., & Roger G. (2017). Relationship Between JIT and TQM: Practices and Performance. Academy of Management Journal, 38 (5), 672-681.

15.       Ushantha, C., & Kumara, S. (2016). A quest for service quality in higher education: Empirical evidence from Sri Lanka. Serv. Mark. Q. 2016, 37, 98–108

16.       Donlagić, S., & Fazlic, S. (2015). Quality assessment in higher education using the SERVQUALQ model Management. J. Contemp. Manag. Issues 2015, 20, 39–57.

 

 

---