معنویت محیط کاری و تأثیر آن بر مؤلفه های رفتار شهروندی سازمانی مطالعه موردی: کارکنان آموزش و پرورش نواحی پنج گانه شهر تبریز
محورهای موضوعی : مدیریت آموزشی
کلید واژه: رفتار شهروندی سازمانی, معنویت محیط کاری, اطاعت سازمانی, وفاداری سازمانی, مشارکت سازمانی,
چکیده مقاله :
در دنیای امروز که دنیای سازمان هاست، نیروی انسانی به عنوان بزرگ ترین و مهم ترین سرمایه و دارایی سازمان می تواند مهم ترین مزیت رقابتی را برای سازمان بوجود آورد. مدیران و رهبران سازمان ها می توانند با بوجود آوردن معنویت[1]در محیط های کاری و بهره گیری از ابزارهای غیر مادی، بصیرت و تدبیر معصومانه در این نیروی انسانی این احساس را ایجاد کنند که کارشان با معنا و هدف دار و چالش برانگیز است. این ها زمینه رشد و پیشرفت را برای سازمان به ارمغان خواهد آورد. همچنیـــن با بوجود آوردن معنویت در محیط های کاری این احساس را در آنان ایجـــاد می شودکه خود را عضوی از سازمان و واحــد کاری احساس کنند و این که کارکنان باید در سازمان از همدیگر حمایت کنند و خود را با اهداف سازمان و مأموریت های آن عجیـــن کنند، و کارکنـــان با این شرایط و در این محیط های کاری دست به خلاقیت و ابتکار عمل زده و در برابر کنش ها، واکنش نشان داده و سازمان را در رسیدن به اهدافش یاری خواهند کرد. هدف مقاله حاضر بررسی تأثیر معنویت محیط کاری بر مؤلفه های رفتار شهروندی سازمانی کارکنان آموزش و پرورش نواحی پنج گانه شهر تبریز است. برای این منظور رفتار شهروندی سازمانی براساس نظریه اورگان و باتمن[2]در پنج بعد؛ نوع دوستی، وجدان، جوانمردی، ادب و نزاکت و رفتار مدنی و معنویت محیط کاری بر اساس نظریه میلیمن و همکارانش[3] تعریف و در این راستا پنج فرضیـه تنظیم شـده است، برای آزمون این فرضیه ها، دو پرسشنامه شامل پرسشنامه معنویت محیط کاری با 21 سؤال و پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی با 30 سؤال استفاده شد. پس از سنجش روایی و پایایی، پرسشنامه ها در اختیار نمونه آماری که از کارکنان آموزش و پرورش نواحی پنج گانه شهر تبریز می باشد و تعداد آن ها 182 نفر است، قرار داده شد. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، اطلاعات حاصله تلخیص و طبقه بندی شد، سپس برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از روش های آماری توصیفی و استنباطی (آزمون رگرسیون دو متغیره) استفاده گردیــد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها، نشان دهنده تأئید فرضیه های اول چهارم و پنجم و رد فرضیه های دوم و سوم تحقیق است؛ به عبارتی معنویت محیط کاری بر مؤلفه های نوع دوستــی، ادب و ملاحظه، و رفتار مدنی رفتار شهروندی سازمانی کارکنان آموزش و پرورش نواحی پنج گانه شهر تبریز مؤثراست و بر مؤلفه های وجدان و جوانمردی رفتار شهروندی سازمانی کارکنان آموزش و پرورش نواحی پنج گانه شهر تبریز مؤثر نمی باشد. 1- Spirituality 3- Milliman et al 2- Organ and Bateman
In today's world which is the world of organizations, human resources as the largest and most important belonging, and investment of organizations can be considered as an important competitive advantage for them. Organizations’ leaders and managers can let their human resources know that their jobs are meaningful, purposeful, and challenging through creating spirituality in workplace and using insight, wisdom and immaterial tools with innocent handling of human resources. This will cause growth and development for the organization And also with the creation of workplace spirituality, they staff will feel that they are members of their organization, and the fact that they need to help each other. They will get accustomed to the organization’s goals and missions. In this atmosphere and workplace conditions, employees will become innovator and creator and will be indifferent, and will help their organization to achieve its goals. The purpose of the present article is to evaluate the impact of workplace spirituality on components of staffs' organizational citizenship behavior of Tabriz five educational zones. Therefore, the concept of organizational citizenship behaviors based on Organ and Bateman theory in five dimensions has been defined which are as follows: altruism, consciousness, sportsmanship, courtesy and civil virtue, and workplace spirituality concept based on the theory proposed by Milliman et al. In this regard, five hypotheses have been suggested. In addition, two workplace spirituality questionnaires including standardized questionnaire with 21items, and organizational citizenship behavior standard questionnaire consisting of 30 items were used to test these hypotheses.
- احمدی، فریدون. (1388)، شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی و ارائه الگو برای شرکت ملی نفت ایران، رساله دکتری. تهران- پردیس قم.
- الوانی، سید مهدی و دانایی فرد، حسن. (1380)، گفتارهایی در فلسفه تئوری های سازمان دولتی، تهران، انتشارات صفار-اشراقی. چاپ اول.
- اسلامی، حسن و سیار، ابوالقاسم. (1386)، رفتار شهروندی سازمانی، ماهنامه تدبیر. شماره 187. آذر. 56-59.
- توره، ناصر. (1385)، شناخت عوامل رفتار شهروندی و بررسی ارتباط آن با عملکرد سازمانی، فرهنگ مدیریت. سال چهارم. شماره دوازدهم. بهار. صص31-63.
- حسنی کاخکی، احمد. (1385)، بررسی میان رفتار شهروندی سازمانی و وفاداری مشتری در گروه شرکت همکاران سیستم، پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران.
- رامین مهر، حمید و هادی زاده مقدم، اکرم و احمدی، ایمان. (1388)، بررسی رابطه ی بین ادراک از عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی (مطالعه موردی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ستاد تهران)، پژوهش نامه مدیریت تحول. سال اول. شماره دو. پاییز و زمستان. صص 65-89 .
- رستگار، عباس علی و وارث، سید حامد. (1387)، خدا در سازمان؛ تلفیق و یک پارچگی زندگی معنوی و زندگی کاری، فصلنامه علوم مدیریت ایران. شماره یازده. پاییز. صص 73-99.
- زارع، حمید. (1383)، نقش رفتار شهروندی سازمانی در عملکرد سازمان، فصلنامه فرهنگ مدیریت. شماره ششم. تابستان و پاییز. صص 151-169.
- ساغروانی، سیما. (1388)، هوش معنوی بعد ناشناخته بشر، مشهد، انتشارات آهنگ قلم. چاپ اول.
- شاطری، کریم و یوزباشی، علیرضا و نور علیزاده، رحمان. (1388)، رفتار شهروندی اجباری در سازمان، ماهنامه تدبیر، شماره 212، دی، صص 58-61.
- ضیائی، محمد صادق و نرگسیان، عباس و آیباغی اصفهانی، سعید. (1387)، نقش رهبری معنوی در توانمند سازی کارکنان دانشگاه تهران، نشریه مدیریت دولتی، دوره 1، شماره 1، پاییز و زمستان، صص67-86
- عابدی جعفری، حسن و رستگار، عباس علی. (1386)، ظهور معنویت در سازمان ها؛ مفاهیم، تعاریف، پیش فرض ها، مدل مفهومی، فصلنامه علوم مدیریت ایران. شماره 5. بهار. صص 99-121.
- عباسی،محمد و حجتی، محمد. (1388)، رفتار شهروندی سازمانی گامی در جهت افزایش کارایی سازمان ها، کار و جامعه. شماره 106-107. فروردین و اردیبهشت. صص 83-93.
- فرهنگی، علی اکبر و رستگار، عباس علی، (1385)، ارائه و تبیین مدل انگیزشی مبتنی بر معنویت کارکنان، ماهنامه دانشور رفتار، شماره 20، دی، صص 1-24.
- مالکی، محمدرضا. (1387)، بررسی ارتباط رفتار شهروندی سازمانی با عوامل شغلی در دانشگاه اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد. اصفهان.
- مقیمی، سید محمد. (1384)، رفتار شهروندی سازمانی از تئوری تا عمل، فصلنامه فرهنگ مدیریت، شماره یازدهم، زمستان، صص 19-48.
- مقیمی، سید محمد. (1385)، بررسی ارتباط رفتار شهروندی سازمانی و فرهنگ کارآفرینی در سازمان های دولتی، فصلنامه فرهنگ مدیریت، شماره سیزدهم، تابستان، صص171-192.
- مقیمی، سید محمد و رهبر، امیر حسین و اسلامی، حسن. (1386)، معنویت سازمانی و تأثیر آن در خلاقیت کارکنان (رویکرد تطبیقی)، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال دوم. شماره 3 و 4، صص 89-99.
- موسوی، سید محمد مهدی. (1387)، رابطه معنویت در کار و توانمند سازی کارکنان (مطالعه در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران- پردیس قم.
- وارث، سید حامد و رستگار، عباس علی و زراعت کار، سمیه و رفعتی آشتیانی، کبری. (1388)، رابطه ارتباط فرافردی و رفتار شهروندی (مطالعه موردی: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران). نشریه مدیریت دولتی، دوره 1، شماره 3، پاییز و زمستان، صص 135-154.
- Ashmos,dondep & Duchon,dennis. (2000). spirituality at work Aconceptualization and measure, journal of Management inquity. 9. pp.134-145.
-Bradley & Kauanui K.(2003). comparing spirituality on three southem California college campnses, journal of organizational change Management. vol.16. No.4, pp. 448-462.
-Cavanagh, Gerald F. (1999). spirituality for managers: context and critique. journal of organization change Management. Vol,12. No,3. pp. 153-165.
- Daniel, Joes luis. (2010). The effect of workplace spirituality on team effectiveness. journal Management Development. vol.29. No.5. pp. 442-456.
-Kinjerski, V.M & Skrypnek, Berna.J. (2004). Defining spirit at work: Finding common cround, journal of organizational change Management. vol.17. No.1. pp.26-42.
-Krahnke, Keiko & Giacalone, Robert A & Jurkiewicz, Carole L. (2003). journal of organizational change Management. vol.16. No.4. pp.396-405.
-Krishnakumar, sukumarakurup &Neck, christoper p. (2002). The "What", "Why", and "how" of spirituality in the workplace. journal of managerial psychology. vol.17. No.3. pp.153-164.
-Marques, Joan & Dhiman, Satinder & King, Rechard. (2007). Spirituality in the workplace : what it is, why it matters, How to make it work for you, published by Personhood Press.
-Milliman, j., Czaplewski, A.j.andFerguson,j. (2003)."Workplace spirituality and employee work attitudes, An exploratory empirical assessment" .journal of organizational change Management. vol.16. No.4. pp.426-447.
-Polat,Soner. (2009). Organizational citizenship behavior display levels of the teachers teachers at secondary schools according to the perceptions of the school. journal of procedia social and behavioral sciences. No.1. pp.1591-1596.