تغییرات درصد جوانه‌زنی و ویژگی های روزنه برگ گیاه سیاه دانه (Nigella sativa L.) در پاسخ به تنش‌های خشکی و شوری

محورهای موضوعی : زیست شناسی سلولی تکوینی گیاهی و جانوری ، تکوین و تمایز ، زیست شناسی میکروارگانیسم

شیوا آقاجان زاده قشلاقی ¹ (گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)
مریم پیوندی ² (گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)
احمد مجد ³ (گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)
حسین عباسپور ⁴ (گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)

تاریخ دریافت : 1399/06/16 تاریخ پذیرش : 1399/10/03 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: شوری, خشکی, درصد جوانه‌زنی, روزنه, سیاه‌دانه,

چکیده مقاله :

گیاه سیاه‌دانه (Nigella sativa L.) گیاهی علفی، یک ساله با خواص دارویی و اقتصادی ارزشمند متعلق به تیره آلاله می‌باشد. با توجه به اهمیت اقتصادی و دارویی این گیاه و جدی بودن معضلات شوری و خشکی در ایران، در این پژوهش مطالعه تاثیر تنش‌های شوری و خشکی بر درصد جوانه‌زنی و تغییرات روزنه‌ای مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه در سطوح مختلف تنش خشکی (آبیاری دو روز و سه روز درمیان) و شوری (تیمار با محلول30 و 60 میلی‌مولار NaCl) انجام شد. آزمایش با طرح بلوک های کاملا تصادفی اجراشد. صفات روزنه‌ای برگ، دوماه پس از اعمال تیمار با استفاده از میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد افزایش تنش خشکی و شوری موجب کاهش درصد جوانه‌زنی شد. همچنین تنش خشکی تاثیر بیشتری بر کاهش ابعاد روزنه داشت. به طوریکه قطر دستگاه روزنه‌ای و طول منفذ کاهش معنی‌داری نشان دادند و روزنه‌ها به صورت دراز و کشیده شدند که نشان از تاثیر تنش خشکی بر بسته شدن بیشتر روزنه‌ها در طی خشکی سه روزه بوده است. همجنین تنش شوری شدید (60 میلی مولار NaCl) موجب افزایش معنی دار عرض منفذ گردید و بر سایر خصوصیات روزنه‌ای تاثیر معنی‌داری نداشت. تنش‌های خشکی و شوری اعمال شده افزایش معنی‌داری در تعداد روزنه‌ها نشان ندادند و واکنش روزنه‌ای گیاه سیاه دانه نسبت به شرایط تنش خشکی بیشتر از تنش شوری بود

چکیده انگلیسی:

Black cumin (Nigella sativa L.) as an herbal plant with high medicinal and economical usage, belongs to Rannunculaceae family. Due to the economic and medicinal importance of this plant and the seriousness of salinity and drought problems in Iran, in this study, the effect of salinity and drought stress on germination percentage and stomatal changes was investigated. The experiment was performed based on completely randomized design with three replications in the pot condition. To create different levels of drought and salinity, two days/ three days of drought and 30, 60 mM NaCl were used respectively. Germination percentage was recorded daily by placing 10 seeds in Petri-dish. Leaf stomata traits were studied using a light microscope two months after treatment. Variance analysis results showed that increasing drought and salinity stress reduced germination percentage. Drought stress also had a greater effect on reducing the size of the pore so that the diameter and the length of the pore showed a significant decrease and the pores were elongated, which shows the effect of dry stress on the closing stomata. Also, high salinity stress (60 mM NaCl) caused a significant increase in pore width and had no significant effect on other stomatal characteristics. The applied drought and salinity stresses did not show a significant increase in the number of stomata. According to the stomatal reaction in different levels of draught stress rather than salinity, it could be indicated the higher sensitivity of this plant to drought treatments.